Իսրայելը վաղուց խուսափում է Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ օսմանյան կայսրության կողմից քրիստոնյաների կոտորածը պաշտոնապես ճանաչելուց, չնայած վարչապետը, կարծես, ազդարարում է իր դիրքորոշման փոփոխության մասին, քանի որ Թուրքիայի հետ հարաբերությունները շարունակում են վատթարանալ. գրում է Times of Israel պարբերականը:
Վարչապետ Բենիամին Նեթանյահուն երեքշաբթի օրը առաջին անգամ հայտարարեց, որ ճանաչում է Օսմանյան կայսրության կողմից 20-րդ դարի սկզբին հայերի, ասորիների և հույների դեմ իրականացված ցեղասպանությունը։
Պատրիկ Բեթ-Դեյվիդի՝ իր փոդքասթի ժամանակ տված հարցին, թե ինչու Իսրայելը չի ճանաչում Հայոց ցեղասպանությունը, Նեթանյահուն պատասխանել է. «Կարծում եմ՝ ճանաչել ենք։ Կարծում եմ՝ Քնեսեթն այդ մասին բանաձև է ընդունել», չնայած նման օրենսդրական ակտ դեռևս չի ընդունվել։
Երբ Նեթանյահուին հարցրեցին, թե ինչու Իսրայելի ոչ մի վարչապետ չի ճանաչել ցեղասպանությունը, նա պատասխանեց. «Ես հենց նոր ճանաչեցի։ Ահա, սկսեք»։
Կարդացեք նաև
Բեթ-Դավիդը սերում է Իրանից եկած ասորական քրիստոնյա ընտանիքից։
Ոմանք պնդում են, որ Հոլոքոստի եզակի բնույթը խանգարում է Իսրայելին ճանաչել Հայոց ցեղասպանությունը՝ վախենալով, որ աշխարհի հրեաների մեկ երրորդի արդյունաբերական կոտորածը կդիտարկվի որպես պատմության ընթացքում տեղի ունեցած ցեղասպանությունների շարքի պարզապես մեկ այլ դեպք։
Միևնույն ժամանակ, իսրայելցիների պակաս չկա, ովքեր պնդում են, թե Հոլոքոստի հրեական փորձը պարտավորեցնում է երկրին առաջնորդել աշխարհը՝ ցույց տալով ճանաչում, երբ ուրիշներն էլ նմանատիպ ճակատագրեր են կրում, ըստ էության՝ «Այլևս երբեք»-ը ընկալելով հակառակ կերպ։
2001 թվականին, երբ Թուրքիայի հետ հարաբերությունները գտնվում էին գագաթնակետին, այն ժամանակվա արտգործնախարար Շիմոն Պերեսը կտրականապես հերքեց «հայերի մեղադրանքը»՝ դատապարտելով դրանք որպես Հոլոքոստի հետ զուգահեռ անցկացնելու փորձ։
«Հոլոքոստին նման բան տեղի չի ունեցել։ Հայերի ապրածը ողբերգություն է, բայց ոչ ցեղասպանություն», – ասաց նա։
Այնուամենայնիվ, եղել են նաև հայտնի քաղաքական գործիչների կողմից Իսրայելի քաղաքականությունը փոխելու փորձեր:
2000 թվականին ձախակողմյան «Մերեց» կուսակցության այն ժամանակվա կրթության նախարար Յոսի Սարիդը հայտարարեց Իսրայելի պատմության ուսումնական ծրագրում հայերի ցեղասպանությունը ներառելու ծրագրերի մասին: «Ցեղասպանությունը մարդկության դեմ ուղղված հանցագործություն է, և ցեղասպանությունից ավելի սարսափելի ու նողկալի բան չկա: Մեր կրթության նպատակներից մեկը՝ մեր գլխավոր նպատակը՝ անմեղներին պատճառված վնասի նկատմամբ զգայունություն սերմանելն է՝ միայն ազգային պատկանելության հիման վրա», – ասաց նա կոտորածի 85-ամյակի առթիվ: «Մենք՝ հրեաներս, որպես մարդասպան ատելության հիմնական զոհեր, կրկնակի պարտավոր ենք զգայուն լինել, նույնանալ մյուս զոհերի հետ»:
Ավելի քան մեկ տասնամյակ անց՝ 2011 թվականի հունիսին, ծայրահեղ աջ «Ազգային միություն» կուսակցության պատգամավոր Արյե Էլդադն էր, որը ներկայացրեց ապրիլի 24-ը ամեն տարի որպես Հայոց ցեղասպանության հիշատակի օր հռչակելու օրինագիծ: Մի քանի շաբաթ առաջ Քնեսեթն առաջին անգամ քննարկեց ցեղասպանությունը ճանաչելու հարցը: Մեծամասնությունը, կարծես, կողմ էր ճանաչմանը, սակայն հարցը երբեք քվեարկության չդրվեց:
Նույնիսկ Իսրայելի նախկին նախագահ Ռեուվեն Ռիվլինը հայոց ցեղասպանության ճանաչման ակտիվ կողմնակից էր։ «Անհավանական է, որ Քնեսեթը անտեսի այս ողբերգությունը», – ասել է Ռիվլինը, երբ նա «Լիկուդ» կուսակցության Քնեսեթի խոսնակն էր, նախքան նախագահ դառնալը։ «Մենք պահանջում ենք, որ մարդիկ չժխտեն Հոլոքոստը, և մենք չենք կարող անտեսել մեկ այլ ազգի ողբերգությունը»։
Սակայն որպես նախագահ, նրա առաջնահերթությունները կտրուկ փոխվեցին։ 2015 թվականին ՄԱԿ-ում ունեցած ելույթի ժամանակ Ռիվլինը մանրամասն խոսեց մեկ դար առաջ տեղի ունեցած հայերի կոտորածի մասին։ Սակայն նա անտեսեց ճանաչումը։ Եբրայերեն խոսելով՝ Ռիվլինը անդրադարձավ «ռետզա բնեյ հաամ հաարմենի» բառին, որը նշանակում է «հայ ազգի անդամների սպանություն», ինչը ակնարկում է ցեղասպանության եբրայերեն «ռետզա ամ» տերմինին, բայց չի կարողանում օգտագործել այդ տերմինն ինքնին։
Նա նաև որպես նախագահ որոշեց չերկարաձգել իր ստորագրությունը Իսրայելին ցեղասպանությունը ճանաչելու կոչ անող ամենամյա խնդրագրի վրա։
2018 թվականի Քնեսեթում ցեղասպանությունը ճանաչելու վերաբերյալ քվեարկությունը չեղարկվեց կոալիցիայի աջակցության բացակայության պատճառով։
