Դոնալդ Թրամփի փոխարեն խաղաղության Նոբելյան մրցանակի արժանացավ Վենեսուելայի ընդդիմության առաջնորդ Մարիա Կորինա Մաչադոն։
«Նորվեգիայի Նոբելյան կոմիտեն որոշել է 2025 թվականի Նոբելյան խաղաղության մրցանակը շնորհել Մարիա Կորինա Մաչադոյին՝ Վենեսուելայի ժողովրդի ժողովրդավարական իրավունքները պաշտպանելու և բռնապետությունից ժողովրդավարության արդար և խաղաղ անցման հասնելու համար իր անխոնջ աշխատանքի համար։
Վենեսուելայում ժողովրդավարական շարժման առաջնորդ Մարիա Կորինա Մաչադոն վերջին ժամանակներում Լատինական Ամերիկայում քաղաքացիական քաջության ամենաանհավանական օրինակներից մեկն է։
Մաչադոն եղել է մի ժամանակ խորապես բաժանված քաղաքական ընդդիմության կարևորագույն, միավորող դեմք՝ ընդդիմություն, որը ընդհանուր լեզու է գտել ազատ ընտրությունների և ներկայացուցչական կառավարման պահանջի մեջ։ Հենց սա է ընկած ժողովրդավարության հիմքում. մեր համատեղ պատրաստակամությունը պաշտպանելու ժողովրդական կառավարման սկզբունքները, նույնիսկ եթե մենք համաձայն չենք։ Այն ժամանակ, երբ ժողովրդավարությունը սպառնալիքի տակ է, ավելի կարևոր է, քան երբևէ, պաշտպանել այս ընդհանուր լեզուն։
Կարդացեք նաև
Վենեսուելան համեմատաբար ժողովրդավարական և բարգավաճ երկրից վերածվել է դաժան, ավտորիտար պետության, որն այժմ տառապում է մարդասիրական և տնտեսական ճգնաժամից։ Վենեսուելացիների մեծ մասն ապրում է խորը աղքատության մեջ, նույնիսկ այն դեպքում, երբ վերևում գտնվող մի քանիսը հարստանում են։ Պետության բռնի մեքենան ուղղված է երկրի սեփական քաղաքացիների դեմ։ Գրեթե 8 միլիոն մարդ լքել է երկիրը։ Ընդդիմությունը համակարգված կերպով ճնշվել է ընտրությունների կեղծման, դատական հետապնդման և բանտարկության միջոցով։
Վենեսուելայի ավտորիտար ռեժիմը քաղաքական աշխատանքը չափազանց դժվարացնում է։ Որպես ժողովրդավարական զարգացմանը նվիրված «Սումատե» կազմակերպության հիմնադիր, Մաչադոն ավելի քան 20 տարի առաջ պաշտպանել է ազատ և արդար ընտրությունները։
Ինչպես ինքն է ասել. «Դա քվեաթերթիկների ընտրություն էր փամփուշտների փոխարեն»։ Այդ ժամանակվանից ի վեր քաղաքական պաշտոնում և կազմակերպություններին ծառայելիս Մաչադոն խոսել է դատական անկախության, մարդու իրավունքների և ժողովրդական ներկայացուցչության օգտին։ Նա տարիներ է անցկացրել՝ աշխատելով Վենեսուելայի ժողովրդի ազատության համար։
2024 թվականի ընտրություններից առաջ Մաչադոն ընդդիմության նախագահի թեկնածուն էր, բայց ռեժիմը արգելափակեց նրա թեկնածությունը։ Այնուհետև նա ընտրություններում աջակցեց մեկ այլ կուսակցության ներկայացուցչին՝ Էդմունդո Գոնսալես Ուրրուտիային։ Հարյուր հազարավոր կամավորներ մոբիլիզացվեցին քաղաքական բաժանարար գծերից այն կողմ։ Նրանք մարզվել էին որպես ընտրությունների դիտորդներ՝ թափանցիկ և արդար ընտրություններ ապահովելու համար։ Չնայած հետապնդումների, ձերբակալությունների և խոշտանգումների ռիսկին, ամբողջ երկրի քաղաքացիները հսկում էին ընտրատեղամասերը։ Նրանք համոզվեցին, որ վերջնական հաշվարկները փաստաթղթավորվեն, նախքան ռեժիմը կհասցներ ոչնչացնել քվեաթերթիկները և ստել արդյունքների մասին։
Ընտրություններից առաջ և դրա ընթացքում համախմբված ընդդիմության ջանքերը նորարարական էին, քաջ, խաղաղ և ժողովրդավարական։ Ընդդիմությունը միջազգային աջակցություն ստացավ, երբ նրա առաջնորդները հրապարակեցին երկրի ընտրատարածքներից հավաքված ձայների հաշվարկը, որը ցույց էր տալիս, որ ընդդիմությունը հաղթել էր հստակ առավելությամբ։ Սակայն ռեժիմը հրաժարվեց ընդունել ընտրությունների արդյունքը և կառչեց իշխանությունից։
Ժողովրդավարությունը երկարատև խաղաղության նախապայման է։ Այնուամենայնիվ, մենք ապրում ենք մի աշխարհում, որտեղ ժողովրդավարությունը նահանջում է, որտեղ ավելի ու ավելի շատ ավտորիտար ռեժիմներ են մարտահրավեր նետում նորմերին և դիմում բռնության։ Վենեսուելայի ռեժիմի կողմից իշխանության նկատմամբ կոշտ դիրքորոշումը և բնակչության նկատմամբ ճնշումները եզակի չեն աշխարհում։ Մենք տեսնում ենք նույն միտումները ամբողջ աշխարհում. օրենքի գերակայությունը չարաշահվում է վերահսկող անձանց կողմից, ազատ լրատվամիջոցները լռեցվում են, քննադատները բանտարկվում են, և հասարակությունները մղվում են ավտորիտար կառավարման և ռազմականացման։
2024 թվականին անցկացվել են ավելի շատ ընտրություններ, քան երբևէ, բայց ավելի ու ավելի քիչ են ազատ և արդար ընտրությունները։ Իր երկար պատմության ընթացքում Նորվեգիայի Նոբելյան կոմիտեն պատվել է քաջարի կանանց և տղամարդկանց, ովքեր դիմակայել են բռնաճնշումներին, ովքեր ազատության հույսը կրել են բանտախցերում, փողոցներում և հրապարակներում, և ովքեր իրենց գործողություններով ցույց են տվել, որ խաղաղ դիմադրությունը կարող է փոխել աշխարհը:
Անցած տարվա ընթացքում Մաչադոն ստիպված է եղել թաքնված ապրել: Չնայած իր կյանքին սպառնացող լուրջ սպառնալիքներին՝ նա մնացել է երկրում, մի ընտրություն, որը ոգեշնչել է միլիոնավոր մարդկանց:
Երբ ավտորիտարները գրավում են իշխանությունը, կարևոր է ճանաչել ազատության քաջարի պաշտպաններին, ովքեր ոտքի են կանգնում և դիմադրում: Ժողովրդավարությունը կախված է այն մարդկանցից, ովքեր հրաժարվում են լռել, ովքեր համարձակվում են առաջ գնալ՝ չնայած լուրջ ռիսկին, և ովքեր հիշեցնում են մեզ, որ ազատությունը երբեք չպետք է ընդունվի որպես ինքնըստինքյան, այլ միշտ պետք է պաշտպանվի՝ խոսքերով, քաջությամբ և վճռականությամբ:
Մարիա Կորինա Մաչադոն համապատասխանում է Ալֆրեդ Նոբելի կտակում նշված բոլոր երեք չափանիշներին՝ Խաղաղության մրցանակի դափնեկրի ընտրության համար: Նա միավորել է իր երկրի ընդդիմությանը: Նա երբեք չի տատանվել Վենեսուելայի հասարակության ռազմականացմանը դիմադրելու հարցում: Նա անսասան է եղել ժողովրդավարության խաղաղ անցման իր աջակցության հարցում:
Մարիա Կորինա Մաչադոն ցույց է տվել, որ ժողովրդավարության գործիքները նաև խաղաղության գործիքներ են։ Նա մարմնավորում է այլ ապագայի հույսը, այնպիսի ապագայի, որտեղ քաղաքացիների հիմնարար իրավունքները պաշտպանված են, և նրանց ձայները լսելի են։ Այս ապագայում մարդիկ վերջապես ազատ կլինեն խաղաղ ապրելու», – նշվում է Նոբելյան կոմիտեի հաղորդագրության մեջ:
