Սումգայիթյան ջարդերի 30-րդ տարելիցի կապակցությամբ այսօր ԱԺ արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովը կազմակերպել էր խորհրդարանական լսումներ` «Սումգայիթյան ջարդեր. Հայատյացությունը որպես Ադրբեջանի պետական քաղաքականություն» թեմայով:
Լսումների ժամանակ Արցախի Հանրապետության ԱԺ արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովի նախագահ Արզիկ Մխիթարյանն ասաց՝ «Մեկն եմ այն եզակիներից, որոնք եղել են «Կռունկ» ՀԿ անդամ, արցախյան շարժման ակտիվիստ, իմ սրտի միջով է անցել այն ամբողջ իրականությունը, որոնք այսօր որպես ակադեմիական գիտելիքներ տեղ են գտել հրատարակությունների մեջ»:
Նա խոսեց ղարաբաղյան շարժման մասին, որը սկիզբ դրեց մեր ապրելու մտածողությանը: Շարժումով հայը իրեն զգաց իր երկրի տերը: Նա ցավով նշեց, որ ազգությամբ հայ գործիչները երբեմն հայատյաց քաղաքականության իրագործողներից են եղել: Նա պատմեց մի դրվագ, թե ինչպես են հակառակորդները սումգայիթյան ջարդերի սկիզբը որոշել իրականացնել Արցախում, բայց չի հաջողվել: 88-ի փետրվարի 13-ին հրապարակում միտինգ է կազմակերպվել, օրեր անց Ադրբեջանից եկել են իրենց իշխանության ներկայացուցիչները, ԽՍՀՄ կենտկոմի քարտուղարությունից Ռազումովսկին, Դեմիչեւը. «Նրանք դուրս եկան հրապարակ, որ ճնշեն ժողովրդի ընդվզումը: Մեկն Էի այն երկու մարդկանցից, որ հնարավորություն ունեցանք մոտենալ այդ երկու առաքված պետական պաշտոնյաներին, որոնք իրոք եկել էին ճնշելու եւ եկել էին ոչ ձեռնունայն: Հրապարակում ավելի քան 60 հազար արցախցիներ էին, բավականին շատ ՀՀ-ից ժամանած ներկաներ: Դեմիչեւն ու Ռազումովսկին դուրս եկան հրապարակ, ժողովուրդն ընդվզեց, մի կերպ հաջողվեց բանակցել նրանց հետ: Պարզվեց՝ Ադրբեջանից ժամանել էին մեծաքանակ սպորտսմեններ՝ բռնցքամարտիկներ, կարատեիստներ, որոնք շրջափակել էին հրապարակը, իսկ ավելի ուշ մեզ հայտնի դարձավ, որ հրապարակի չորս կողմը կային նաեւ մեքենաներ, որոնք լիցքավորված էին բենզինով: Սումգայիթյան եղեռնագործությունը պետք է սկսվեր Արցախի հրապարակում: Հատուկ ջոկատայիններ կային, բանակցություններից հետո հանեցին այդ ջոկատայիններին, օրեր անց եղավ Սումգայիթը: Եվ թուրքը, որին մենք ադրբեջանցի ենք անվանում, մեկ անգամ եւս փետրվարին ապացուցեց, որ կես քայլ անգամ հեռու չէ 1915-ի թուրքից, որը թրատել էր հղի կնոջ որովայնն ու ասել՝ տե՛ս, երկվորյակ ունեցար: Բաքուն շարունակում է իր ցինիկ, կեղտոտ քաղաքականությունը, շիզոֆրենիկ պահվածքով Ալիեւը հայտարարում է, որ Երեւանն ու Զանգեզուրն իրենցն են, իսկ Էրդողանը հայտարարում է, որ Խոջալուն ցեղասպանություն է: Սումգայիթը, Մարաղան էին ցեղասպանություն, Թալիշում գլխատված մարդիկ ցեղասպանության շարունակությունն էին: Ես չեմ ասում ատամ ընդ ատաման, բայց տեսնում ենք՝ որքան էլ ձիթենու ճյուղը դնում ենք բորենու բերանը, դրանից նրանք խաղաղության աղավնի չեն դառնում»:
Հռիփսիմե ՋԵԲԵՋՅԱՆ
“Կռունկ” -ի անդամներ են եղել ոչ թե “եզակիներ”, այլ մի քանի տասնյակ արցախցիներ։ Ղարաբաղյան շարժումը անհաղորդ չի թողել և ոչ մի արցախցու, այն չէր կարող “անցնել” միայն “եզակիների սրտի միջով”։ “Շարժման ակտիվիստ” են եղել հազարավոր զոհերն ու ողջերը, հակառակ դեպքում չէին լինի անուրանալի հաղթանակները։