Հայաստանը մոտենում է 2026 թվականի խորհրդարանական ընտրություններին՝ լարված և անորոշ քաղաքական մթնոլորտով։ Եթե ֆորս-մաժորներ չգրանցվեն մի քանի հիմնական գործոններ կձևավորեն 2026-ի ընտրությունների արդյունքը:
Ըստ «Իրավունքի և ազատության կենտրոն» ՀԿ-ի հրապարակած վերլուծության, դրանցից առաջինը՝ կառավարության կարողությունն է՝ կառավարելու իր «խաղաղության օրակարգի» բնորոշ հակասությունները․ «Այն պետք է հետամուտ լինի Ադրբեջանի և Թուրքիայի հետ հարաբերությունների կարգավորման գործընթացին, որը աջակցում է միջազգային գործընկերների կողմից և առաջնորդվում է անվտանգության հրամայականներով: Ցանկացած ընկալվող զիջում ընդդիմության կողմից կդիտվի որպես «դավաճանություն»՝ ներխուժելով ազգային դժգոհության խորը ջրհորը»:
Հետազոտությունում ներկայացվում է Նիկոլ Փաշինյանի և նրա կառավարության նկատմամբ հանրային հավանության և վստահության վարկանիշների համապարփակ վերլուծությունը՝ 2018 թվականի Թավշյա հեղափոխությունից մինչև 2025 թվականի կեսերը։ Դիտարկվող յոթնամյա ժամանակահատվածը, ըստ վերլուծության հեղինակի, նշանավորում է Հայաստանի հետխորհրդային պատմության ականավոր փուլերից մեկը, որը բնութագրվում է հանրային տրամադրությունների կտրուկ փոփոխությամբ՝ գրեթե միաձայն հեղափոխական էյֆորիայից մինչև վստահության խորը և համատարած ճգնաժամ։
Երկրորդը ընդդիմության կարողությունն է՝ «հաղթահարելու սեփական խորը ոչ ժողովրդականությունը և ներքին տարաձայնությունները»։ Ըստ հետազոտության, մինչ այժմ ընդդիմությունը, որը հիմնականում կազմված է նախորդ վարչակազմերի գործիչներից, չի կարողացել երկրի համար արժանահավատ կամ գրավիչ այլընտրանքային տեսլական ներկայացնել․ «Համատարած հասարակական դժգոհությունը մոբիլիզացնելու նրանց անկարողությունը մնում է գործող վարչապետի քաղաքական երկարակեցությունն ապահովող միակ ամենամեծ գործոնը: Ընտրությունները, ի վերջո, կարող են որոշվել նրանով, թե արդյոք նոր, անարատ քաղաքական ուժ կարող է առաջանալ վստահության վակուումը լրացնելու համար»:
Կարդացեք նաև
Երրորդը հանրային տրամադրությունների դերն է․ «Գերիշխող տրամադրությունը ապատիայի և օտարության զգացումն է, որն արտահայտվում է ՏԻՄ ընտրություններում ցածր մասնակցությամբ և բոլոր քաղաքական գործիչների նկատմամբ մեծամասնության անվստահությամբ: 2026-ի առանցքային հարցն այն է, թե արդյո՞ք այս ապատիան կպահպանվի, հավանաբար օգուտ կբերի իշխանության վարչական ռեսուրսներին, թե կոնկրետ իրադարձություն կամ խարիզմատիկ առաջնորդը կարող է խթանել դժգոհ մեծամասնությանը: Քաղաքական մթնոլորտն արդեն թեժանում է՝ նախընտրական շրջանում արտաքին հնարավոր միջամտության և ներքին արմատականացման մասին մտահոգություններով»։
Հետազոտության հեղինակը նաեւ այսպիսի հետաքրքիր դիտարկում է արել․ «Ժամանակակից Հայաստանը հասկանալը նշանակում է հասկանալ նրա հասարակական կարծիքի բարդ և հաճախ հակասական բնույթը: Հայաստանի հանրությունը հսկայական տրավմա կրած ժողովուրդ է և բախվում է մի շարք դժվարին, հաճախ պարադոքսալ ընտրությունների հետ: Դա հասարակություն է, որը հուսահատորեն ցանկանում է խաղաղություն՝ կանխելու հետագա արյունահեղությունը, բայց միաժամանակ մերժում է հենց այն փոխզիջումները, որոնք հավանաբար կհանգեցնեն տեւական խաղաղության պայմանագրին: Դա հասարակություն է, որը վճռականորեն երես է թեքել իր անվտանգության ավանդական երաշխավոր Ռուսաստանից և ընդունել է ապագա Արևմուտքի հետ, սակայն խորապես թերահավատորեն է վերաբերվում բոլոր արտաքին դերակատարներին: Դա հասարակություն է, որը չափազանց ցածր է գնահատում իր քաղաքական դասը, սակայն շարունակում է մասնակցել ժողովրդավարական գործընթացներին՝ իշխանություն տալով առաջնորդներին, որոնց լայնորեն չի վստահում ավելի լավ այլընտրանքների բացակայության դեպքում:
Այս հակասությունների ցանցում է կառավարում Նիկոլ Փաշինյանի իշխանությունը. այն ուժեղ մանդատ ունի իր արտաքին քաղաքականության համար, բայց թույլ մանդատ՝ իր ներքին օրակարգի համար: Այն ղեկավարում է դիմակայուն տնտեսությունը, որը շատ քաղաքացիներ կարծում են, որ թողել են իրենց: Նրա ամենամեծ քաղաքական ուժը ոչ թե սեփական ժողովրդականությունն է, այլ իր մրցակիցների թուլությունը: Այս պարադոքսների՝ խաղաղության ձգտման և դրա գնի մերժման, դեպի Արևմուտք ուղղության և բոլոր տերությունների անվստահության, ժողովրդավարությունից հիասթափվելու և ավտորիտարիզմի մերժման միջև ընկած ժամանակահատվածում Հայաստանի ցանկացած իշխանության կենտրոնական մարտահրավերը կլինի տեսանելի ապագայում: 2026 թվականի ընտրությունների արդյունքը և բուն ազգի կայունությունը կախված կլինեն նրանից, թե ինչպես կլուծվեն այս հիմնարար լարվածությունները»։
Այսպիսով, վերլուծության հեղինակի գնահատմամբ՝ Փաշինյանի քաղաքական գոյատևումը շարունակում է կախված լինել ոչ այնքան սեփական ժողովրդականությունից, որքան ընդդիմության՝ կենսունակ, վստահելի այլընտրանք ներկայացնելու մշտական անկարողությունից․ «Հայաստանի քաղաքականության ապագան կձևավորվի կառավարության՝ իր խաղաղության օրակարգի հակասությունները կառավարելու կարողությամբ և համատարած հանրային դժգոհության՝ կա՛մ քնած մնալու, կա՛մ նոր քաղաքական ուժերի կողմից մոբիլիզացվելու ներուժով»։
Պատրաստեց՝ Նելլի ԳՐԻԳՈՐՅԱՆԸ
