ԱՄՆ նախագահ Պարաք Օպամայի ՄԱԿ-ի 69-րդ ասամբլեայի առթիւ արտասանած «փայլուն» ճառէն ետք ( 24 Սեպտ.2014) նոր հանգրուան մը բացուեցաւ Սուրիական պատերազմի օրագրութեան մէջ: Ամերիկացի վերլուծաբաններէն շատեր , որոնք շատ ալ խանդավառ չեն ստեղծուած նոր դաշինքով նկատել տուին, որ ներկայ վարչախումբին համար թիւ մէկ խնդիրը ISIS-ը հարուածելն է:
Լաւ թող հարուածեն, բայց յետոյ ի՞նչ: Տակաւին Օպամա, որ կը խօսի երկար ժամկէտներով պատերազմի մը մասին, խորքին մէջ ռազմավարական ոչ մէկ լուրջ ծրագիր ունի : Ի՞նչ պիտի ըլլայ այս հարուածներէն յետոյ՝ տակաւին պարզ չէ:
Դաշինքի սկսած զինուորական գրոհներուն առաջին շաբաթը ուշագրաւ էր յատկապէս Տէր Զօրի նաւթահորերուն դէմ եղած յարձակումներով (յատկապէս «Հաքըլ Ալ Թանաք»ի նաւթահորը): ISIS-ի համար կարեւորագոյն Ֆինասնական աղբիւրներու կասեցումը ըստ ԱՄՆ –ին կրնայ անդամալուծել խմբաւորումը :Այս մօտեցումը միամտութիւն է դաշնակից ուժերու համակարագող ատմիրալ Մարթն Տէմբսիին համար,որ յայտարարեց, թէ «Սուրիոյ պատերազմը կարելի չէ յաղթել միայն օդային յարաձակումներով: Այլ պէտք է ամերիկեան ցամաքային ուժերու միջամտութիւնը» բան մը, որ Օպամային համար անընդունելի ընտրանք է:
Այս բոլորէն անդին Օպամա իր ելոյթին ընթացքին անդրադառնալով Բաշշար Ասադի իշխանութիւնէն հեռացուելու նիւթին շատ սուր բաներ չըսաւ: Անոր հիմնական թիրախը Ասադը չէ: Նոյնիսկ եթէ Ասադն ու ISIS-ը հաւասար դիրքերու վրայ զետեղեց պարզ է նոյնպէս, որ ան այդ առումով մտածուած ծրագիր չունի:
Կարդացեք նաև
Գալով արաբական ընդհանուր իրավիճակին կարելի է բացայայտ կերպով ըսել , որ Արաբական հինգ տէրութիւնները (Սէուտական Արաբիա,Պահրէյն Քուէյթ, Յորդանան եւ Էմիրաթ), որոնք կը մասնակցին այս օդային գրոհներուն ընդունած են այս ձեռնոցը վերցնել մտադրութիւն ունենալով մահացու հարուած տալ ISIS-ին որ իրենց համար ամէն օր կ’աճի որպէս վտանգ եւ լուրջ սպառնալիք:
Այս տուեալներէն զատ արաբական տէրութիւնները նաեւ կրնան պահանջել, որ Ասադի հեռացումը վերածուի առաջնահերթութեան ու հոն եւս կրկնուի Իրաքի օրինակը :Այսինքն Ասադ Նուրի Ալ Մալէքիի նման հեռացուի իշխանութիւնէն ու զինք փոխարինէ նոյն իշխանակարգէն եղող անձնաւորութիւն մը, (Պաաս կուսակցութիւն) որ ընդդիմութեան («Ազգային միաւորում») չափաւորական թեւին հետ կրնայ լեզու գտնել: Պայմանով, որ այդ անձնաւորութիւնը ըլլայ իշխանութեան ներսէն որպէսզի յաջողի Ասադի հեռանալէն ետք պահպանել բաւական ծանր վիճակի հասած բանակին հիմքերը:
Բայց այս բոլորը կը մնան ծրագիրներ կամ հաւանական սցենարներ: Կարեւորն այն է, որ ի՞նչ կուզէ Օպամա Սուրիայէն: Արդեօ՞ք ան պատրաստ է իր իշխանութեան օրերուն աճած այս «վէրք»ը փոխացնել ԱՄՆ-ի յաջորդ նախագահին: Նկատի առած նաեւ որ Օպամայի իշխանութիւնը կ’աւարտի 20 Յունուար 2017-ին զինուորական հարուածները պէտք է արագ կերպով որոշիչ արդիւնքներու հասնին այլապէս դժուար չէ ենթադրել, որ Օպամա այս պահուածքով եւ պարզապէս հակազդելու համար եղած պատերազմով կրնայ ընդհանրապէս փակել, որեւէ Տէմոքրաթ թեկնածուի մը Սպիտակ տուն հասնելու ճամբան: Իսկ եթէ ISIS առնուազն անդամալուծուի ապա հեշտ պիտի ըլլայ, որ յաջորդ թեկնածուն ըլլայ անոր կուսակից մը:
Կարեւոր է սակայն, որ այս պատերազմը չերկարի ու փոքր է այդ հաւանականութիւնը:Ու բացորոշ է, որ ցամաքային ուժերու մասնակցութեամբ Սուրիան կրնայ նոր Վիէթնամ մը դառնալ ամերիկայի համար:
Գետնի վրայ ուշագրաւ է յատկապէս Իմարաթցի կին օդանաւորդներու մասնակցութիւնը այս կռիւին: 
Մարիամ Ալ Մանսուրիի F-16 կործանիչին մէջ եղած պահուն ժամանակ առնուած լուսանկարներուն հրապարկումէն ետք պարզ կը դառնար, որ Արաբական աշխարհին համար ISIS-ի դէմ պատերազմը մտած է կարեւոր հուն: Կիներու մասնակցութեամբ արաբական ծոցի երկիրները նաեւ յատուկ պատգամ մը կը յղէին ISIS -ին , որուն հաստատած «հասարակարգ»ին մէջ կին դասակարգը զէրօ արժէք կը ներկայացնէ: ISIS արժէզրկած է կին սեռը ամէն իմաստներով, բռնութիւն, կիներու մորթ եւ «առեւտուր»:
Չպէտք է մոռնալ նաեւ, որ Սուրիոյ պատերազմին հանգուցալուծման կարեւորագոյն օղակը կը գտնուի Իրանի մօտ:Անոր հովանաւորութեամբ կռուող «Հըզպալլա»ի եւ «Ապու Ալ Ֆատըլ Ապպաս»ի ջոկատները ոչ միայն առաջնային դիրքերու վրայ են, այլ կը համարուին Ասադեան բանակի գլխաւոր դիրքերուն իսկական տէրը:
Կայ նաեւ Լիբանանի վտանգը, որ որեւէ պահու կրնայ սրիլ: «Հըզպալլա»ի Սուրիոյ պատերազմին մասնակցութեան դէմ առկայ ընդհանուր դժգոհութիւնը կրնայ որեւէ ատեն բռնկումի վերածուիլ եթէ արեւմտեան աշխարհին համար ձեռնտու դառնայ Լիբանանեան նոր սցենար մը:
Կը մնայ հարցումը արդեօ՞ք Ամերիկան նոր հերոսներ կ’ակնկալէ այս պատերազմէն: Ու եթէ յանկարծ պատերազմը Վիէթնամեան տարբերակի մը վերածուի ապա այն ատեն ամերիկեան ընկերութիւնը պէտք է պատրաստուի նոր ողբերգութիւններու: Պատկերը պիտի ըլլայ շատ դաժան: Խելագարուած եւ ընկճուած զինուորներու ու սպաներու նոր «հասարակարգ» մը, որուն անդամները շատ յաճախ չուզելով պիտի գրեն Սուրիական պատերազմի իրենց օրագրութեան մասին: Անոնք երկար պիտի պատմեն Իսլամի քողին տակ եղած բռնութիւններուն եւ սարսափազդու տեսարաններուն մասին: Տակաւին չեմ խօսիր այն զինուորներուն մասին, որոնք շիրիմ անգամ պիտի չունենան կամ այդ զինուորներուն, որ դագաղներու մէջ «տուն» պիտի վերադառնան:
Օպամայի համար ցամաքային պատերազմի ընտրանքը սադայէլի ուրուականի նման է: Ու այս բոլոր պատճառները բաւարար են, որ «աշխարհի տէր»ը ամէն ճիգ ընէ, որպէսզի Սուրիան երկրորդ Վիէթնամ մը չդառնայ:
Սագօ Արեան
