Ագրեսիվ տեղեկատվությունն ամենամեծ ազդեցությունն է ունենում երեխաների վրա: Դրանից լիովին խուսափել չի հաջողվի, սակայն վերահսկողությունը կարող է նվազեցնել կամ չեզոքացնել ազդեցությունը: Անհրաժեշտ է, որ երեխաները դեռ դպրոցից դառնան տեղեկատվության գրագետ սպառողներ և կարողանան տարանջատել դեղին մամուլը: Պետք է լինեն նաև տարիքային սահմանափակման հստակ չափորոշիչներ, որոնք ձևական բնույթ չեն կրի: Հոգեբան Լիլիթ Թովմասյանը անդրադարձել է խնդրին:
-Ինչպիսի՞ ազդեցություն է ունենում ագրեսիվ տեղեկատվությունը լսարանի վրա և հիմնականում երեխաների:
-Պետք է նշել, որ և՛ մեծահասակների, և՛ փոքրերի վրա բավականին բացասական ազդեցություն է ունենում այն ինֆորմատիվ դաշտը, որը մենք այժմ ունենք: Դրանք համակարգչային խաղերն են, ֆիլմերը, մուլտֆիլմերը, տեղեկատվական նյութերը և այլն: Ի տարբերություն մեծահասակների՝ փոքրահասակներն ավելի տուժող խումբ են համարվում, քանզի նրանք զերծ են ինքնակառավարման համակարգից և բանականությունը ավելի թույլ է զարգացած: Նրանք կարծես կրկնօրինակում են այն, ինչ տեսնում են էկրանից այն կողմ: Որպես հեղինակություն ընտրում են որոշակի հերոսներ, լինեն դրանք համակարգչային խաղերից, ֆիլմերից, թե մուլտֆիլմերից:
– Ի՞նչն է տպավորվում երեխաների մոտ:
-Մարդը հակված է ավելի շատ ընկալել բացասական ինֆորմացիան, այդ թվում նաև երեխաները, որոնք զերծ են վերլուծելու ընդունակությունից: Պատահական չէ, որ այժմ սրվել են մանկական վախերը, որոնք նույնիսկ կարող են հոգեկան հիվանդություններ առաջացնել:
-Ինչի՞ կարող է հանգեցնել բացասական ինֆորմացիայի մեծ չափաբաժինը:
-Այդ ամենը կարող է բերել երեխայի մոտ կրիտիկական վարքի դրսևորման: Օրինակ, երեխան, կրկնօրինակելով մուլտֆիլմի հերոսին, վեցերորդ հարկից փորձել է թռչել և այլն: Իհարկե, դրանք բացասական ելքեր ունենում են: Այստեղ շատ կարևոր է ծնողի զգոնությունը, և ծնողի ու մասնագետի ուշադրությունը այն հարցին, թե ստացված տեղեկատվությունը ինչպես կներկայացվի երեխային: Ծնողի մեկնաբանությունը և միջամտությունը կարող է ավելի դյուրին մարսելի դարձնել ինֆորմացիան:
-Ե՞րբ է անհրաժեշտ ծնողի միջամտությունը:
-Եթե երեխան դիտել է և շատ տպավորվել, սակայն դա որպես սուր վախ չի դրսևորվում, որը կխաթարի բնականոն կյանքը, ապա կարծում եմ, որ ծնողի մեկնաբանությունը, միասին դիտումը դրական ելքեր կունենա: Եթե երեխան բավականին տպավորվող և ներշնչվող է, դիտել է, ունի գիշերային մղձավանջեր, չի կարողանում կենտրոնանալ, կատարել դասերը կամ հաճախել մանկապարտեզ և այլն, ապա տվյալ դեպքում կարևոր է մասնագետի միջամտությունը:
-Ինչպիսի՞ն են այսօրվա մուլտֆիլմերը:
-Պետք է նշել, որ ներկայումս մուլտֆիլմերից ստացված ագրեսիան շատ ավելի շատ է դրսևորվում: Դա պայմանավորված է նաև նրանով, որ այսօրվա մուլտֆիլմերը բավականին տարբերվում են խորհրդային շրջանի մուլտֆիլմերից: Եթե նախկինում մուլտֆիլմերի հերոսներն ավելի իրական էին, ապա տվյալ դեպքում հերոսներն ավելի հորինված են: Սարդ մարդը, թևերով աղջիկները և ռոբոտները մերօրյա մուլտհերոսներն են: Էս դեպքում երեխան ավելի է շփոթության մեջ ընկնում, չի կարողանում տարբերել իրականության և երևակայության սահմանը:
-Իսկ ի՞նչ հետևանքներ կարող է ունենալ իրականությունը երևակայությունից չտարբերելը:
-Հոգեբան Սիրանուշ Անտոնյանը եկել է այն եզրահանգմանը, որ սա բերում է «համակարգչային համախտանիշ» ասվածին: Երեխան կարծես կտրվում է իրականությունից և կարող է դրսևորել սիմպտոմներ, որոնք նույնիսկ փորձառու մասնագետները շփոթում են աուտիզմի դրսևորումների հետ: Երեխան կտրված է կենդանի շփումից, նա ունակ չէ մտածել, զարգացած չեն շփման հմտությունները, որովհետև նա սովոր է ընկղմվել համակարգչի մեջ, վիրտուալ աշխարհում և որոշակի սեղմակների միջոցով կառավարել այս կամ այն իրավիճակը: Պետք է ծնողը զգոն լինի և կարողանա վերահսկել երեխայի` համակարգչի կամ հեռուստացույցի առաջ եղած ժամանակը: Շատ կարևոր է, որ ծնողը միջնորդ լինի ինֆորմացիան մարսելու համար:
Լիլիա ԱՐԶՈՒՄԱՆՅԱՆ
