ՄԻԱՅՆ ՉԱՍԵՔ՝ ՃԱՆԱՉԻՐ ՂԱՐԱԲԱՂԻ ԱՆԿԱԽՈՒԹՅՈՒՆԸ

Ստատուս քվոյի ցանկացած այլ փոփոխություն ադրբեջանական կողմը պատրաստ է ընդունել, երեկ վստահեցրեց Միջազգային ճգնաժամային խմբի վերլուծաբան Թաբիբ Հուսեյնովը:

«Տարածաշրջանային զարգացումները Հարավային Կովկասում, մարտահրավերներ, հնարավորություններ եւ հեռանկարներ» թեմայով ՆԱՏՕ-ի «Ռոուզ-Ռոութ» համաժողովի մասնակիցները երեկ վաղ առավոտյան լսեցին ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի ֆրանսիական կողմի համանախագահ Բեռնար Ֆասիեի զեկույցը Լեռնային Ղարաբաղի հարցի կարգավորման մասին: Պարոն Ֆասիեն իր խոսքում բազմիցս հնչեցնում էր այն միտքը, որ Լեռնային Ղարաբաղը ճանաչված չէ ոչ մի երկրի կողմից, այդ թվում նաեւ՝ Հայաստանի: «Ես ասում եմ, այսպես կոչված, Ղարաբաղի Հանրապետության, որովհետեւ ոչ մի երկիր չի ճանաչել այս հանրապետությունը՝ Հայաստանը նույնպես: Եվ սա դժվար խնդիր է, պետք է գտնել այնպիսի մի միջոց, որպեսզի այս մարդիկ, ովքեր ապրում են Ղարաբաղում, կարողանան ներկայացված լինել բանակցության մեջ, որպեսզի կարողանանք իրենց ձայնը հնչեցնել: Սա լուրջ պրոբլեմ է, պետք է լուծում գտնել, որը թույլ կտա նրանց եւս արտահայտվելու»: Բեռնար Ֆասիեն շարունակ շեշտում էր մեկ այլ միտք եւս՝ Ղարաբաղի հարցը պետք է լուծվի Երեւանի եւ Բաքվի միջեւ, բայց այս լուծմանը պետք է մասնակից դառնան նաեւ Ղարաբաղում ապրող հայերը եւ ադրբեջանցիները: Ի դեպ, այս միտքը մի քանի անգամ շեշտեց նաեւ Միջազգային ճգնաժամային խմբի վերլուծաբան Թաբիբ Հուսեյնովը: Հայաստանյան պատվիրակներից որեւէ մեկը «Ղարաբաղի ադրբեջանցիներ» արտահայտության մասով չհակադարձեց զեկուցողներին: «Հայերն ու ադրբեջանցիները պետք է ապրեն միասին նաեւ Լեռնային Ղարաբաղի տարածքում»,- հայտարարեց Թաբիբ Հուսեյնովը: Վերջինս Ստեփանակերտի հետ զուգահեռ՝ շեշտում էր ադրբեջանական «Խանքենդի» անվանումը: Սրան եւս հակադարձում չեղավ:
Հայ պատվիրակներից «Ժառանգություն» խմբակցության պատգամավոր Լարիսա Ալավերդյանը ուզեց իմանալ, թե ինչու հաշվի չեն առնվում Ղարաբաղի անկախացման իրավական հիմքերը, ՀՀԿ-ական Գագիկ Մինասյանը փորձեց ճշտել՝ բանակցությունները ընթանում են ադրբեջանական կողմի ռազմատենչ հայտարարությունների ներքո, իսկ սա հակասում է Հելսինկյան եզրափակիչ հայտնի ակտին: ՆԱՏՕ-ի ԽՎ-ում հայաստանյան պատվիրակության ղեկավար Կարեն Ավագյանը բարձրացրեց բանակցություններին Հայաստանի մասնակցության հարցը: Բեռնար Ֆասիեն հայտարարեց, որ կարեւոր է համարում հետեւյալը. «Ակնհայտ է, որ վերջ ի վերջո, ինչպես ասեմ, որ ճիշտ ասեմ՝ մարդիկ, ովքեր ապրում էին Ղարաբաղում մինչեւ պատերազմը եւ ադրբեջանական ծագում ունեին, նրանք, եթե ցանկանում են, պետք է կարողանան վերադառնալ այդ հողերում ապրելու համար, վերջում, իհարկե»: Ղարաբաղյան հարցի ծագման մասին եւս պարոն դեսպանը յուրահատուկ պատկերացումներ ունի: Նրա ներկայացմամբ, խնդիրը նախ՝ «ներքին խնդիր է Ադրբեջանի համար, քանի որ ծագել է այդ տարածքում բնակվող փոքրամասնության հետ, ինչը այնուհետեւ վերածվել է երկու պետության հակամարտության»: Եվ այս պատճառով էլ դեսպանը վստահ է, որ այն որեւէ ընդհանրություն չի կարող ունենալ Կոսովոյի հարցի հետ. «Այս իրավիճակները համեմատելի չեն: Օրինակ՝ Կոսովոյի հակամարտությունը մեկ երկրի մեջ է, մինչդեռ ղարաբաղյան հակամարտությունը, միաժամանակ, ե՛ւ ներքին՝ երկրի ներսում է տեղի ունենում փոքրամասնության մեջ, որը ապրում է Ադրբեջանի հատվածում, ե՛ւ արտաքին՝ երկու երկրներ է ներառում՝ Ադրբեջան եւ Հայաստան հակամարտություն է»: Ֆրանսիացի համանախագահը վստահ է, որ իրավիճակի փոփոխությունը չի կարող լինել պատերազմի միջոցով, եւ դա, ըստ դեսպանի, գիտակցում են նաեւ Ադրբեջանում. «Ենթադրենք, որ Ադրբեջանը հաղթում է, ենթադրենք, ինչը հնարավոր չէ, քանի որ ես գիտեմ հայ մարտիկների, մասնավորապես՝ ղարաբաղցիների մարտունակությունը: Բայց ենթադրենք, Ադրբեջանը ռեւանշիստական մի պատերազմ է անում: Հենց որ պատերազմը սկսվի՝ Ադրբեջանի հարստությունը արդեն կվնասվի, եւ հնարավոր չէ նրանց գազի եւ նավթի ամբողջ հարստությունը պահպանել: Ադրբեջանը հիանալի հասկանում է, որ նրանք կարող են նախապատրաստվել պատերազմի նավթի եւ գազի փողով, բայց հենց պատերազմը սկսեն՝ միջազգային ներդրողներն այլեւս ներդրումներ չեն անի, քանի որ չեն ուզի, որ իրենց սարքավորումները լինեն պատերազմական այդ գոտում, եւ սրանք ընդամենը ձեւականություններ են: Նրանք դուրս կգան այս իրավիճակից շատ տխուր ձեւով, բանն այն է, որ միշտ այս երկու հարեւանները իրար հետ են ապրելու, երբեք մարդ իր բնակության հասցեն չի փոխելու, այդ երկու ժողովուրդները բնակվել են միեւնույն հասցեում, փաստորեն մարդիկ դատապարտված են իրար հասկանալու, իրար կողքի ապրելու, ուրիշ լուծում չկա»,- ասաց ֆրանսիացի դիվանագետը:
Ի դեպ, Միջազգային ճգնաժամային խմբի ներկայացուցիչ Թաբիբ Հուսեյնովը իր հյուրանոցային սենյակից (ինքն այդպես ասաց) բերել էր մի քարտեզ, որում Հայաստանը եւ Ղարաբաղը ներկայացված են որպես մեկ ամբողջություն, եւ այդ քարտեզը ցույց տալով՝ պարոն Հուսեյնովն ասաց. «Այս քարտեզում, եթե դիտարկենք, որ բոլոր սենյակներում կա, Հայաստանը եւ Ղարաբաղը ցույց են տրվում որպես մեկ պետություն, եւ ժամանակի ընթացքում նմանատիպ մոտեցումները կարծրացրել են վերաբերմունքը հասարակության մեջ: Ադրբեջանը, մյուս կողմից, ավելի եւ ավելի անհամբեր է դառնում»: Պարոն Հուսեյնովը նաեւ հայտարարեց. «Հայաստանը եւ Ադրբեջանը այս հիմնական սկզբունքները հիմնականում ընդունել են: Ի տարբերություն դրան՝ ներքին հայկական եւ ադրբեջանական հասարակությունների զարգացումները դեռ շարունակում են խոչընդոտ մնալ: Ես չեմ ուզում մեղադրել սովորական մարդկանց: Կարծում եմ, որ Ադրբեջանում եւ Հայաստանում էլիտան եւ ղեկավար շրջանակները օգտագործել են հանրային մտահոգությունները բանակցություններում իրենց դիրքերը ուժեղացնելու համար: Եվս մի խնդիր, որը թույլ չի տալիս առաջ քաշել խնդրի լուծումը՝ հաղթողի եւ պարտվողի սինդրոմն է Հայաստանի եւ Ադրբեջանի հասարակություններում: Շատ մարդիկ Հայաստանում կարծում են, որ որպես հաղթող կողմ՝ ավելի շատ կորցնելու բան ունեն Մադրիդյան սկզբունքների առաջարկների ներքո: Կարծում եմ, որ ստատուս քվոն օգտագործվում է Հայաստանի կողմից լուծում գտնելու համար: Ստատուս քվոյի ցանկացած փոփոխություն, որը չի պահանջում ճանաչելու Ադրբեջանի կողմից Լեռնային Ղարաբաղի անկախությունը, ընդունելի է Ադրբեջանի համար»: