Հատվածներ երեկ «Հենարան» ակումբում ՀՀԿ պատգամավոր Արտակ Զաքարյանի եւ «Հանրապետության» քաղխորհրդի անդամ Սուրեն Սուրենյանցի բանավեճից:
– Պրն Սուրենյանց, ՀԱԿ հանրահավաքի ժամանակ ասվեց, որ հունիս-սեպտեմբեր ամիսներին իշխանությունը կգնա արտահերթ ընտրությունների: Եթե իշխանությունն այդ քայլը չանի, որո՞նք են լինելու ՀԱԿ-ի քայլերը: Պրն Զաքարյան, Ձեր կարծիքով՝ սոցիալական լարվածությունը կարո՞ղ է բերել համապետական արտահերթ ընտրությունների:
Ս.Ս. Եթե իմ գործընկերները ժամկետներ են մատնանշել, իհարկե՝ հարգանքով եմ վերաբերվում, բայց ես ընդհանրապես չեմ սիրում ժամկետներ մատնանշել: Պրոֆեսիոնալ քաղաքական գործիչն իրավունք չունի նշել ժամկետներ, հետո կաշկանդվել նշված ժամկետներով:
Երկրում կան բազմաթիվ նախապայմաններ, որ տեղի ունենան արտահերթ ընտրություններ: Լեգիտիմության խնդիրը լուծված չէ, բազմաթիվ խնդիրներ են առաջացել՝ Ձեր նշած սոցիալական լարվածությունը եւ այլն:
Ես մի առիթով ասել եմ՝ Սերժ Սարգսյանը պիտի իրապես որոշի դառնալ նախագահ եւ անի համակարգային բարեփոխումներ, որպեսզի վերականգնվի հասարակության հավատն իշխանության ինստիտուտի նկատմամբ: Սա ամենաընդունելի ճանապարհը կլինի թերեւս: Սա կանի ընտրությունների՞, թե՞ բարեփոխումների միջոցով՝ ընտրությունն իրենն է, բայց նա ունի իշխանության նոր որակի ձեւավորման խնդիր:
Ա.Զ. Լեգիտիմությունը նախ եւ առաջ սոցիալ-հոգեբանական կատեգորիա է, եւ նրա, այսպես կոչված, չափելիությունը երբեք հնարավոր չէ ժողովրդավարական հասարակարգում հստակ ընդգծել: Եվ բնականաբար, ընդդիմադիր քաղաքական դաշտը, որոշակի հանգամանքներ հաշվի առնելով, կարող է ժամանակ առ ժամանակ՝ անկախ նրանից, թե ինչ իշխանություններ են, փորձել շահարկել այդ խնդիրները: 4.000, 5.000, 10.000, նույնիսկ 20.000 անձ միտինգ հրավիրելով՝ երբեք որեւէ լուրջ քաղաքական գործընթացի հիմքում հնարավոր չէ քննարկել այս կամ այն իշխանության լեգիտիմությունը:
Ինչ վերաբերում է արտահերթ ընտրություններին, ապա դրա համար առաջին հերթին պետք են քաղաքական ճգնաժամ եւ ճգնաժամային երկարատեւ գործընթացներ, որպեսզի քաղաքական համակարգը հետագա իր բնականոն գործունեությունը շարունակելու համար անհրաժեշտաբար գնա ժողովրդավարական ընտրությունների հաջորդ քայլին: Այսօր ՀՀ քաղաքական համակարգում գործում է բնականոն, կայուն զարգացման տրամաբանությունը… Այսինքն՝ այսօր խոսել որեւէ տեսակի կամ որեւէ մակարդակում արտահերթ ընտրությունների մասին, ուղղակի անիրատեսական է եւ ժամանակի ավելորդ կորուստ եւ ուշադրության շեղում է:
Մեր երկրում ընդդիմադիր քաղաքական տարբեր բեւեռներ գոյություն ունեն, եւ միայն ՀԱԿ-ի, այսպես ասած, ընդդիմադիր կեցվածքը չէ, որ ամբողջացնում է ընդդիմադիր տեսակետների ամբողջությունը: Մեր երկրում նաեւ իշխանություն-ընդդիմություն երկխոսությունը բավականին պատշաճ մակարդակի վրա է:
Ս.Ս. Մարդը իշխանության հասավ՝ 10 մարդու գնդակահարելով: Հիմա հանգիստ նստե՞նք այստեղ՝ վիրտուալ իրականության մեջ, ու ասե՞նք. «Եթե մի խումբ մարդիկ չեն ընդունում լեգիտիմությունը»:
Ես ասում եմ՝ ռեալ քայլեր արեք, որ էն նախորդ որսասերից ձեր իշխանությունը տարբերվի: Որո՞նք են ձեր արած քայլերը…
Շատ հանգիստ աշխատում եք, որեւէ մեկը չի խանգարում, խորհրդարանում ոչ մի ընդդիմադիր չկա, դուք ձեզ համար ընդդիմություն եք ստեղծել, իրենց հետ համագործակցում եք: Հիմա էլ ասում եք՝ «շատ քաղաքակիրթ հիմքի վրա է իշխանություն-ընդդիմություն համագործակցությունը»: Գրպանային ընդդիմություն կա՝ ՀՅԴ դեմքով: Շատ հանգիստ համագործակցում են մարդիկ, ի՞նչ է եղել որ:
Ա.Զ. 2008 թ. մարտի 1-2-ին տեղի ունեցած ողբերգական իրողությունները իրոք ցավալի են մեր երկրի հասարակական համակարգի համար, եւ ես չեմ կարծում, որ այսօր չկան այն մարդիկ, ովքեր պատժվել են՝ հենց պատասխանատու լինելով այդ իրողությունների համար:
Ս.Ս. Մի օրինակ:
Ա.Զ. Մենք բոլորս գիտենք այդ անունները, որ, ցավոք, այսօր հորջորջվում են կամ կոչվում են, այսպես կոչված, «քաղաքական բանտարկյալներ»:
Ս.Ս. Մի օրինակ ասա, որ 10 զոհերից որեւէ մեկի պատասխանատվությունը հասցեագրվել է իրավականորեն մեկ մարդու, եւ նա ազատազրկված է:
Ա.Զ. Բազմաթիվ ապացույցներով հասցեագրվել են այն մարդկանց, ովքեր դատարանի օրինական վճռով այսօր կրում են պատասխանատվություն՝ անկարգություններ հրահրելու, կազմակերպելու եւ նաեւ այդ 10 անմեղ մարդկանց՝ զոհերի պատճառ դառնալու համար:
Ս.Ս. Քանի՞ դատական նիստի ես ներկա եղել, Արտակ ջան:
Ա.Զ. Ոչ մի:
– Պրն Սուրենյանց, ակնարկեցիք՝ «ստեղծված ընդդիմություն»: Ո՞ւմ եք համարում ստեղծված ընդդիմություն:
Ս.Ս. Բոլորի՛ն: ՀԱԿ-ից դուրս գործող բոլոր քաղաքական ուժերին:
– Պրն Սուրենյանց, Դուք նշեցիք, որ իշխանության նոր որակի ստեղծման ուղղությամբ քայլեր պետք է լինեն: Ի՞նչ նկատի ունեք:
Ս.Ս. Սերժ Սարգսյանը պիտի ձերբազատվի Ռոբերտ Քոչարյանի թողած ժառանգությունից: Կարծում եմ, բոլորս հրաշալի հասկանում ենք՝ ինչ է դրա տակ հասկացվում: Ես շատ կուզեմ, որ մարտի 1-ը ոչ թե միավորի Ռոբերտ Քոչարյանին ու Սերժ Սարգսյանին, այլ տարանջատի: Ինձ համար ակնհայտ է, որ կրակելու հրաման տրվել է Ռոբերտ Քոչարյանի իշխանության կողմից: Բայց ինձ համար ակնհայտ է, որ Սերժ Սարգսյանը չի կարող նոր որակի իշխանություն ստեղծել, եթե շարունակի մնալ Քոչարյանի իշխանության ստվերի ներքո: Ես կուզենայի ունենալ նախագահ Սերժ Սարգսյան, ոչ թե Քոչարյանի ստեղծած համակարգի մենեջեր Սերժ Սարգսյան:
