ՀԱԿ պատգամավոր, նախկին վարչապետ Հրանտ Բագրատյանի կառավարության ժամանակ դրվեց մեր երկրի տնտեսության հիմքը: Նրա ժամանակ ձեւավորվեցին հարկային, մաքսային համակարգերը, տեղի ունեցան մի շարք շրջադարձային փոփոխություններ: Aravot.am-ը պարոն Բագրատյանից հետաքրքրվեց՝ Ձեր կառավարության քայլերը արդյոք ինչ-որ տեղ շոկի մեջ չգցեցի՞ն ժողովրդին: Պարոն Բագրատյանը պատասխանեց. «Կարող է իմ ժամանակ իմ բերած փոփոխությունները ինչ-որ տեղ ժողովրդին շոկի մեջ են գցել: Կարող է գցեին: Հա ի՞նչ անենք, բայց փառք Աստծո, որ արել եմ: 94-ին արդեն տնտեսական աճ ենք ունեցել: Չանեի՝ ի՞նչ կունենայինք: Ղարաբաղը ի՞նչը փրկեց պատերազմից առաջ, գիտե՞ք: Նախ բոլոր ռազմական հաղթանակներն էլ իմ օրոք եղան՝ միմիայն իմ օրոք: Երբ գնացինք Ղարաբաղ, տեսանք, որ մսի գնի տարբերությունը Երեւանի համեմատ 25 անգամ է: Քոչարյանին դրինք մի կողմ, օրենքներ գրեցինք մի քանի հատ, ասեցինք՝ դե շուտ ստորագրի՝ գնանք: Այդպես էլ արեց: Հենց այդպես: Երբ որ շուկան մտավ Ղարաբաղ, մենք հասկացանք, որ հիմնական պրոբլեմը, 91-ի, 92-ի ռազմական անհաջողությունների հիմնական պատճառն այն էր, որ տնտեսական դաշտ չկար:
Ղարաբաղում գոյություն ուներ սովետական բաշխման համակարգ, կոլխոզների ֆոնդեր, որոնք, միեւնույն է, ռեսուրսներով ապահոված չէին: Եթե պատմականորեն հետ նայենք՝ ուրեմն ե՛ս էի ճիշտ, որ գնացի այդ շոկային քայլերին։ Բացի այն, որ հաղթեցինք, 94-ին արդեն տնտեսական աճ ունեցանք: Առաջինը ԱՊՀ-ում։ Այո, մեզ մոտ տնտեսության անկումը կազմեց 52%, Ուկրաինայում՝ 67%, Ադրբեջանում՝ 69%, Վրաստանում՝ 75%: Ուրեմն այստեղ կար Բագրատյանի դերը: Ուղղակիորեն: Ի վերջո Հայաստանը այդ 4 պետություններից ամենալավն էր: 94-ին մենք արդեն աճ ունեինք, արդեն խանութներն էին սարքում:
94-ին մեր մոտ էր գալիս Ռոբերտ Քոչարյանը, ասում էր՝ էս ի՜նչ է, ձեր մոտ ծաղկում է, մեր մոտ չկա: Ասում էի՝ որովհետեւ ձեր մոտ շուկա չկա, ա՛յ ընկեր: Չեք հասկանում սրա էությունը: Պայմանավորվեցինք, որ մենք ինչ կանենք, իրենք սուսուփուս այդ օրենքներն ու որոշումներն ընդունեն, որպեսզի շուկայական տարածք ձեւավորվի Ղարաբաղում:
Իսկ ինչո՞ւ էինք մենք այն ժամանակ գնում շուկայական ռեֆորմների: Մենք եթե Վենեսուելան լինեինք, որը լիքը էներգակիրներ ունի, ջրային ռեսուրսներ ունի, իր ՀԷԿ-երով..բաներով, կդնեինք սոցիալիստավարի կբաժանեինք: Բայց մենք այդ բոլորը չունեինք: Ունեինք մի բան՝ աշխատող, մտածող մարդ, որոնց ազատություն էինք տալիս: Իսկ նրանք սկսեցին ջոկել ու հակառակն արեցին՝ ով որ մեզ հետ լավ է, մտածող չէ, դրանց էին ազատություն տալիս: Խրվեցին, շարունակվեցին, ինչպես հողի, առեւտրի պարագայում, ծառայությունների ոլորտում:
Կարդացեք նաև
Մենք չէի՞նք կարող պարտադիր ապահովագրություն նշանակեինք, մեր ընկերություններին նշանակեինք, փողը դնեինք գրպաններս, կարող էինք՝ չէինք անում: Մենք չէի՞նք կարող կոնյակի գործարան կամ «ԱՐՄԵՆՏԵԼ» վաճառել: Մենք այնքա՜ն առաջարկ ենք ունեցել, ավելի՛ թանկ, քան 4 տարի հետո եղավ»:
Մեր հարցին՝ Ձեր ժամանակ չի՞ դրվել ներկայիս օլիգոպոլիայի հիմքը՝ Հրանտ Բագրատյանը պատասխանեց. «Գիտեք ինչ կա, մեզ անընդհատ ասում են, որ սա անընդհատ պետք է լիներ: Ես էլ ասում եմ՝ դա մե՛ր ժամանակ չի եղել, ձեր ժամանակ է եղել: Մեզ հիշեցնում են, որ սա ձեր ժամանակ սկսվեց: Ի՞նչը սկսվեց ախր: Մեզ ասում են՝ նայեք Սուքիասյանին: Իսկ ի՞նչ էր Սուքիասյանը 95-96-ին, երբ որ ես գնացել եմ: Սուքիասյանն իր բերանով է ասել մամուլում, որ «Ռոսիա» կինոթատրոնը Բագրատյանն այդպես էլ մեզ չտվեց: Հիմա փառք Աստծո, որ ինքը բիզնեսով է զբաղվում, ընդհանրապես ոչ ոք չզբաղվե՞ր:
Իսկ դուք կարո՞ղ եք ասել մի դեպք, ես վարչապետ եմ եղել, որ իմ եղբայրներից մեկը պետությունից բան ստացած լինի: Չեք կարող ասել, բացառվում է: Եթե մի հատ հարազատ էլ ինչ-որ մի ֆաբրիկայում մի հատ մասնակցություն էր ունենում, դա լինում էր մեզանից հետո՝ սեփականաշնորհման ընթացքում: Ես նայում եմ մարդիկ, որոնք իշխանություն էին 90-ականների սկզբին, մի զգալի մասը՝ ճնշող մասը այդպիսի բան իրեն թույլ չի տվել, չեմ ասում՝ բոլորը: Օրինակ, իմ կառավարությունն եմ վերցնում՝ 22 նախարար, հատ-հատ նայում եմ: Մի քանիսի նկատմամբ լուրջ դժգոհություններ ունեմ, բայց երբ սկսում եմ վերլուծել, լավ, իմ օրոք ի՞նչ են վերցրել՝ ստանում եմ պատասխան՝ գրեթե ոչինչ:
Ես ձեզ ասեմ՝ ձեզ հայտնի է, որ 96-ին ուժայինները պայքարում էին իմ դեմ: Հիմա հասկանում եմ՝ ինչու, որովհետեւ ես միշտ զսպում էի իրենց, թույլ չէի տալիս, տեղն էի դնում: Այդ պայքարը եղել է ոչ թե ավելի ազնիվ կառավարման համար, այլ՝ թող ամեն ինչ վերցնենք մեզ: Ի վերջո այդ տեսակետը՝ ամեն ինչ վերցնելու, իշխանության ձեռքը հաղթեց, սկսած 98-99-ից, արմատավորվեց: Ուժայինները հիմա այդպիսի պրոբլեմ չունեն՝ ինչ ուզում են՝ վերցնում են: Իրենց դեմ պայքարող էլ չկա»:
Հռիփսիմե ՋԵԲԵՋՅԱՆ
