Վերջին ամիսներին թուրք-իսրայելական հարաբերություններն անցնում են իրենց փորձությունների ամենալուրջ փուլը: Գազայի պատերազմով պայմանավորված՝ դիվանագիտական ճգնաժամն այսօր վերածվել է ռազմավարական մրցակցության, որտեղ երկու կողմերն էլ բացահայտ խոսում են ռազմական բախման հնարավորության մասին:
Վերջին մի քանի տասնամյակների ընթացքում Թուրքիայի եւ Իսրայելի միջեւ հարաբերություններն ընթացել են ռազմավարական համագործակցության եւ գաղափարախոսական լարվածության բարդ համադրության պայմաններում, ինչը ենթարկվել է բազմաթիվ վայրիվերումների:
Այս լարվածությունը վկայում է տարածաշրջանում ուժային դինամիկայի արմատական փոփոխության մասին: Իսրայելը հետամուտ է իր հեգեմոնիկ «Մեծ Իսրայել» նախագծի իրականացմանը, իսկ Թուրքիան՝ ինտենսիվ քայլերով իրականացնում է ռազմական արդիականացում՝ զարգացնելով տեղական պաշտպանական արդյունաբերությունը՝ հնարավոր բախման համար հարթակ ստեղծելու նպատակով:
Երկու մայրաքաղաքներում էլ փոխադարձ սպառնալիքի ընկալումն ահագնանում է: Իսրայելի ռազմավարական կենտրոնները Թուրքիային պաշտոնապես անվանել են «ռազմավարական սպառնալիք»՝ պահանջելով պատրաստ լինել Անկարայի հետ հնարավոր պատերազմի:
Կարդացեք նաև
Թուրքիայի տեսանկյունից էլ այս սպառնալիքը լուրջ ահազանգ է: Էրդողանը Նեթանյահուին անվանել է «Մերձավոր Արեւելքի ամենամեծ սպառնալիք», իսկ Թուրքիայի արտաքին գործերի նախարարությունը Իսրայելին բնութագրել է որպես տարածաշրջանային անվտանգության հիմնական սպառնալիք՝ շրջանի երկրների տարածքային ամբողջականության դեմ հարձակումների պատճառով:
Անկարայի տեսլականը Սիրիայի հարցում կայուն, միավորված, անկախ, ահաբեկչությունից զերծ, բայց Թուրքիայի կողմից կառավարվող պետության ստեղծումն է:
Իսկ Իսրայելի ռազմավարությունն այն է, որ Սիրիան շարունակի գոյատեւել որպես «ձախողված պետություն»՝ թուլացած, քաղաքացիական պատերազմների եւ կրոնական խմբավորումների միջեւ շարունակաբար բախումների մեջ ներքաշված սուբյեկտ, որպեսզի այն չհայտնվի Իսրայելի տարածաշրջանային գերակայությանն սպառնացող դիրքերում:
Ամենամտահոգիչը Թուրքիայի ներսում միջուկային զենք ձեռք բերելու պահանջների ի հայտ գալն է՝ որպես վերջնական զսպման միջոց՝ սպառնալիքների դեմ:
Քաղաքական վերլուծաբանների մի զգալի հատվածի գնահատմամբ, կարծես երկու կողմերն էլ պատրաստվում են պատերազմի: Նեթանյահուի պատկերացմամբ, առճակատումն արդեն դարձել է անխուսափելի:
Այս մրցակցությունը մեծ խնդրի առաջ է կանգնեցնում ԱՄՆ-ին՝ որպես երկու երկրների դաշնակից, եւ ստիպում է Վաշինգտոնին լուրջ ճնշում գործադրել Նեթանյահուի վրա՝ խոշոր ճգնաժամից խուսափելու նպատակով:
Գրիգոր ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ
Հոդվածն ամբողջությամբ՝ «Ազգ» շաբաթաթերթում
