«Ձերբակալեցին, հետո անմիջապես կալանավորեցին ու բերեցին բանտ։ Շատ վատ էի, լոմկայի մեջ, քրտնում էի, եղունգներս կրծում։ Ասացի դեղ անող եմ՝ մի բան արեք, չեմ կարողանում դիմանալ, ասացին ոչ աշխատանքային օրեր են, երկուշաբթի բժիշկները կգան»,-մեզ հետ զրույցում նշեց Հայաստանի քրեակատարողական հիմնարկներից պատիժ կրող 45-ամյան Ա․Ղ.-ն (դատապարտյալի խնդրանքով հրապարակում ենք անվան ու ազգանվան սկզբնատառերը-հեղ․)։ Նրա պատմելով՝ այդ օրերին նրան ցավազրկող դեղեր էին տալիս, որոնք, սակայն, չէին օգնում։
Ըստ ՀՀ առողջապահության նախարարության «Քրեակատարողական բժշկության հիմնարկ» ՊՈԱԿ-ի բժշկական օգնության կազմակերպման, սպասարկման ու հասարակայնության բաժնի պետ Նաիրա Բաբայանի, երբ անձը զրկվում է անազատությունից ու նրան տեղափոխում են քրեակատարողական հիմնարկ, նույն պահին, ի թիվս այլ գործողությունների, պարզում են նաեւ արդյոք նա կախվածություն ունի՞ թմրամիջոցներից։ «Եթե անձը հայտարարում է, որ ընդգրկված է մեթադոնային փոխարինող բուժման ծրագրում, ապա անմիջապես, անկախ ժամից, հարցում է ուղարկվում «Կախվածությունների բուժման ազգային կենտրոն», ու եթե հաստատվում է, անմիջապես հաջորդ օրվանից բուժումը շարունակվում է։ Հարցումներն արվում են գրավոր, էլեկտրոնային եղանակով»,-պարզաբանեց Նաիրա Բաբայանը։
Այն դեպքում, երբ մարդը ընդգրկված չէ ծրագրում, բայց օգտագործել է թմրամիջոց, ապա ազատությունից զրկված անձի գրավոր դիմումի հիման վրա, պետության կողմից երաշխավորված անվճար բժշկական օգնության ու սպասարկման շրջանակում «Կախվածությունների բուժման ազգային կենտրոն»-ում իրականացվում է դիմումատուի մեզի տոքսիկաքիմիական հետազոտություն։ Ըստ հետազոտության արդյունքի՝ հանձնաժողովը տվյալ անձին ընդգրկում է մեթադոնային փոխարինող բուժման մեջ ծրագրի մեջ կամ մերժում է։
Կարդացեք նաև
Ա․Ղ․-ի պատմելով, նրանից հետազոտության համար մեզ վերցրել են 8 օր հետո։ «Պատասխանը եկավ, որ ես օգտագործող չեմ, չգիտեի ինձ հավատայի՝ որ մինչեւ բռնվելս դեղ էի արել, ու նենց չի անգամ, թե իմ ձեռքով հանձնած մեզի անալիզին։ Ի՞նչ իմանամ, գուցե ճանապարհին փոխում են կամ սկի չեն էլ ստուգում։ Կամ դիտավորյալ մի քանի օր հետո են անալիզս վերցնում՝ որ ցույց չտա»,-նշեց մեր զրուցակիցը։
«Կախվածությունների բուժման ազգային» կենտրոնի տնօրենի ժամանակավոր պաշտոնակատար Գայանե Վարդազարյանը ի պատասխան մեր գրավոր հարցման՝ նշել է, որ նման հետազոտության վերջում «անձը օգտագործող չի եղել» բովանդակությամբ եզրակացություն չի տրվում։ «Թմրամիջոցների օգտագործման վաղեմությունը պայմանավորված է դրանց տեսակով, թմրակտիվ բաղադրատարրի քանակական պարունակությամբ, օգտագործման եղանակով, հաճախականությամբ, չափաքանակով, տեւողությամբ, այլ նյութերի հետ համակցմամբ, անձի օրգանիզմի առանձնահատկություններով եւ վարած կենսակերպով։ Եթե լաբորատոր հետազոտության արդյունքում անձի օրգանիզմում թմրամիջոց չի հայտնաբերվում, դա չի նշանակում, որ տվյալ անձը երբեւէ չի գործածել որեւէ տեսակի թմրամիջոց եւ հետազոտության ավարտին «անձը օգտագործող չի եղել» բովանդակությամբ եզրակացություն չի տրվում։ Թունաքիմիական հետազոտության եզրակացությունը հաստատում կամ հերքում է նմուշ վերցնելու պահին հետազոտվողի օրգանիզմում թմրամիջոցների առկայությունը»,-նշված է գրության մեջ։
«Քրեակատարողական բժշկության կենտրոն»-ից չեն հերքում, որ մարդը կարող է ունենալ զրկանքի համախտանիշ, այսինքն լինել «լոմկա»-ի մեջ։ Այդ դեպքում նա հետազոտվում է հոգեբույժի կողմից, անհրաժեշտության դեպքում նշանակվում է համապատասխան, այդ թվում սիմպտոմատիկ բուժում։ «Սա նշանակում է, որ լոմկայի մեջ գտնվողները չեն խոշտանգվում կամ խտրական վերաբերմունքի են ենթարկվում։ Բուժում անմիջապես ստանում են, մինչեւ ստանանք հետազոտության պատասխանը»,-ասաց Նաիրա Բաբայանը։
Տիկին Բաբայանը միֆ համարեց ազատությունից զրկվածների մոտ հաստատված այն կասկածը, որ իբր պարբերաբար թմրամիջոց օգտագործողները, եթե մեկ շաբաթ չեն գործածում ու հետազոտվում են, նրանց օրգանիզմում թմրամիջոցի առկայություն չի լինի։ Բնականաբար, ըստ Նաիրա Բաբայանի, եթե մեկ անգամ է մարդը օգտագործել, դա որոշ ժամանակ՝10-20 օր հետո չի հայտնաբերվի։ «Մենք նաեւ պիտի զտենք մարդկանց, որպես բժիշկ ինձ համար ցավոտ է, որ մարդուն դարձնենք թմրամոլ՝ ընդգրկենք մեթադոնային բուժման փոխարինող ծրագրում։ Եթե մարդը չգիտակցելով կամ ինչ-ինչ պատճառով մեկ անգամ օգտագործել է, եւ ուզում է, այդ հիմքով ընդգրկվի ծրագրում՝ այդ 7-8 օրը մեզ հնարավորություն է տալիս զտելու, ու մարդուն անտեղի չընդգրկելու մեթադոնային ծրագրում»,-իր խոսքը եզրափակեց Նաիրա Բաբայանը։
Ի դեպ, Ա․Ղ․-ն մեզ նաեւ ասաց, որ սկզբում մտածում էր, թե՝ «բանտի բժիշկները իրեն վատություն են արել»։ «Հա, լոմկայի մեջ էի, հայհոյում էի, խցի դռներն էի ջարդում, բայց կարծես արդեն մեջս ցանկություն չի առաջանում նորից փորձել, դիմում գրել՝ մեթադոն խմեմ։ Ստացվեց, որ իրենց վատությունը ինձ համար լավություն դուրս եկավ»,-ասաց նա։
Նշենք նաեւ, որ Հայաստանի քրեակատարողական հիմնարկներում մեթադոնային փոխարինող ծրագրում ներկայումս ընդգրկված է 175 մարդ։ 2024թ-ին առաջին անգամ ծրագրում ընդգրկվողների թիվը 54 է, իսկ 2025թ․ հունվարից մինչեւ հուլիս ընդգրկվածների թիվը՝ 11։
Գլխավոր լուսանկարում՝ «Արմավիր» ՔԿՀ
Լուսանկարներն ու անուններն հրապարակվում են պատիժ կրող անձանց համաձայնությամբ
Արմեն ԴԱՎԹՅԱՆ
