Վերնագրում շարունակում ենք գրել «հաջորդ նախագահ», այլ ոչ թե` չորրորդ նախագահ, որովհետև չենք բացառում, որ Հայաստանի «հաջորդ նախագահ» դառնալու հնարավորությունները դեռևս պահպանում են Լևոն Տեր-Պետրոսյանը` անկախ տարիքից, ինչպես նաև երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանը` անկախ մեր ցանկությունից:
Այս երկուսից մեկնումեկի նախագահ դառնալու դեպքում Հայաստանը, փաստորեն, ոչ թե չորրորդ նախագահ կունենա, այլ` կրկնակի առաջին կամ` կրկնակի երկրորդ:
Եթե, իհարկե, մինչ այդ սահմանադրական փոփոխություններ տեղի չունենան:
Սահմանադրական փոփոխությունների կողմնակիցները տարբեր պատճառներ են գտնում ու բերում: Ոմանք բացահայտ հայտարարում են, որ առաջին, երկրորդ և երրորդ նախագահներին երրորդ անգամ նախագահ առաջադրվելու հնարավորությունից զրկելը շատ ճիշտ է: Այսպես մտածողները չնայած երեք նախագահների հանգամանքն էլ նշում են, բայց իրենց հոգու խորքում նկատի ունեն միայն առաջինին ու երկրորդին, որովհետև Սերժ Սարգսյանն առանց սահմանադրական փոփոխությունների էլ առաջիկա նախագահական ընտրություններին մասնակցելու իրավունք չունի:
Սահմանադրական փոփոխությունների կողմնակիցներից ոմանք էլ էդ փոփոխությունների կարևորությունը պատճառաբանում են վարչապետական համակարգի ստեղծման հնարավորությամբ:
Կարդացեք նաև
Մի քանի խոսք վարչապետական համակարգի մասին:
Եթե ոմանք կարծում են թե` վարչապետական համակարգին անցնելը պարզունակ ու հեշտ գործընթաց է, մեղմ ասած, սխալվում են; Դա միանգամայն բարդ գործընթաց է, մանավանդ Հայաստանի` Մաքսային միությանը կամ Եվրասիական միությանն անդամակցելու պարագայում: Էդ դեպքում Պուտինը, Նազարբաևը կամ Լուկաշենկոն Հայաստանի վարչապետի՞ հետ են սեղանի շուրջ նստելու ու բանակցելու, թե` Հայաստանի նախագահի: Թե՞ իրենք են որոշելու` ում հետ սեղան նստեն: Այս տարրական ու պարզունակ հարցին անգամ դժվար է միանշանակ պատասխան տալ:
Եթե այդքան հեշտ լիներ, Պուտինն իր երկրորդ ժամկետից հետո ոչ թե Մեդվեդևին նախագահ կդարձներ, այլ սահմանադրական փոփոխության միջոցով Ռուսաստանը կդարձներ վարչապետական` ինքը դառնալով վարչապետ, միգուցե նաև ցմահ վարչապետ` փոփոխվող ու փոփոխական նախագահներով:
Եվ վերջապես. վարչապետի ընտրությունը Հայաստանում ավելի հեշտ կկեղծվի, քան նույնիսկ` նախագահինը: Ավելի ճիշտ, վարչապետի ընտրությունը կեղծելու կարիք ու պահանջ չի էլ առաջանա, որովհետև եթե Հայաստանի վարչապետին Ազգային ժողովն է ընտրելու, ընդամենը հարկ կլինի կաշառել մեր պատգամավորների մեծամասնությանը: Ինչքան էլ Ազգային ժողովի մեր ընտրյալները թանկ առնվեն, դա ապագա վարչապետի վրա անհամեմատ էժան կնստի, քան` եթե բնակչության մի զգալի մասին տասը հազարական դրամ բաժանի:
Եվ վերջապես. եթե մեր պառլամենտականները շարունակելու են կեղծիքներով ու ընտրակաշառքներով ընտրվել, արդյոք նրանց ընտրած վարչապետը լեգիտի՞մ է համարվելու:
Եթե վարչապետին ԱԺ պատգամավորներն են ընտրելու, ապա վարչապետական համակարգն առաջին հերթին ձեռնտու կլինի պատգամավորներից նրանց, ովքեր պատգամավոր դառնալու համար շոշափելի գումար են ծախսում. նրանք, փաստորեն, վարչապետի ընտրության միջոցով հնարավորություն կստանան իրենց ծախսածը հետ վերադարձնել:
Փաստորեն, Հայաստանի վարչապետ կդառնա նա, ով բոլորից շատ փող ունի:
Ասվածից, իհարկե, չի կարելի ենթադրել, թե ընտրակաշառքին վարժված մեր ընտրողները կզրկվեն իրենց տասը կամ քսան հազարական դրամներից: Ընդհակառակը. ըստ ամենայնի, մանդատների գներն անհամեմատ կթանկանան, քանի որ ապագա մանդատավորից է կախված լինելու` ով կդառնա Հայաստանի վարչապետ:
Ասվածից կարելի է ենթադրել, որ եթե այս պահին մեր ԱԺ-ում անկաշառ որոշ պատգամավորներ ունենք, վարչապետական համակարգի պայմաններում դրանց թիվը զգալիորեն կնվազի:
Անկասկած ձեզանից շատերն ինձ կմեղադրեն, որ ամեն ինչ առուծախի եմ վերածում: Շատերն էլ կմեղադրեն, որ դեմ եմ փոփոխություններին: Ձեր ենթադրյալ մեղադրանքներին պատասխանելով կասեմ, որ, առանց իմ ջանքերի էլ Հայաստանում վաղուց ամեն ինչ առուծախի է վերածված` հատկապես ու առանձնապես քաղաքականության ասպարեզում;
Արդարանալով նաև կասեմ, որ ես ոչ թե փոփոխություններին եմ դեմ, այլ` անտեղի ու անբացատրելի փոփոխություններին: Եվ քանի որ դեռևս որևէ քաղաքագետ ու քաղաքական գործիչ համոզիչ ու սպառիչ կերպով չի բացատրել Հայաստանում վարչապետական համակարգին անցնելու կարևորությունն ու նշանակությունը, հակված եմ կարծել, որ վերստին ամեն ինչ անձնական շահերով է պայմանավորված: Ընդ որում, վարչապետական համակարգին դեմ արտահայտվողներն էլ են անձնական շահերից մղվում` սպառիչ ու համոզիչ որևէ բան չասելով:
Անկասկած կմտածեք, որ ինքս էլ եմ էս ամենն անձնական շահերիցս մղվելով գրում: Եվ շատ էլ ճիշտ կանեք` եթե այդպես մտածեք: Այս դեպքում իմ անձնական շահն էն է, որ ամեն ինչ չլինի ավելի վատ` քան հիմա է: Այսինքն, երրորդ սահմանադրության ընդունումից հետո չորրորդի անհրաժեշտությունը չառաջանա:
Ոսկան ԵՐԵՎԱՆՑԻ
