Հայաստանի կողմից «Էներգետիկայի մասին» օրենքում փոփոխությունների կատարումը պարզ օրինակն է այն բանի, թե ինչպես կարող է քաղաքական շարժառիթներից դրդված ազգայնացումը ներկայացվել որպես սպառողների պաշտպանություն։
Օրենսդրության այլընտրանքային մեկնաբանություններ
• Քաղաքական վերահսկողության ամրապնդում՝ ուժային անկախ կենտրոնների չեզոքացման միջոցով։ ՀԷՑ-ի ազգայնացմամբ չեզոքացվում է ռեսուրս և ազդեցություն ունեցող մասնավոր խոշոր օպերատորը՝ այդ միջոցով նվազեցվում է իշխանության նկատմամբ հնարավոր դիմադրությունը։
• Ակտիվների առգրավման միջոցով եկամուտների ձևավորումն ապահովում է անմիջական ֆիսկալ առավելություններ՝ առանց հարկերի բարձրացման կամ տնտեսական բարեփոխումների իրականացման։ Հայաստանի գործող իշխանությունը, ինչ խոսք, հետաքրքրված է ապահովել հավելյալ ֆինանսական մուտքեր՝ հատկապես հաշվի առնելով, որ Հայաստանի տնտեսական զարգացման միտումները միանշանակ չեն, ներդրումների հոսքն էլ դանդաղել է։
• Ռազմավարական ոլորտներում օտարերկրյա սուբյեկտների մասնակցության չեզոքացումը նպաստում է տնտեսական ազգայնական քաղաքականության իրականացմանը՝ միաժամանակ առաջ բերելով օտարերկրյա վերահսկողությունից Հայաստանի ինքնիշխանությունը պաշտպանելու մասին պապուլիստական հռետորաբանություն։ Այս շարժառիթները լիովին համահունչ են Փաշինյանի՝ ինստիտուցիոնալ վերահսկողություն հաստատելու և ժողովրդավարական արժեքներից հետ քայլ անելու քաղաքական մարտավարությանը։
Ամփոփում. կարգավորող մարմնի զավթում և ժողովրդվարության քայքայում
Հայաստանի էներգետիկ ոլորտի կանխարգելիչ մեխանիզմների վերաբերյալ Հայաստանի օրենսդրական այս փաթեթը կարգավորող մարմնի զավթման և իրավական շրջանակները որպես քաղաքական զենք օգտագործելու ցցուն օրինակ է։ Առկա ապացույցները հստակ վկայում են այն մասին, որ օրենքից բացակայում են էներգետիկ ոլորտի ցուցանիշների, միջազգային առաջատար փորձի կամ տնտեսական ռացիոնալության վրա հիմված իրավական հիմնավորումները։
Իրական նպատակն է` առավել հեշտացնել քաղաքական դրդապատճառներով եկամտաբեր մասնավոր սեփականության ազգայնացումը՝ առավել ընդլայնված ավտորիտար համակարգ ստեղծելու համատեքստում։ Համադրելով թիրախավորման ենթարկված օպերատորի բարձր արդյունավետությունն օրենքի մշակման և ընդունման ժամանակացույցի, օրենքի դրույթների և կառուցվածքի հետ՝ պարզ է դառնում, որ սա Փաշինյանի կողմից կանխամտածված քաղաքական քայլ է, որը քողարկվել է սպառողների իրավունքների պաշտպանության հիմնավորմամբ։
Այս դեպքն օրինակ է այն բանի, թե ինչպես կարող են զավթվել ժողովրդավարական ինստիտուտները և ծառայեցվել նեղ քաղաքական շահերին, այլ ոչ թե հանրային բարեկեցությանը։ Միջազգային ներդրողները և զարգացման գծով գործընկերները պետք է օրենսդրական այս փաթեթը մեկնաբանեն իր բուն էությամբ՝ սա ոչ թե էներգետիկ ոլորտի բարեփոխման, այլ օրենքի գերակայության և ներդրումային միջավայրի կայունության խաթարման գնով տնտեսական ռազմավարությանը քաղաքական միջամտության մասին է, այս օրենքը ընդդիմախոսներին պատժելու և ունեզրկելու մասին է։
Օրենսդրական այս փաթեթը պետք է կա՛մ չեղարկվի կա՛մ էապես վերանայվի՝ դրանում ներառելու համար օրինական չափորոշիչներ, իրական ռիսկերին համարժեք արձագանքներ և ընթացակարգային գործընթացների բավարար երաշխիքներ։ Հայաստանի էներգետիկ ոլորտը, որը վերջին երկու տասնամյակների ընթացքում արձանագրել է նշանակալի բարելավում և կայունացում, արժանի է ունենալ ապացույցների և լավագույն փորձի, այլ ոչ թե քաղաքական վրեժխնդրության և շինծու ճգնաժամի վրա հիմնված կառավարման ռազմավարություն։
Արմինե ՎԱՐԴԱՆՅԱՆ
Հոդվածն ամբողջությամբ՝ «168 ժամ»-ում։
