Տեր Զգոն քահանա Աբրահամյանի անցած ուղին գեղեցիկ ֆիլմի սյուժեի է նման։ Երևանի Ժողտնտեսության ինստիտուտի «Ֆինանսներ և վարկավորում» բաժնից` մինչև Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի քահանայից պատրաստման լսարան, ՀՀ Ֆինանսների նախարարության արժեթղթերի և բորսաների տեսչությունից` մինչև եկեղեցու խորան, իր առջև փակված դռներից` մինչև ուրիշների առջև հոգևոր դռներ բացելու առաքելություն։
Իմ հարցերին Տեր Զգոնի հնչեցրած պատասխաններում կար յուրահատուկ հոգևոր խորություն ու խոհեմություն, իսկ ձայնի ու խոսելաձևի մեջ՝ փորձառու հոգևորականին վայել խաղաղություն ու համբերատարություն։ Իմ երիտասարդական շտապողականության ու անհայտ ուղղությամբ վազող մտքերի մակընթացության մեջ Տեր Զգոնի խոսքը հանդարտության ու լռության խաղաղեցնող ալիք բերեց՝ հիշեցնելով նույնիսկ ամենափոթորկոտ պահերին միշտ նայել վեր՝ լիովին վստահելով ու ապավինելով Աստծուն։
Լույսի, սիրո, անմնացորդ վստահության ու աներեր խաղաղության մասին այս զրույցի արդյունքում վերահաստատվեց այն համոզմունքս, որ մեր առջև ոչ մի դուռ պատահական չի փակվում, և ոչ մի փորձություն մեզ հենց այնպես չի տրվում։ Յուրաքանչյուր փակված դռան մեր կողմում մի նոր հնարավորություն է, յուրաքանչյուր փորձության մեջ՝ նոր կարևոր փորձառություն․ հարկավոր է ուղղակի ճիշտ ուղղությամբ հառել հայացքը և ճիշտ վիճակում պահել հոգին, ու մնացած ամեն ինչ կվերադասավորվի այնպես, ինչպես հարկն է։ Չէ՞ որ Աստված մեզնից լավ գիտի, թե ինչ է պետք մեզ։ Չէ՞ որ Նա տեսնում է այն, ինչ մենք ո՛չ մանրադիտակով, ո՛չ հեռադիտակով չենք կարող տեսնել։ Եվ չէ՞ որ բարին արդեն իսկ հաղթել է չարին։ Եվ ի՜նչ լավ է, որ Աստված Տեր Զգոնին, թեև ամենաանսպասելի ճանապարհներով, բայց վերջում դեպի եկեղեցի բերեց։
-Տեր Զգոն, 1990-1995թթ. ուսումնասիրել եք ֆինանսներ և վարկավորում մասնագիտությունը։ 1997-1998թթ. աշխատել եք ՀՀ Ֆինանսների նախարարության արժեթղթերի և բորսաների տեսչությունում, իսկ 1999-2001թթ.-ին՝ Հայփոստի աշխատանքի և վերահսկման վարչությունում: Այնուամենայնիվ, 2000-ականներին որոշում եք կայացրել սովորել Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի քահանայից պատրաստման լսարանում։ Ի՞նչը Ձեզ մղեց ընտրել եկեղեցին՝ չնայած այլ ոլորտներում մի շարք հաջողություններին։
Կարդացեք նաև
-Ինձ դեպի եկեղեցի մղեց հենց Աստված, կարելի է ասել՝ աստվածային նախախնամությունը։ Իմ կյանքում մի պահ եկավ, երբ կարծես բոլոր դռները փակվեցին իմ առաջ։ Հենց այդ ժամանակ էր, որ ստացա առաջարկ՝ ուսանել քահանայից պատրաստման լսարանում։ Որոշեցի ընդունել այդ առաջարկը, քանի որ հավատքը մանկուց էր իմ մեջ․ նույնիսկ խորհրդային տարիների խիստ աթեիստական քարոզչության պայմաններում ես միշտ հավատացել եմ Աստծուն և զգացել եմ Նրա ներկայությունն ու նախախնամությունը իմ կյանքում։
Ուսման ընթացքում ավելի խորությամբ ծանոթացա քրիստոնեության էությանը և այդ ընթացքում վերջնականապես որոշեցի կապել իմ կյանքը եկեղեցու հետ՝ ծառայել եկեղեցուն և Աստծուն։ Սա է հիմնական պատճառը, որ ինձ բերեց դեպի եկեղեցի՝ աստվածային կոչումն ու հավատքի խոր զգացումը, որն ինձ առաջնորդեց այս պատվավոր ճանապարհին։
–Հաշվի առնելով Ձեր առաջին մասնագիտությունը՝ ցանկանում եմ Ձեզ հարց ուղղել հենց գումարի մասին։ Շատ մեղքերի հիմքում հաճախ հենց արծաթասիրությունն է ընկած։ Ինչպիսի՞ն պետք է լինի քրիստոնյայի վերաբերմունքը գումարի հանդեպ։ Հնարավո՞ր է լինել ֆինանսապես հարուստ, բայց միևնույն ժամանակ մնալ ճշմարիտ քրիստոնյա։
-Մենք կոչված ենք այս աշխարհում յուրաքանչյուրս Աստծու առջև մեր խաչը կրելու և աշխարհից եկող նյութական ոչնչի մեր սիրտը չկապելու։ Դա վերաբերում է թե՛ գումարին, թե՛ տարբեր իրերին, ինչ էլ որ մեր շրջապատում լինի։ Առանձնահատուկ դեր ունի դրամը, որին շատերը սիրահարվում են, և սիրտը կապում են դրա հետ։ Այստեղ իսկապես մեծ անելիք կա՝ յուրաքանչյուրիս կյանքում փոխել մեր վերաբերմունքը դրամի նկատմամբ։ Դա մի օրվա որոշում չէ, ինչպես առաջին հայացքից կարող է թվալ, որովհետև մենք ամբողջ կյանքի ընթացքում առնչվում ենք դրամի հետ և մշտապես այդ հոգևոր պայքարի մեջ ենք՝ մեր սիրտը դրամին չկապելու համար։
Շատ կարևոր է, որ մենք դրամը համարենք ընդամենը միջոց, ոչ թե նպատակ։ Մենք չպետք է ծառայենք դրամին, այլ դրամը պետք է ծառայի մեր ծրագրերի ու նպատակների իրականացմանը։ Դրամը չպետք է սիրենք, այլ պարզապես օգտագործենք՝ ի բարին։ Ոչ միայն դրամը, այլև տեխնիկական միջոցները, որոնք այսօր հաճախ անվանում են չարի գործիքներ (ինչպես համակարգիչը, համացանցը, հեռուստատեսությունը), իրականում չեզոք են։ Խնդիրը մեր վերաբերմունքի մեջ է։ Օգտագործում ենք համացանցը բարի՞ նպատակով, թե՞ չար, հեռուստատեսությամբ դիտում ենք հոգենորո՞գ հաղորդումներ, թե՞ հակառակը։ Դրամը կարող ենք օգտագործել բարի գործերի համար, երկնքում գանձեր հավաքելու համար, կամ հակառակը։ Այս ամենը ընդամենը չեզոք բաներ են, որոնք պետք է ճիշտ ուղղությամբ գործադրենք։
Որպեսզի ճիշտ գործադրենք, մեր վերաբերմունքը այս աշխարհին պետք է լինի այնպիսին, որ մենք այստեղ հյուր ենք։ Ոչինչ մեր սեփականությունը չէ։ Եթե մարդն ապրում է հինգաստղանի հյուրանոցում, պետք է գիտակցի, որ դա հյուրանոց է, և իրենը չէ այնտեղ ոչինչ՝ մի օր թողնելու եւ գնալու է։ Նույն ձև էլ այս աշխարհն է մեզ համար՝ ժամանակավոր մի կացարան։ Իսկ ի՞նչ ենք ներկայացնելու Աստծուն որպես հաշվետվություն։
Այստեղ մեզ օգնության է գալիս տնտեսի առակը, որը սովորեցնում է ճիշտ վերաբերմունք դրսևորել ամեն բանի նկատմամբ։ Խնդիրները սկսվում են այն պահից, երբ մենք որևէ բան սկսում ենք համարել մեր սեփականությունը։ Մենք պետք է միշտ հիշենք, որ տնտես ենք՝ Աստծո ունեցվածքի։ Ոչինչ մերը չէ, նույնիսկ մեր հոգին, այլ Աստծո սեփականությունն է, և մեր վերաբերմունքը պետք է լինի տնտեսի կամ ժամանակակից լեզվով՝ մենեջերի, ով ծառայեցնում է իրեն վստահվածը Աստծո կամքին համապատասխան, որպեսզի արժանանա Նրա բարեհաճությանը։
Եթե անգամ խոշոր ընկերությունների սեփականատերերը կարող են չնկատել իրենց մենեջերների արարքները, Աստծուց ոչինչ վրիպել չի կարող։ Մենք ամեն քայլի մեջ պետք է աշխատենք մեզ վստահվածը կատարել Աստծո կամքին համապատասխան՝ նվիրումով, աշխատասիրությամբ՝ երկնային արքայությունում մեզ համար գանձեր կուտակելով։
Շատ կարևոր է, որ աշխատանքի մեջ առաջնային նպատակը դիտենք ոչ թե դրամ վաստակելը, այլ հասարակությանը բարիք բերելը՝ որպես քրիստոնյաներ։ Դրամը կգա դրա արդյունքում։ Ցավոք, շատերը մուտք են գործում աշխատանք՝ առաջնահերթ դրամ վաստակելու համար, բայց երբ մարդը սիրում է իր աշխատանքը և աշխատում է հասարակությանը բարիք բերել, դա դառնում է ընդունելի Աստծո կողմից և վարձատրվում է Աստծո կողմից։
Ըստ էության, մենք պետք է կարողանանք մեր կյանքում ամեն բան ուղղել դեպի վեր՝ մեր միտքը, նպատակները կենտրոնացնել ոչ թե անցողիկ աշխարհի բարիքների, այլ հավիտենական արքայության վրա, և ամեն բան ծառայեցնել այդ նպատակին։ Կուտակել մեր գանձերը երկնային արքայության բանկում, որտեղ ո՛չ ցեցը կարող է ուտել, ո՛չ գողը՝ գողանալ, և բարձր տոկոսներով կստանանք մեր վարձքը երկնքում։ Հենց այս վերաբերմունքը պետք է դրսևորենք դրամի և մեզ կապող այլ իրերի, առարկաների նկատմամբ։
–Հարստանալու ձգտման հիմքում հաճախ ընկած է մեր էգոն։ Երբեմն մեզ թվում է, որ ավելի շատ գումար ունենալու դեպքում մեզ ավելի շատ կսիրեն, ավելի շատ կգովերգեն, ավելի շատ տեղ կտան։ Հնարավո՞ր է լիովին ձերբազատվել մեր էգոյից։
-Նախ խոսեցինք մեր վերաբերմունքի մասին շրջապատող երևույթների նկատմամբ։ Այստեղ ուզում եմ ավելացնել Սուրբ Հովհան Ոսկեբերանի խոսքերը՝ եթե մարդը նավաբեկության ժամանակ փորձի իրերը փրկել, ինքն էլ կխորտակվի իրերի հետ միասին, կամ հրդեհի ժամանակ փորձի իրերը տանից դուրս հանել, ինքն էլ կայրվի իրերի հետ։ Այսինքն՝ կապվածությունը աշխարհի հետ խանգարում է հոգևոր առաջընթացին։ Եթե կարողանանք մեր սիրտը կտրել աշխարհի բաներից, ապրելով աշխարհի մեջ, ավելի մեծ արդյունավետությամբ Աստծո պատվիրանները կյանքի կկոչենք մեր կյանքում։
Հիմա անդրադառնանք «ես»-ին։ Տեսեք, քրիստոնեության մեջ կարևոր սկզբունք կա՝ ազատ կամք։ Ի տարբերություն որոշ կրոնների՝ որտեղ պարտադրողականություն կա, քրիստոնեությունը ազատ դրսևորում է առաջարկում, որովհետև Աստծուն ստրուկներ պետք չեն։ Աստծուն պետք է, որ մարդն ինքն իր սիրտը կամավոր կերպով հանձնի Աստծուն և, ըստ էության, իր սեփական «ես»-ի փոխարեն իր ներսում հաստատի Աստծո կամքը ամեն իրավիճակում։ Մտածի ոչ թե այն, ինչ ինքն է ուզում, այլ՝ ո՞րն է Աստծո կամքը, որ ես այս պահին իրականացնեմ։ Սա մեկ օրվա խնդիր չէ, անընդհատ պետք է մեզ վարժեցնենք այդ վիճակին՝ ամեն իրավիճակում մտածելով՝ Աստծո կամքը ո՞րն է, այս պահին ի՞նչ անեմ։ Ոչ թե՝ ինչ է ուզում իմ սիրտը կամ ինչն է ինձ ձեռնտու, այլ իրականում մեզ ձեռնտու է հենց Աստծո կամքը կատարել, որի պտուղները շատ ավելի գնահատելի են, քան այս աշխարհի որևիցե շահ։ Երբ փորձում ենք Աստծո կամքը կատարել, Նրա պատվիրանները կյանքի կոչել, նույնիսկ թվացյալ ոչ ձեռնտու պայմաններում, մենք շահում ենք թե՛ հավիտենական գանձեր, թե՛ երկրի վրա Աստծուց օրհնություն ստանում հարյուրապատիկ։
Եվ որպեսզի այս քայլը դառնա արդյունավետ՝ մեր հոգին, մեր կյանքը Աստծո կամքին հանձնելու համար, զուգահեռ պետք է նաև Աստծո սերը ներթափանցի մեր հոգին։ Բոլոր գործողությունները սիրուց դրդված պետք է կատարենք։ Այդ դեպքում Աստծո կամքը ավելի հասկանալի կլինի մեզ համար, և երբ Աստծո սերը հաստատվի մեր մեջ, մեր անելիքը ավելի պարզ կտեսնենք և այդ սիրուց դրդված կգործենք։ Սերը, կարելի է ասել, ավտոմատ կերպով անջատում է մեր եսասիրությունը և միացնում է աստվածասիրությունը և մարդասիրությունը։
Տեսեք Քրիստոսի խաչելության օրինակը՝ զոհաբերվելու օրինակը։ Դա կատարյալ սիրո օրինակ է, որը ըմբռնելը շատ դժվար է, բայց հենց դրան էլ պետք է ձգտենք։ Սերը ենթադրում է ինքնազոհություն՝ դիմացինի համար։ Մարդը կարող է նյութական ինքնազոհության գնալ մեկի համար, ինչ-որ նյութական բան զոհաբերել, բայց կատարյալ օրինակն այն է, երբ մարդը սեփական կյանքն է զոհաբերում մյուսների համար։ Քրիստոսն այստեղ ավելի վեր է կանգնած, որովհետև Ինքը, լինելով Աստված, զոհաբերեց Իրեն Իր արարածների համար, ոչ թե Իրեն հավասարների, և սա է դարձնում այդ աստվածային սերը անըմբռնելի։
Եվ հաջորդ ուսուցանող հատվածը մեզ համար Քրիստոսի խաչի վրա ասված խոսքերն են՝ «Հայր, ների՛ր դրանց, որովհետև չգիտեն, թե ինչ են անում»։ Այսինքն՝ ոչ միայն ներել մեր հանդեպ չարիք գործողներին, այլ նաև աղոթել նրանց համար, որ Աստված նրանց ների։ Սա մեզ ցույց է տալիս աստվածային սիրո ուղին և Աստծո կամքը։
Աստծո կամքը բացահայտվում է նաև այն բանում, որ Աստված կամենում է մարդուն հասցնել հավիտենական փրկության նավահանգիստ, որի համար էլ թույլ է տալիս մարդուն այս կյանքում նեղություններ կրել։ Որևիցե նեղություն Աստված մարդուն չի ցանկանում, դրա ապացույցը Ադամի և Եվայի դրախտային պարտեզում բնակվելն էր, բայց մեղքի արդյունքում Աստված ստիպված գործադրեց իր երկրորդ կամքը՝ նեղության մեջ դնելով նրանց, որպեսզի այդ իրավիճակում մարդը դարձի գա, մաքրվի և կրկին ժառանգի հավիտենական արքայությունը։ Այդ խոստումը տրվեց Ադամին՝ իր զղջման և ծոմապահության արդյունքում, և Աստված իր Որդու գալստյամբ այն իրականացրեց։
–Այսօր տեսնում ենք շատ հարուստ մարդկանց, ովքեր տառապում են հոգեբանական մի շարք խնդիրներից, վախերից, տագնապներից։ Նրանց տեսնելով համոզվում ենք, որ գումարի առատությունը չի կարող լրացնել հոգևոր բացերը և մարդուն խաղաղություն բերել։ Իսկ ի՞նչն է իսկապես հարստացնում մարդուն, ի՞նչն է բերում այն փափագելի երջանկությունը, որը գումարով չենք կարող ձեռք բերել։
-Որքան շատ է մարդ ստանձնում պատասխանատվություն իր կյանքում, Աստծու առաջ, այնքան ավելի հաշվետու է դառնում իր բոլոր գործողությունների համար, և ավելի դժվար է լինում այդ ամենը իրականացնել։ Բնականաբար, հարուստ մարդը ավելի մեծ հաշվետվություն պետք է տա Աստծուն, ավելի մեծ բեռ է իր ուսերի վրա վերցրել։ Իհարկե, կան հարուստներ, ովքեր եկեղեցու պատմության մեջ լավագույն օրինակներ են եղել, նվիրյալներ, և վստահ եմ, որ երկնային արքայությունում գանձերի են արժանացել, այդ թվում՝ թագավորներ, կայսրեր։ Եվ հակառակը՝ կան չունևոր մարդիկ, ովքեր ընտրել են չարը։ Այսինքն՝ այն մոտեցումը, որ հարուստը չի կարող փրկվել, իսկ կարիքավորը հաստատ փրկության կհասնի, դա էլ ճիշտ չէ։ Պարզապես տարբեր վիճակներ են, որտեղ տարբեր մոտեցումներ են անհրաժեշտ։
Աղոթքների մեջ սուրբ հայրերը խորհուրդ են տալիս խնդրել Աստծուց, որ ոչ աղքատության մեջ ընկնենք, ոչ հարստության մեջ, որովհետև նեղությունը դրդում է մարդուն մեղք գործել՝ օրվա խնդիրները լուծելու համար, իսկ հարստությունը գերում է մարդու հոգին, միտքը, սիրտը և կարող է տանել կործանման։ Այսպես, հոգու համար բարի է, որ վաստակը լինի միջակ, որպեսզի խուսափի այս երկու ծայրահեղություններից։ Բայց եթե մարդը, այնուամենայնիվ, այդ երկուսից մեկի մեջ է հայտնվել, նշանակում է՝ իր ուժերից վեր իրեն չի տրվել, և ինքը կարող է դա շրջել՝ օգտագործելով ճիշտ ուղղությամբ։
Կարիքավորի պարագայում, ով նեղության մեջ է, նախ պետք է հիշի, որ նեղություններով փոխհատուցում է իր սխալները, որպեսզի հետո հաշվետու չլինի։ Փոխհատուցումից զատ՝ այդ նեղ վիճակը դաստիարակության մեծ ներգործություն ունի՝ մաքրելով մարդուն հպարտությունից, մեծամտությունից, զրկելով հնարավորությունից այլ տեսակի մեղքեր գործել, որոնք կարող էր գործել, եթե ֆինանսական հնարավորությունը ունենար։ Եվ մյուսը՝ ապավինել Աստծուն և սերտ կապ հաստատել Աստծու հետ, որովհետև ինչպես Աստված խոստացել է, մարդուն անոթի չի թողնի։
Հիմա անդրադառնանք մեծահարուստին։ Այստեղ հիշում ենք Տիրոջ խոսքերը, որ ավելի դյուրին է ուղտին ասեղի անցքով անցնել, քան հարուստին երկնքի արքայություն մտնել, որովհետև հարուստի համար շատ դժվար է մեծ ունեցվածքի մեջ սիրտը չկապել, չգերվել իր ունեցվածքով և չկատարել այն, ինչ թելադրում է ունեցվածքի պահպանումը։ Բայց եթե մարդը ունենա մեծ հավատք, մտերմանա Աստծու հետ և ստանա հոգևոր մեծ ներուժ Աստծուց, կարող է հաղթահարել այդ ամենը, ամբողջ ունեցվածքը հանձնել Աստծու խնամքին և օգտագործել Աստծո կամքը կատարելու համար՝ լինի կարիքավորներին օգնելը, լինի եկեղեցուն աջակցելը, թե հասարակության համար այլ բարի գործեր կատարելը։ Երբ մարդը հանձնում է այդ ամենը Աստծուն, Աստված է կառավարում, ուղղորդում նավը, և մարդը հոգեպես խաղաղվում է։ Շատ կարևոր է, որ այդ ճանապարհին մարդը կարողանա իր սիրտը կտրել իր ունեցվածքից և վստահել ամենակարող Աստծուն, ով ոչ միայն ամենակարող է, այլև ամենաիմաստունն է, լավ գիտի ինչը ինչպես իրականացնել և սիրում է մեզ մեր հարազատներից առավել։
Այս պատճառները պետք է դրդեն մեզ վստահել Աստծուն՝ մեր ամբողջ կյանքը, այն, ինչ մեզ հանձնված է, Աստծո կողմից կառավարելու։ Եվ այս ամենով մենք կարող ենք հաղթահարել բոլոր դժվարությունները։ Բայց ամեն դեպքում պետք է հիշենք, որ մեր կյանքի իմաստը պայքարի մեջ է, ոչ միայն առօրյա խնդիրների լուծման, այլ նաև մեր հոգու փրկության համար պետք է անընդհատ պայքարենք։ Քրիստոնեությունը առաջարկում է ոչ միայն մեր սեփական խնդիրների լուծման պայքար, այլև ավելացնում է, որ պետք է հոգու փրկության համար պայքար մղել։ Ցավոք, ոչ բոլորն են քայլ կատարում այս ճանապարհով, բայց ես մեծ հույս ունեմ, որ Աստված իր նախախնամությամբ շատ ու շատ ավելի մարդկանց կբերի իր դուռը, եկեղեցու դուռը, և մենք էլ, որպես սպասավորներ, կաշխատենք, կնպաստենք, որ մարդիկ ճիշտ ճանապարհ ընտրեն կյանքում և Աստծո կամքը ճիշտ կատարելու ուղղությամբ քայլեր ձեռնարկեն։
-Ինձ միշտ հիացրել է հոգևորականների հանգստությունն ու հուզմունքի գոնե թվացյալ բացակայությունը քարոզի խոսքի ժամանակ։ Հանրային ելույթներից վախը ֆոբիաների ցանկում ամենատարածվածն է․ ըստ վիճակագրության՝ մարդիկ ավելի շատ վախենում են հանրային ելույթ ունենալուց, քան մահվանից։ Արդյո՞ք հոգևորականների շրջանում նույնպես կա հուզմունքի կամ վախի զգացողություն՝ հարյուրավոր մարդկանց առջև ելույթ ունենալու հետ կապված։ Եվ ո՞րն է այդ հուզմունքը հաղթահարելու հոգևոր բանաձևը։
-Ես էլ մինչև ձեռնադրվելը, մինչև օծվելը, որևէ ամբիոնից ելույթ չեմ ունեցել, անգամ սեղան չեմ ղեկավարել, և ինձ համար այդ ամենը անսովոր մի բան էր։ Բնական է, որ մարդկային առումով պետք է վախ մտներ, բայց կա մի գործոն, որը այդ խնդիրներին լուծում տվեց՝ դա հենց օծումն է, ձեռնադրությունը, որի միջոցով շնորհ տրվեց ինձ։ Եվ այդ ամենը անկախ ինձնից, ըստ էության, հաղթահարվեց։ Այդ խաղաղ վիճակը, հանգիստ լինելը, չվախենալը՝ դա Աստծո պարգևն է, շնորհն է, քահանային տրված է, մեր սեփական պայքարի արդյունք չէ։ Տրված ունակություն է, այսպես ասեմ։
Ինչ վերաբերում է խաղաղությանը, այսպես ասենք, երկու բան է մեզ պետք, որ արդեն բոլորս կարող ենք կիրառել։ Նախ պետք է սիրենք խաղաղությունը, այսինքն՝ վեճեր, անհանգիստ վիճակներ պետք է մեզանից հնարավորինս վանենք։ Բայց մեր սեփական ցանկությունը, ձգտումները բավարար չեն, այստեղ պետք է Աստծո օգնությունը։ Եթե մենք պատարագներին մասնակցում ենք, աշխատում ենք հնարավորության սահմաններում նաև մասնակցել ժամերգություններին, կամ, եթե ժամանակը թույլ չի տալիս, տանը աղոթք ենք անում, ապա այդ ամենը մեզ մեծապես խաղաղություն է փոխանցում։
Խաղաղությունը ինքնանպատակ չէ։ Նախ՝ խաղաղությունը Աստծո էությունն է, ինքը խաղաղ է, և երկրորդը՝ խաղաղությունը մեծապես օգնում է խուսափել մեղք գործելուց։ Խաղաղ մարդը ավելի քիչ է ենթակա տարբեր սխալ քայլեր կատարելու։ Եվ ըստ էության, եթե մենք այդ երկու կարևոր հանգամանքները միմյանց գումարում ենք, ահա տեսնում ենք, որ ժամերգությունների, պատարագների ժամանակ էլ քահանան շուռ է գալիս և ժողովրդին պարբերաբար խաղաղություն է փոխանցում։ Դա հենց խոսում է այն մասին, որ եկեղեցին շատ կարևորում է այդ խաղաղ վիճակի հաստատումը մարդկանց մտքում, հոգում, սրտում, որպեսզի մարդիկ ավելի մտերմանան Աստծու հետ, լինի պատարագ, թե ժամերգություն, և խուսափեն մեղքերից, կյանքը խաղաղվի։ Եվ ավելի նմանվենք գոնե այդ հարցում Աստծուն՝ բարոյական կեցվածքի մեջ։
Մյուս կողմից, իհարկե, այդ խաղաղությունը պիտի սիրենք, փորձենք ամեն վիճակում խաղաղ ելք գտնել, խուսափել ամեն տեսակի վեճերից, ընդվզումներից, որովհետև որևիցե վեճ լավ բանի չի կարող հանգեցնել։ Թեկուզ թվացյալ արդար մի բանի համար ենք մեր խոսքը բարձրացնում, կարող ենք մեր արդարությունը ներկայացնել խաղաղ, դիվանագիտորեն, որպեսզի վիրավորանք չդիտվի, մարդիկ չնեղվեն։ Խաղաղ զրույցի մեջ մենք ավելի մեծ արդյունքի կհասնենք, քան եթե ինչ-որ մեկի հետ վիճենք։ Երբ մարդը վիճում է, բարկանում է, դիմացինն անկախ իրենից սկսում է պատնեշ կառուցել, չընդունել, դա մարդկային հոգեբանական պահ է։ Ավելի ճիշտ կլինի՝ ամեն իրավիճակում աշխատել խնդիրը լուծել խաղաղ կերպով, խաղաղությունը բարձրագույն դրոշ դարձնելով։
–Վախը մեզ հետապնդում է ոչ միայն հանրային ելույթների ժամանակ, այլև կյանքի մի շարք այլ պահերի։ Շատերը չեն կարողանում բացահայտել իրենց ամբողջ ներքին ներուժը հենց վախի պատճառով։ Մարդիկ վախենում են ապագայի անորոշությունից, բանակում ծառայելուց, ընտանիք կազմելուց, մարդը՝ իր նմանից։ Ինչու՞ են այսքան շատ վախերը և ինչպե՞ս կարող ենք հաղթահարել դրանք։
-Միակ թույլատրելի, ընդունելի վախը քրիստոնեության մեջ դա երկյուղն է Աստծուց։ Մնացած բոլոր տեսակի վախերը չարից են ներշնչված և, ըստ էության, բերում են ցավալի հետևանքների։
Մենք չպետք է շփոթենք վախը զգուշավորության հետ։ Զգուշավորությունը խելքի նշան է, յուրաքանչյուր մարդուն տրված, իսկ վախը արդեն զգացմունք է և վատ զգացմունք է, որի դեմ պետք է կարողանանք պայքար մղել։ Եվ այստեղ կրկին ելքը այդ վիճակից վստահությունն է Աստծուն։ Եթե մենք ամեն օրը սկսում ենք աղոթքով, հանձնում ենք մեր կյանքը Աստծուն և վստահում ենք, որ Նա մեզ կխնամի, կօգնի, կաջակցի բոլոր հարցերում, ուրեմն պետք է հանգիստ լինենք։ Խոսքով ասելը, իհարկե, հեշտ է, բայց իրականում պետք է մեր մեջ վարժեցնենք այդ վստահությունը Աստծու նկատմամբ։ Վարժեցնենք քայլ առ քայլ, փուլ առ փուլ՝ հանձնենք ամեն ինչը Աստծուն և առանց որևիցե վախի անենք մեր աղոթքն ու գնանք մեր գործողությունները կատարենք։ Եթե չստացվեց, հնարավոր է՝ դա Աստծո կամքը չէ, որ մեր այդ նպատակը իրականանար։ Պատկերացրեք, որ 10 տարեկան երեխան իր մեծահարուստ հայրիկից ավտոմեքենա ուզի․ բնական է, որ հայրիկը կմերժի։ Այդպես էլ մենք, լինելով երեխա Աստծո համեմատ, հաճախ չենք հասկանում, որ մեր խնդրանքները բարի չեն, և Աստված մեր որոշ խնդրանքները չի իրականացնում հենց այդ պատճառով։ Եվ այդ ամենի մեջ մենք պետք է կրկին Աստծուն վստահենք։ Ուրեմն փառք տանք Աստծուն՝ այդպես էր պետք։ Փառք տանք նաև նեղությունների համար, որոնք բոլորը ծառայում են մեր օգտին, մեր հոգու փրկությանը, որովհետև ամբողջ Աստծո նախախնամությունը ուղղված է մեզ կատարելագործելու, մաքրելու, փրկության հասցնելու։
–Վախի մեկ դրսևորում էլ նախանձն է։ Ասես մարդ վախենա, որ մեկ ուրիշը կարող է իրենից ավելի բարեկեցիկ ու լավ կյանքով ապրել։ Ինչպե՞ս վարվել, երբ ներսումդ նախանձի սերմեր ես նկատում։ Եվ ինչպե՞ս վարվել, երբ ինքդ քո հանդեպ ես նախանձ նկատում՝ քեզ շրջապատող մարդկանցից։
-Նախանձը, ինչպես սուրբ հայրերն են բացատրում, ամենաանիմաստ ու մահացու մեղքն է, որովհետև մարդը դրանից որևիցե շահ չի ստանում․ ագահության դեպքում գոնե ինչ-որ բան ձեռք է բերում, իսկ նախանձի դեպքում մարդն ուղղակի ինքն իրեն է չարչարում, կարող է նույնիսկ դիմացինին վատություն անել կամ չանել, բայց նույնիսկ եթե չանի, այդպես կոչված «բարի նախանձ» իրականում գոյություն չունի։ Նախանձը միշտ վնասում է՝ առաջին հերթին հենց նախանձողին։
Իմ մոտեցումը սա է՝ պետք է հասկանանք, որ դիմացինի հաջողությունները, գեղեցկությունը կամ որևէ այլ առավելություն մեզնից ոչինչ չի պակասեցնում ու չի ավելացնում։ Ոչ մի օգուտ չկա ուրիշների հետ համեմատվելուց․ մենք պետք է կենտրոնանանք մեր անձի և մեր ընթացքի վրա, մեր ստանձնած պատասխանատվության վրա։ Նախանձելը իզուր տեղը ինքներս մեզ չարչարելն է, և դրանից հետո էլ պետք է դատաստանի օրը հաշիվ տանք այդ մահացու մեղքի համար։
Յուրաքանչյուրս կրում ենք տարբեր ծանրության խաչ, Աստծուց տրված տարբեր միջոցներ ու պարտականություններ։ Մեկը կարող է իր փոքրիկ ստացածը արդյունավետ իրականացնել ու արժանանալ գովասանքի Աստծո աչքում, մյուսը՝ մեծ ստացածը կորուստի մատնել։ Այդ դեպքում նախանձելն ընդհանրապես անիմաստ է։ Կարևոր է դադարեցնել մեզ համեմատել ուրիշների հետ և կենտրոնանալ այն բանի վրա, ինչ որ մեզ է վստահված՝ հնարավորինս արդյունավետ կերպով ծառայել Աստծուն, որպեսզի վարձք ստանանք թե՛ այս կյանքում, թե՛ հանդերձյալում։
Ի վերջո, այստեղ էլ էգոյի հարցն է․ եթե Աստծո կամքը հաստատվում է մեր մեջ, մեր «ես»-ը դրվում է մի կողմ, ապա նախանձը, իհարկե, կնվազի։
–Եվ վերջում՝ ո՞րն է եղել լավագույն խորհուրդը, որ երբևէ ստացել եք Ձեր կյանքի ընթացքում։ Եվ ո՞րն է այն խորհուրդը, որ Դուք կցանկանայիք տալ մեր ընթերցողին։
-Խորհուրդներ շատ եմ ստացել, իհարկե, և թե՛ կենդանի, անմիջական խորհուրդներ, թե՛ սուրբ հայրերի խրատները ընթերցելով։ Ես դժվարանում եմ առանձնացնել որևէ մեկ խորհուրդ, որ ամենակարևորն է իմ կյանքում, որովհետև բոլորն էլ կարևոր են, բոլորն էլ ազդել են իմ կյանքի ընթացքի վրա։ Բոլոր այդ դրական խորհուրդները փորձել եմ իմ մեջ հաստատուն պահել, կիրառել, չգիտեմ՝ որքանով է ստացվել, բայց կարևորել եմ այդ ամենը։
Իսկ իմ կողմից խորհուրդը սա է՝ մենք մեզ զինենք Աստծո սիրով, վստահությամբ առ Աստված։ Եվ չհուսալքվենք, չհուսահատվենք երբևիցե կյանքի բոլոր տեսակի իրադարձություններից, որովհետև դրանք հոգևոր պայքարի համար մեծ թույն են հանդիսանում։ Ինչպես մարմինը, եթե դիմադրողականություն չունենա, վիրուսներից կմահանա, այդպես էլ մենք, եթե հոգևոր այդ պայքարից հրաժարվենք, հուսահատության մեջ ընկնենք, մենք նույնպես հոգեպես կկործանվենք։
Հետևաբար, հուսահատությունը, հուսալքությունը պետք է մեզանից հեռացնենք, փութաջանությունը ավելացնենք Աստծո կամքը կատարելու մեջ, ավելի սիրենք Աստծուն և Աստծու միջոցով նաև մերձավորներին։ Փորձենք լինել լույս, աստվածային լույսի փոխանցող, մեզ շրջապատող մարդկանց մեջ դրական հետք թողնենք։ Այդ հետքը, թեկուզ թվացյալ կարճաժամկետ արդյունք ունի, բայց իրականում այն փոխանցվում է սերունդներին, շարունակում է ապրել՝ լինի դրականը, լինի բացասականը։ Այդ հետքը սերնդեսերունդ փոխանցվում է։ Ուրեմն, աշխատենք դրական հետք թողնել, որ դրական ազդեցություն ունենանք մարդկանց կյանքում։ Դա վերաբերում է ոչ միայն մեր ընտանիքին, այլ նաև շրջապատող ընկերներին, աշխատակիցներին, որոնց մեր դրական ապրելակերպով կարող ենք ներքուստ դրական փոփոխությունների բերել։ Ամեն ինչը կենդանի է այս աշխարհում, և մարդը կարող է փոխվել և՛ դեպի լավը, և՛ դեպի վատը։ Փորձենք մեր այդ դրական, աստվածային սերը, ջերմությունը, քաղցությունը, հոգատարությունը, մարդասիրությունը սփռել, վարակել մեր շրջապատին, որպեսզի մարդիկ նույնպես լուսավորվեն Աստծու լույսով։
Միլենա Բաղդասարյան
