Դիւանագիտութիւնը ճատրակի խաղ է, որուն մէջ… ազգերը «չեքմէյթ»-ի կ’ենթարկուին:
Քլաուս Քրաուս (1874-1936, աւստրիացի գրող, լրագրող, երգիծաբան եւ բանաստեղծ)
Քրաուսի յիշեալ իմաստուն խօսքը դիպուկ է եւ զարմանալիօրէն կը ցոլացնէ Գերմանիոյ նախագահ Ֆրանք Վալթըր Շթայնմայըրի Երեւան այցելութեան օրը պատահածը։
Արդարեւ, տարածաշրջան այցելող Շթայնմայըր, որուն առաջին հանգրուանը Երեւանն էր, իր ընկերային ցանցին վրայ հրապարակեց Արցախի դրօշակով լուսանկար մը եւ արդար նշում մը կատարեց արցախահայութեան մասին: «Ինսթակրամ»-ի իր պաշտօնական էջին մէջ, ան գրած էր հետեւեալը․- «Հակամարտութիւնը կը վերաբերի Լեռնային Ղարաբաղի տարածքին: Տարածաշրջանը իրաւականօրէն կը պատկանի Ատրպէյճանին: Այնտեղ հիմնականին մէջ հայեր կ՛ապրին: Վերջին քանի մը տասնամեակներուն, բազմիցս բախումներ տեղի ունեցած են»։ Թէեւ այս տողերը կիսատ-պռատ եւ հպանցիկ արտայայտութիւններ էին, անոր կողքին՝ տեսողական բաժինն էր, որ զայրացուց Պաքուն, երբ կարդացողները տեսան, որ Արցախի դրօշը կ՛ընկերանար տողերուն: Ի դէպ, չենք մոռնար, որ այս նախագահը անցեալին հայութեան եւ այլոց իրաւունքներուն մասին շատ աւելի յստակ եւ արդար կեցուածք ունեցած է:
Ի՜նչ պատեհ առիթ՝ հայութեան եւ յատկապէս հայրենի դիւանագիտութեան համար, որպէսզի այս ոսկի առիթը օգտագործուէր եւ տաքը-տաքին գործ տեսնուէր: «Երկինքէն ինկած» առիթ մըն էր, առաջին հերթին նշելու՝ թէ Արցախը պարզապէս հայերով բնակուած հողամաս չէր, այլ հիմնականին մէջ ողջ հայութեան ու Հայաստանին պատկանող հող, որ Սթալինի օրերուն, «մութ հաշիւներ»-ու հետեւանքով նուէր տրուեցաւ Խորհրդային Ատրպէյճանին, ինչպէս՝ Նախիջեւանը: Հիմա այդ հաշիւները ըստ բաւականին լուսաւորուած են եւ ունին… ՔՊ-ական հաւատարմատարներ:
Առիթը, բազմաթիւ նմաններու պէս՝ կորսուեցաւ: Ոչ մէկ դրական շարժում եւ արտայայտութիւն։ Անցուդարձերուն մօտէն հետեւող հայորդիին համար, անակնկալ մը չէր պատահածը։ «Չեքմէյթ»-ի ենթարկուած ՔՊ-ական ներկայ Հայաստանի Ոստիկանական Հանրապետութեան համար, որեւէ ոսկի առիթ կը նկատուի մսխելի ու աննկատ ձգուելիք նիւթ:
Ի՜նչ խօսք. Հ․Հ․ արտաքին գործոց նախարարութեան ակնոցով՝ այս կիսովին հայանպաստ արտայայտութիւնը կրնար արգելք հանդիսանալ այդ գեր-երազային եւ ցանկալի՝ «Խաղաղութեան համաձայնագիր»-ին իրականացման, հոգ չէ թէ Ատրպէյճան ո՛չ մէկ նշան ցոյց կու տայ, որ փոքրագոյն քայլ մը պիտի առնէ այդ ուղղութեամբ, ընդհակառակն, բանիւ եւ գործով կը շարունակէ Հայաստանը կուլ տալու իր ծրագիրին իրականացումը։
Արդեօք պէտք է ուրա՞խ զգալ, մտածելով, որ Երեւանի վարիչները իրե՛նք բողոք չներկայացուցին հիւր նախագահին, յիշեցնելով՝ որ իրենք Արցախը կը ճանչնան իբրեւ Ատրպէյճանի մաս, կը պատրաստուին միջազգային ատեաններուն ներկայացուած հայութեան անվիճելի բողոքները ետ քաշելու…
Կարդացեք նաև
Հոդվածն ամբողջությամբ՝ «Հայրենիք» թերթի այս համարում
