«Աշխարհում հաշվվում է շուրջ 2500 լեզու, որից կենսունակ է ընդամենը 500-ը: Ըստ տարածվածության՝ այսօր ամենաշատն օգտագործվում է չինարենը, որով խոսում է 1 մլրդ 200 մլն մարդ: 1 մլրդ 100 մլն մարդ խոսում է անգլերեն, 500 մլն-ից ավելի մարդ՝ իսպաներեն, 247 մլն մարդ էլ՝ ռուսերեն: Առաջին հարյուրակի մեջ ընդգրկված է նաև հայերենը, որով շուրջ 10 մլն մարդ է խոսում:
500 կենսունակ լեզուներից ընդամենը 119-ն է պետական լեզու: Առաջին տեղում ֆրանսերենն է (պետական լեզու է 27 երկրում): 23 երկրում պետական լեզու է արաբերենը, 20 երկրում՝ անգլերենը, 19-ում՝ իսպաներենը: Հայերենը ևս տասնյակի մեջ է մտնում, քանի որ պետական լեզու է երկու երկրում՝ Հայաստանի Հանրապետությունում և Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետությունում:
Այս տեսակետից արևելահայերենն արևմտահայերենի նկատմամբ ունի որոշակի առավելություն, քանի որ պետական լեզվի կարգավիճակով է հանդես գալիս, ինչը հնարավորություն է տալիս նաև լեզվի բառապաշարի հարստացման առումով որոշակի հաջողություններ ունենալ»,- «Երկու երես» մամուլի ակումբում այսօր լրագրողների հետ հանդիպման ժամանակ ասաց լեզվաբան Լավրենտի Միրզոյանը:
Արևմտահայերենն այսօր ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի «վտանգված լեզուների» շարքում է: Լեզուն գոյատևում է այն դեպքում, երբ գործածության լայն շրջանակներ, տարածվածություն ունի: Մինչդեռ, արևմտահայերենն այսօր շուրջ մեկ միլիոն մարդ է գործածում:
Կարդացեք նաև
«Արևմտահայերենը՝ որպես գրական լեզու, պահպանվել է հիմնականում Մերձավոր Արևելքում՝ Սիրիայում, Լիբանանում և հայկական այն գաղթօջախներում, որտեղ հայկական ստվար խումբ է եղել: Ցավոք, 1978 թվականի Լիբանանի քաղաքացիական պատերազմից հետո վտանգվեց արևմտահայերենի կարգավիճակն այդ երկրում. շատ լիբանանահայեր արտագաղթեցին այլ երկրներ: Այսօր էլ Սիրիայում տիրող իրավիճակի պատճառով է այնտեղի հայկական համայնքն արտագաղթում տարբեր երկրներ: Այդ ամենը, բնականաբար, իր բացասական ազդեցությունն է ունենում արևմտահայերենի կարգավիճակի վրա: Եթե մարդիկ արևմտահայերենը չօգտագործեն, այն դատապարտված է մահվան»,- նշեց Լավրենտի Միրզոյանը:
Լեզվաբանը համոզված է, որ միայն պետական լուրջ քաղաքականության դեպքում հնարավոր կլինի փրկել արևմտահայերենը:
Նա նկատեց նաև, որ նոր Սահմանադրության մեջ երեք հոդված նվիրված է մայրենի լեզվին: Դրանցից մեկում ասվում է, որ հայոց լեզուն և մշակութային ժառանգությունը գտնվում են պետության պաշտպանության և հոգածության ներքո. «Սա կոնկրետ քայլերի անցնելու իրական հնարավորություն է տալիս մեր պետությանը»,- ընդգծեց Միրզոյանը:
Լեզվաբանը, մասնավորապես, առաջարկում է անցկացնել համահայկական լեզվական քաղաքականությանը նվիրված համաժողով, որի շրջանակներում համապատասխան մասնագետները համակողմանիորեն կքննարկեն և´ արևմտահայերենի, և´ արևելահայերենի առջև ծառացած մարտահրավերները, ապա կմշակեն լեզուների փրկության ծրագիր:
«Իհարկե, սա ոչ միայն լեզվաբանների, այլև պետության, առհասարակ լեզվի հարցերով մտահոգ մարդկանց խնդիրն է»,- շեշտեց Լավրենտի Միրզոյանը:
Սիրանուշ ՀԱՅՐԱՊԵՏՅԱՆ
