Հունիսի 2-ի առավոտյան ժամը 10-ից գերմանահայերի մի ստվար զանգված Բունդեսթագի բակում էր հավաքվել և սպասում բանաձևի (վերնագրված է՝ 1915 թ. հայերի և մյուս քրիստոնյա փոքրամասնությունների ցեղասպանության հիշատակի և ոգեկոչման մասին) քվեարկության ընթացքին, իսկ մոտ երկու հարյուրն էլ շենքի ներսում` նիստերի դահլիճում էր: Այստեղ էին ՀՀ արտակարգ և լիազոր դեսպանը, Առաջնորդարանից մի քանի հոգևոր այրեր, Գերմանահայոց կենտրոնական խորհրդի անդամները և մի շարք այլ կազմակերպության անդամներ ու տարբեր քաղաքներից Բեռլին ժամանած հայեր:
Նիստը բացեց Բունդեսթագի նախագահ պրոֆեսոր Նորբերտ Լամմերթը: Կանցլեր Անգելա Մերկելը բացակայում էր: Նա իր խոսքում նշեց, որ սա դատարան չի, ոչ մեկին չեն դատում, այլ խոսում են պատմական արդարության մասին:
Ելույթ ունեցան մի շարք քաղաքական գործիչներ տարբեր կուսակցություններից, այդ թվում, դր. Քրիստոֆ Բերգները, որը Ցեղասպանության 100-ամյակին ընդառաջ իր համախոհների հետ նախաձեռնեց բանաձևի շուրջ աշխատանքները, դր. Գրեգոր Գիսին, Ջեմ Օզդեմիրը և ուրիշներ:
Կարդացեք նաև
Ելույթ ունեցողներից միակը Բունդեսթագի պատգամավոր Մարտին Պետցոլդն էր, որ խոսեց ազատ` առանց թղթից ելույթ կարդալու: Վերջինս անդրադարձավ նաև իր հայկական արմատներին` նշելով որ մայրը հայուհի է (գյումրեցի` Ալինա Մարտիրոսյան) և իր համար մեծ պատիվ է, որ այս պահին Բունդեսթագի դահլիճում նստած սպասում է այս պատմական պահին:
Ջեմ Օզդեմիրն իր ելույթում նշեց, որ հաճախ են թուրքերն իրեն հայ համարում` իբրև վիրավորանք, իրականում ինքը չերքեզ է և իր նախնիներն էլ են ցեղասպանություն վերապրել:
Բանաձևի քննարկումներն անցան, ընդհանուր առմամբ, բուռն և տպավորիչ ելույթներով: Այն ընդունվեց 99 տոկոս կողմ քվեարկությամբ, գրանցվեց միայն մեկ դեմ և մեկ ձեռնպահ:
Բունդեսթագի շենքի բակում գերմանահայերը երգ ու պարով նշեցին բանաձևի ընդունումը, եղան նաև շնորհակալական խոսքով ելույթ ունեցողներ:
Րոպեներ անց պարզ դարձավ, որ Թուրքիան հետ է կանչում Գերմանիայում իր դեսպանին:
«Ցեղասպանության ճանաչման հանձնախմբի» անդամ դր. Ժիրայր Քոչարյանը մեզ հետ զրույցում նշեց, որ տեղի ունեցածի մեջ ամենակարևորն այն է, որ բանաձևի ընդունումը մեծ ապտակ էր Թուրքիային: «Ամոթ Գերմանիային, որ տեղի տվեց Էրդողանի ճնշումներին և կանցլերուհին չի մասնակցում նիստին, իր տեղակալներից մեկը չկա SPD-ից, արտգործնախարարն էլ, որ էն գլխից դեմ էր, մեկ շաբաթով գնացել է Լատինական Ամերիկա: Բայց զարմանալին այն է, որ գերմանացիները իրենց պարտականությունն են համարում հայերին ու թուրքերին հաշտեցնելը, կարծես թե, ցեղասպանությունից հետո մենք խռովել ենք… Պետք է հասնել այն բանին, որ Թուրքիան ընդունի, դատապարտի և հատուցի, հատկապես հողային, դա մեր երկարատև ծրագրի մասն է լինելու: Չպետք է աչք փակենք, որ Թուրքիայի մեծ ներդրումը կար Արցախյան այս չորսօրյա պատերազմին, սա ցեղասպանության շարունակությունն էր, պետք է իրար կապենք: Դատապարտելի էր, որ սա այսքան ուշ եղավ, որովհետև Գերմանիան այն ժամանակ Թուրքիայի դաշնակից էր և իր մեղքի բաժինն ունի»:
Բոլոր ելույթ ունեցողները միաբերան նշում էին, որ Հայոց Ցեղասպանությունը պետք է ընդունվի ու դատապարտվի, իսկ այսօրվա Թուրքիան, չնայած հենց ինքը չի ցեղասպանությունն իրագործողը, բայց դարձյալ մեղավոր կլինի, եթե շարունակի ժխտողական քաղաքականություն վարել: Նշվեց նաև, որ սա Գերմանիայի պատմության մի մասն է կազմում:
Նիստի ավարտին Ջեմ Օզդեմիրն իր գրասենյակում հայկական կողմի ներկայացուցիչների համար ընդունելություն էր կազմակերպել: Ներկաները քննարկել են տեղի ունեցածը` այն համարելով պատմական օր. «Խոսեցինք նաև այն մասին, որ դպրոցական դասագրքերում մտցվի Հայոց Ցեղասպանության մասին պատմության էջերը, նաև հնարավորություն ստեղծվի, որ երիտասարդները ավելի շատ զբաղվեն այս հարցի ուսումնասիրմամբ»,- մեզ հետ զրույցում նշեց Գերմանահայոց կենտրոնական խորհրդի անդամ Սամվել Լուլուկյանը:
Օրվա իրադարձության քննարկումը գերմանահայերը շարունակեցին հայկական դեսպանատանը կազմակերպված ընդունելության ժամանակ:
Գայանե ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ
Շնորհակալություն հավեսին ռեպորտաժի համար:
Էս պարի ու ոչ համապատասխան ոգեւորության իմաստը չհասկացա: Գուցե նաեւ Արագածի շուրջպա՞րը կրկնենք: Ֆուտբոլի խաղ եք կրել, ինչ եք արել, վեր-վեր եք թռնում: Շնորհակալություն կարելի էր հայտնել շատ զուսպ ու խոնարհ ձեւով, ոչ թե տրնգի պարելով: Ինչքան չլինի մարդկային կորուստի, միլիոնավոր մարդկանց կորուստի մասին էր բանաձեւը: Ինչներիդ համար եք էսքան ուրախացել: