Ընտրության հարցը

Գնալով ավելի եւ ավելի եմ համոզվում, որ մարդիկ իրականության ցանկացած դրվագից կամ ցանկացած տեքստից ընտրում  են այն շերտը, որն իրե՛նց ավելի շատ է հուզում: Այդ շերտերը կարող են նաեւ ոչ մի կապ չունենալ տվյալ դրվագի կամ տվյալ տեքստի հետ: Օրինակ, երեկվա հոդվածս կոչվում էր՝ «Ընտրություն միշտ էլ կա» : Վերնագիրը, կարծես թե, պետք է հուշի հիմնական գաղափարը, որն, ի դեպ, 20-րդ դարում զարգացնում էին էքզիստենցիալիզմ կոչվող փիլիսոփայական  ուղղության ներկայացուցիչները: Գաղափարը հետեւյալն է. ինչպիսի հանգամանքներում էլ մենք հայտնվենք՝ «Գուլագում» թե նացիստական համակենտրոնացման ճամբարում, պալատում թե խրճիթում, թագավորի գահին թե կամուրջի տակ, ռազմի դաշտում կամ տանը սուրճ խմելիս, բոլոր սովորական եւ ծայրահեղ իրավիճակներում, մենք ընտրություն ենք կատարում: Նրանից, թե ինչպես ենք մենք այդ ընտրությունն անում՝ արտաքին հանգամանքներով պայմանավորված, թե ներքին մղումներից ելնելով, կախված է ամենակարեւորը՝ որքանով ենք ինքնաբավ, որքանով ենք ինքներս մեզ հարգում եւ որքանով ենք երջանիկ:

Հոդվածի մնացած նյութն այդ մտքի «գունավորումն» է՝ այսպես ասած, օրինակներ կյանքից: Բայց մարդիկ կենտրոնանում են հենց օրինակների վրա՝ արժանի՞ է Համազասպ Բաբաջանյանը արձանի, թե ոչ, Սովետը լա՞վ երկիր էր, թե` ոչ, հունգարացիներն իրավունք ունեի՞ն Սովետի դեմ ապստամբեին, թե` ոչ: Առաջին երկու հարցերն ինձ համար միանշանակ պատասխաններ չունեն, ոչ մի մարդու, կամ ոչ մի հասարակարգի մասին հնարավոր չէ ասել միայն լավը կամ միայն վատը: Երրորդ հարցի մասին վեճ, կարծես թե, չի կարող լինել՝ ամեն ազգ իրավունք ունի իր կյանքն այնպես կազմակերպել, ինչպես որ ինքն է ցանկանում: Դրանք, իհարկե, շատ հետաքրքիր թեմաներ են, բայց հոդվածի բուն գաղափարի հետ կապ չունեն:

Եվ, քանի որ խոսք գնաց էքզիստենցիալիզմի մասին, բերեմ մի ցիտատ Ժան-Պոլ Սարտրից, քանի որ այդ միտքն անմիջականորեն վերաբերում է բոլորիս՝ նաեւ այն մարդկանց, որոնք ապրում են ժամանակակից Հայաստանում. «Դու միշտ պատասխանատու ես այն երեւույթների համար, որոնց չես փորձել խանգարել»:

Արամ ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ