«Ոնց որ բերդի դուռ լինի» Հունիսի 28-ն է։ Հայաստանաբնակներիս համար՝ սովորական, հոգսաշատ ու տոթակեզ մի օր, իսկ Հունաստանի դեսպանատան աշխատողների համար՝ հունական ծագում ունեցողների ընդունելության օր։ Նախորդ օրը հերթագրվածներիս թիվը մեծ չէ՝ 15 մարդ։ Սակայն խնամի-բարեկամների կամ պարզապես հետաքրքրասերների հետ մեծ «բանակ» ենք կազմում։ Պռոշյան փողոցում Հունաստանի ներկայացուցչության վարձած առանձնատան երկաթե դարպասների առաջ՝ մայթին, լուսաբացից կանգնածներիս կես ժամը մեկ ոստիկանները հրահանգում են՝ հեռու գնացեք։ Ոչինչ, որ «քիչ հեռուն» ծառերի ստվերում քիչ թե շատ պատսպարվածներիս համար արեւի տակ տապակվել է նշանակում։ Ընդունելությունը կազմակերպող երիտասարդին բացատրում եմ, որ Ալավերդիի հունական համայնքն եմ ներկայացնում (ի դեպ, ամենամեծ համայնքն է Հայաստանում), լրագրող եմ, որ չեմ եկել արտասահման մեկնելու խնդրանքով, որ գործնական զրույց ունեմ հյուպատոսի հետ… Կարճ պատասխանում է՝ մեկ լուսանկար, երկու դոլար, անձնագրի պատճեն, ծննդական… «Ոնց որ բերդի դուռ լինի,- դժգոհում է մեկը,- հինգ ամիս քարշ եմ գալիս, վիզան ներկայացնում եմ, ասում են՝ մոտիկ հարազատից չէ, հիմա էլ հրավիրողի աշխատավարձի չափն են ուզում, անձնագրի պատճենը…»։ «Տղաս էնտեղ է ապրում, էդ բոլոր թղթերը ուղարկել է, ասում են՝ թող կնոջ աշխատավարձի չափն էլ ուղարկի,- լացը զսպելով միջա-մտում է տարեց մի կին,- թե սրանց ի՞նչ գործն է, իմ զավակները սովա՞ծ կպահեն իրենց մորը, թե՞ կուշտ»։ «Ինձնից էլ էստեղի աշխատավարձի չափն են պահանջել, բերել եմ, ասում են՝ ցածր է, էդ գումարով ո՞նց ես մեկնելու։ Իբր էստեղի աշխատավարձով կամ թոշակով հնարավոր է ապրել…»։ «Ի՞նչ եք ուզում, ոնց մեր իշխանություններն են մեզ վերաբերվում, նույն կերպ էլ՝ սրանք։ Մեզ մերոնք մարդու տե՞ղ են դնում, որ օտարը դնի»,- փորձում է զրույցը եզրափակել մի երիտասարդ, բայց ասես յուղ է լցնում կրակին։ «Տղա ջան, էս երկրին մենք պետք չենք, ստիպված ենք գնում, լավ ա, որ հույն ենք, իրավունք ունենք էստեղից գնալու, բա մնացողի վիճակը պատկերացնո՞ւմ ես…»։ Առաջին հնգյակի հետ ներս եմ մտնում։ Մինչ հյուպատոսին հասնելը հարցաթերթիկ են բաժանում։ Լրացնում եմ իմ ով եւ որտեղից լինելը։ Արտասահման մեկնելու նպատակը եւ ժամկետը ճշտող հարցերի դիմաց գիծ եմ քաշում։ Վերջապես հյուպատոսի ընդունարանում եմ։ Նրան փոխարինում է օգնականը՝ Եվգենյա Թեոդորուն։ Դեռ բերանս չբացած՝ տիկինը անձնագրիս վերջին էջում Հունաստան մուտք գործելու արգելանքի կնիք է դնում, նույնիսկ չնկատելով, որ այնտեղ Հայաստանից դուրս գալու (ցանկացած ուղղությամբ) թույլտվության կնիք չկա։ «Դիվանագետ» այդ ընկերուհուն հետո բացատրում եմ, որ իմ անձնագիրը իր հետ ոչ մի կապ չունի եւ ես իմ հայրենիքից, որը, ցավոք, այս անտեր երկիրն է, առայժմ ոչ մի տեղ մեկնել չեմ ուզում։ Բացատրում եմ նաեւ, որ իրեն տեսնելու «հաճույքին» արժանացել եմ համայնքի նախագահի խնդրանքով, քանի որ դեսպանատունը հանիրավի մերժել է Գրիգորյան ընտանիքի մուտքը Հունաստան, որի պատճառով էլ ընտանիքի մայրը դիմել է ոչ միայն համայնքի վարչությանը, այլեւ հունական համայնքները միավորող «Պոնտոս» միջազգային միության նախագահ Գավրիլ Պոպովին։ Ցույց եմ տալիս Մոսկվայից Հայաստանում Հունաստանի Հանրապետության հյուպատոս պրն Կարակիդիսին հասցեագրված պաշտոնական նամակը, որտեղ միության գլխավոր քարտուղար Գեորգի Մելանիֆիդին խնդրում է (իհարկե, բացատրելով պատճառները) այդ ընտանիքին թույլատրել մեկնել Հունաստան՝ երեխաներին մկրտելու նպատակով։ Թարգմանչուհին մի կերպ փորձում է թարգմանել ասելիքս, բայց վերջինս չտեսնող, չընկալող հայացքով նայում է ինձ ու Մելանիֆիդիի գրությանը։ Ապա հանկարծակի կողմնորոշվածի հապճեպությամբ անձնագրիս վրա քիչ առաջ կնքած տողերը ջնջում է ու նույն անկապ հայացքով անձնագիրս մեկնում ինձ։ Ուզում եմ, շատ եմ ուզում այդ «հելլենուհուն» ասել, որ ամաչում եմ իմ հունական (մայրական կողմից) ծագման համար, որ հավանաբար նրան ու իր նմաններին այստեղ ուղարկողները կեսբերան ասած կլինեն, որ Հայաստանի ժողովուրդը դեռ մի քիչ հարգանքի արժանի է…, բայց դաստիարակությունս թույլ չի տալիս։ Դուրս եմ գալիս, դարպասներից դուրս հարցական հայացքներով նայում են սպասողները։ Իզուր են սպասում, սրանց տառապանքի վրա առանձնատան բնակիչները թքած ունեն։ Հանում եմ գրառումներիս տետրը, որտեղ երկար ճանապարհից (200 կմ) առաջ նշել էի այն հիմնախնդիրները, որոնց շուրջ պիտի զրուցեի հյուպատոսի հետ։ Պատռում եմ էջը ու… աղբարկղ փնտրում։ ԱՆԱՀԻՏ ԳԵՎՈՐԳՅԱՆ Ալավերդի