Երևանի Մխիթար Հերացու անվան պետական բժշկական համալսարանի ռեկտոր Արմեն Մուրադյանի ֆեյսբուքյան գրառումը
Հարգելի ծնողներ, ընտրեք ճիշտ խաղալիքներ ձեր երեխայի համար․
Խաղալիքը երեխայի զարգացման, աշխարհընկալման և սոցիալականացման մեջ ունի հիմնարար դեր։ Այն պարզապես զվարճանքի միջոց չէ, այլ մի ամբողջական կրթական գործիք՝ երեխայի մտավոր, ֆիզիկական, հուզական և լեզվական աճի համար։
Խաղալիքի հիմնական դերեր են`ճանաչողական (կոգնիտիվ) զարգացումը`խաղալիքները օգնում են երեխային ճանաչել աշխարհը՝ ձևեր, գույներ, չափեր տարբերակել, պատճառահետևանքային կապեր հասկանալ, լուծել խնդիրներ (օր.՝ փազլներ, կառուցողական խաղեր), լեզվական զարգացում` խոսող տիկնիկները, պատկերներով գրքերը, դերախաղային խաղալիքները (խոհանոց, բժիշկի պիտույքներ և այլն) խթանում են բառապաշարի աճը և հաղորդակցման ունակությունները, սոցիալական և հուզական զարգացում` խաղերը զարգացնում են համագործակցության, համբերության և հույզերը կառավարելու կարողությունը։ Զարգանում են նաև շարժողական հմտությունները` խոշոր և մանր: Դրանք օգնում են ստեղծագործել և երևակայել, հաղթահարել սթրեսը: Խաղալիքները հաճախ դառնում են հոգեբանական անվտանգության միջոց՝ հատկապես անհանգստացնող իրավիճակներում (բուժկետ, մանկապարտեզ, նոր միջավայր)։ Օրինակ` սիրելի արջուկը կարող է օգնել երեխային հանգստանալ բժշկական ընդունարանի ժամանակ։
Կարդացեք նաև
Այս առումով շատ կարևոր է ծնողի դերը, որպեսզի ընտրի ճիշտ խաղալիք՝ ըստ տարիքային և հոգեբանական կարիքների, չգերհագեցնի՝ խաղալիքների չափից շատ լինելը կարող է հակառակ ազդեցություն ունենալ, խաղալ երեխայի հետ միասին՝ խաղը կարող է լինել լավագույն հաղորդակցության լեզուն:
Այստեղ ի հայտ է գալիս մի այլ շատ կարևոր խնդիր` խաղալիքների անվտանգությունը երեխաների առողջության և բարեկեցության տեսանկյունից։
Ահա խաղալիքների անվտանգության հիմնարար ուղղությունները`
- Նյութերի անվտանգություն
- Թունավոր նյութեր` խաղալիքները չպետք է պարունակեն վտանգավոր քիմիական նյութեր, ինչպիսիք են՝ կապարը, ֆթալատները, կադմիումը կամ մկնդեղը։
- Ճաշակելու վտանգ `փոքր երեխաները սովորաբար դնում են խաղալիքները բերանը։ Անվտանգ խաղալիքները պետք է պատրաստված լինեն ոչ թունավոր նյութերից և չլուծվեն։
- Տարիքային համապատասխանություն
- Խաղալիքների վրա պետք է նշված լինի տարիքային սահմանափակումը։
- Փոքր երեխաների համար նախատեսված խաղալիքները չպետք է պարունակեն փոքր կտորներ, որոնք հնարավոր է կուլ տալ կամ կոկորդում խցանել։
- Կառուցվածքային անվտանգություն
- Խաղալիքները չպետք է ունենան սուր ծայրեր կամ փխրուն հատվածներ, որոնք կարող են վնասել։
- Գործող մասեր ունեցող խաղալիքները (օր.՝ շարժվող մասեր) պետք է կառուցված լինեն այնպես, որ փոքրիկի մատը չբռնվի կամ վնաս չստանա։
- Էլեկտրոնային խաղալիքներ
- Պետք է ապահովված լինի մարտկոցների անվտանգությունն ու ամրությունը, որպեսզի երեխան չկարողանա բացել մարտկոցի խցիկը։
- Էլեկտրամագնիսական ճառագայթման մակարդակները պետք է լինեն թույլատրելի սահմաններում։
- Սերտիֆիկացում և նշումներ
- Հայաստանում և ԵԱՏՄ տարածքում (ներառյալ ՌԴ, Բելառուս, Ղազախստան և այլն) խաղալիքները պետք է համապատասխանեն Տեխնիկական կանոնակարգի (ТР ТС 008/2011) պահանջներին։
- Որակյալ խաղալիքները պետք է ունենան CE նշում (ԵՄ շուկայի համապատասխանություն), կամ EAC (ԵԱՏՄ շուկայի համապատասխանություն)։
Ծնողներին խորհուրդներ`
o Ստուգեք պիտակը՝ մինչև գնում կատարելը համոզվեք, որ նշված է խաղալիքի տարիքային խումբը և անվտանգության սերտիֆիկատները։
o Ստուգեք խաղալիքը ինքներդ՝ առանց վնասվելու վտանգի, հնարավորինս ամուր, անվտանգ, առանց սուր մասերի։
o Մի վստահեք անանուն արտադրողներին կամ չափազանց էժան խաղալիքներին։
o Հեռու պահեք կոտրված խաղալիքները կամ խաղալիքները, որոնց մասերը հեշտությամբ անջատվում են։
o Ուշադրություն դարձրեք հոտին՝ ուժեղ քիմիական հոտ ունեցող խաղալիքը կարող է պարունակել վտանգավոր նյութեր։
Ֆթալատների բարձր պարունակությունը լուրջ վտանգ է ներկայացնում: Վաճառվող որոշ խաղալիքներում հայտնաբերվել է ֆթալատների բարձր պարունակություն՝ նյութեր, որոնք կարող են առաջացնել քաղցկեղ, հորմոնալ խանգարումներ և վերարտադրողական խնդիրներ։ Այս նյութերը հատկապես վտանգավոր են փոքր երեխաների համար, ովքեր հաճախ դնում են խաղալիքները բերանը։ Որոշ խաղալիքների օգտագործումը կարող է բացասաբար ազդել երեխաների հոգեկան և նյարդաբանական զարգացման վրա՝ առաջացնելով ուշադրության դեֆիցիտ, հիպերակտիվություն և այլ խնդիրներ։
«Վախենալու խաղալիքներ» թեման հետաքրքիր և բազմաշերտ է։ Այն կարող է ունենալ ինչպես մշակութային, այնպես էլ մանկավարժական և հոգեբանական կողմեր։ Ստորև ներկայացնում եմ հիմնական դիտարկումները։ Սովորաբար այս տերմինով նկատի են ունենում խաղալիքներ, որոնք իրենց տեսքով, ձայնով կամ շարժումներով կարող են առաջացնել վախ, անհանգստություն կամ ցնցում երեխայի մոտ։
Դրանք կարող են լինել՝
- Անճոռնի կերպարներ (սկելետներ, սարսափելի դեմքեր, վամպիրներ և այլն)
- Բարձր ձայներ արձակող խաղալիքներ
- Անսպասելի շարժվող մեխանիկական խաղալիքներ
- Հոգեբանական ազդեցություն ունեցող կերպարներ (օրինակ՝ որոշ ֆիլմային կամ մուլտֆիլմային հերոսներ՝ մութ ու ագրեսիվ կերպարով)
Վախենալու խաղալիքները կարող են տարբեր ձևով ազդել երեխայի վրա՝ կախված նրա տարիքից, անհատական զգայունությունից և միջավայրից։
Աշխարհում արձանագրվել են մի շարք դեպքեր, երբ երեխաները թունավորվել են անորակ կամ վտանգավոր խաղալիքներից։ Ստորև ներկայացնում ենք որոշ ուշագրավ դեպքեր՝
2024 թվականին ԱՄՆ-ում հետ կանչվեցին Miniverse Make It Mini խաղալիքները, որոնք պարունակում էին վտանգավոր քանակությամբ հեղուկ խեժ։ Այս նյութերը կարող են առաջացնել մաշկի, աչքերի և շնչառական ուղիների գրգռում կամ ալերգիկ ռեակցիաներ։
Մագնիսներով խաղալիքները կարող են լուրջ վտանգ ներկայացնել, եթե երեխաները դրանք կուլ տան։ Մեծ Բրիտանիայում 2-ամյա Ռեբեկա ՄաքՔարթին կուլ է տվել 14 փոքր մագնիս, ինչը հանգեցրել է աղիքների վնասման և շտապ վիրահատության։
Իռլանդիայում Søstrene Grene ընկերության ջրաներկերի հավաքածուն հետ է կանչվել՝ կապարի բարձր պարունակության պատճառով, ինչը կարող է առաջացնել առողջական խնդիրներ մաշկի շփման կամ կուլ տալու դեպքում ։
2025 թվականին Huffy ընկերությունը հետ է կանչել մոտ 25,000 Torex 24-վոլտանոց էլեկտրական մեքենաներ, որոնք վաճառվել են Walmart-ում։ Դրանք ունեցել են սխալ լարային միացումներ, ինչը հանգեցրել է ծխի և հրդեհի՝ առաջացնելով հինգ դեպք փոքր այրվածքների։
Home Bargains ընկերությունը հետ է կանչել Happy Easter փափուկ խաղալիքները, քանի որ դրանց կարերը հեշտությամբ բացվում են, և լցոնման նյութը կարող է դուրս գալ, ինչը խեղդման վտանգ է ներկայացնում փոքր երեխաների համար։
