Ամերիկյան Quincy Institute for Responsible Statecraft ուղեղային կենտրոնը կարծում է, որ եթե «Զանգեզուրյան» միջանցքի արտապատվիրակման սցենարը իրականություն դառնա, Ադրբեջանը կարող է աշխարհաքաղաքական խորը անկայունության շրջանում վերածվել էներգետիկ գերտերության՝ վերահսկելով նավթի եւ գազի արտահանումը Եվրոպա: Սա, Թուրքիայից բացի, կհամապատասխանի նաեւ ԱՄՆ-ի եւ Իսրայելի շահերին՝ առաջարկելով հենց այս համատեքստում դիտարկել Աբու Դաբիում անցկացված Փաշինյան-Ալիեւ բանակցությունները:
Իրան-Իսրայել 12-օրյա պատերազմի օրերին լուրեր էին պտտվում, որ իսրայելական կործանիչներ ու անօդաչու թռչող սարքեր հարձակվում էին Իրանի վրա՝ մուտք գործելով նաեւ Ադրբեջանի հյուսիսային սահմաններից:
Պաշտոնական Բաքուն մի քանի անգամ առիթ է ունեցել հերքելու այդ լուրերը՝ հավաստիացնելով, որ Ադրբեջանը հարգալից վերաբերմունք ունի Իրանի հետ բարիդրացիական հարաբերությունների նկատմամբ: Նույնիսկ Ստեփանակերտում վերջերս անցկացված ՏՀԿ գագաթնաժողովի ժամանակ նախագահ Ալիեւն անձամբ է հավաստիացրել ԻԻՀ նախագահ Փեզեշքիանին, որ Ադրբեջանի տարածքը Իրանին հարվածելու նպատակով Իսրայելին տրամադրելու մասին լուրերը մտացածին են:
Սակայն ամերիկյան ուղեղային կենտրոնը՝ անդրադառնալով Ադրբեջան-Իսրայել հարաբերություններին եւ «Զանգեզուրյան» միջանցքի համատեքստում 44-օրյա պատերազմի ընթացքում Իսրայելի՝ Ադրբեջանին ցուցաբերած լայնածավալ աջակցությանը, համոզմունք է հայտնել, որ փոխադարձաբար Բաքուն 12-օրյա պատերազմի մեկնարկին Իսրայելին հնարավորություն է տվել իր տարածքից իրականացնել անօդաչու հարվածների զգալի մասը՝ Իրանի հրթիռային պաշտպանության եւ հակաօդային համակարգերի դեմ: Չի բացառվում, որ Իսրայելը Իրանի դեմ շարունակաբար օգտագործում է Ադրբեջանի տարածքը՝ անօդաչու եւ լրտեսական գործողություններ իրականացնելու նպատակով:
Կարդացեք նաև
Ամերիկյան ուղեղային կենտրոնը եզրակացնում է, որ իրականում այս հակամարտության խորքում թաքնված է Հայաստանի տարածքով անցնող «Զանգեզուրյան» միջանցքի աշխարհագրական վերահսկողության համար մղվող պայքարը: Ըստ վերլուծականի՝ այս ուղին հանդիսանում է աշխարհագրական օղակ, որն Ատլանտյան օվկիանոսը կապում է Խաղաղ օվկիանոսի հետ: Եվ եթե Ադրբեջանը կարողանա լիովին վերահսկողություն սահմանել այս տարածքի նկատմամբ, դա փաստացիորեն կհամապատասխանի ԱՄՆ-ի եւ Իսրայելի շահերին եւ կարող է թուլացնել Ռուսաստանի եւ Իրանի դիրքերը տարածաշրջանում:
Հետեւաբար, եթե Ադրբեջանը կարողանա ամբողջությամբ զարգացնել այս միջանցքը, ապա հնարավորություն կունենա կառուցել ուղիղ գազատար՝ իր գազի պաշարները տեղափոխելու դեպի Թուրքիա, եւ այլեւս չի վճարի գազի տարանցման համար, ինչի արդյունքում Իրանը լիովին դուրս կմնա այս շղթայից եւ, արեւմտյան պատժամիջոցների ճնշման պայմաններում, կզրկվի կարեւոր եւ ռազմավարական եկամտի աղբյուրից:
Ամերիկյան կենտրոնը առաջարկում է հենց այս համատեքստում դիտարկել Աբու Դաբիում անցկացված Փաշինյան-Ալիեւ բանակցությունները, որոնք, թեեւ պաշտոնապես ներկայացվում են որպես «պատմական եւ լարվածության մեղմացման փորձ», իրականում հանդիսանում են գերտերությունների պայքարի մի մաս՝ աշխարհաքաղաքական գերակայություն հաստատելու համար Եվրասիայի խորքերում՝ մի տարածքում, որն ավանդաբար համարվում է Ռուսաստանի, Իրանի եւ Չինաստանի ազդեցության գոտի:
Ամերիկյան վերլուծական կենտրոնը վերջում եզրակացնում է. «Եթե այս սցենարը իրականություն դառնա, ապա Ադրբեջանը կարող է վերածվել էներգետիկ գերտերության՝ վերահսկելով նավթի եւ գազի արտահանումը Եվրոպա»:
Բնականաբար, միջանցքի արտապատվիրակումից օգտվող երկրների առաջին հորիզոնականում Թուրքիան է, որի նպատակն է ուղղակի կապ հաստատել Կենտրոնական Ասիայի հետ եւ շրջանցել Իրանը՝ դառնալով տարածաշրջանային առեւտրի եւ էներգետիկ հանգույց:
Գրիգոր ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ
Հոդվածն ամբողջությամբ՝ «Ազգ» շաբաթաթերթում
Նկարը գեներացված է արհեստական բանականության միջոցով
