Քաղաքական վարորդ է հարկավոր դիմագրավվելու խորամանկ փաշինեանիզմը, ոչ թէ մեքենայի վարորդի մտածելակերպ ու խաղաոճ:
Քաղաքական նպատակակետին հասնելու, որոշակի քաղաքական նպատակին հասնելու փորձերում նպատակը նրանց համար չէ, ովքեր դա համարում են պարզ նպատակակետ, դրան հասնելը, ինչպես դա կանի մեքենայի սովորական վարորդը, ուղիղ ուղուելով դեպի նպատակակետ: Քաղաքական վարորդները չեն օգտագործում այդ ֆիզիկական պարզ մեխանիզմը. հազվադեպ եք հարցնում վարորդին, թե ինչու է ընտրել որոշակի ուղի ձեր խնդրած հասցեին հասցնելու համար, եւ սովորաբար դուք կարող եք հստակ դիտարկել եւ հասկանալ, պարզ պատկերացում կազմելով, թե որքան մոտ եք ձեր նախատեսված նպատակակետին։ Բայց դու գրեթե վստահ ես, որ կհասնես քո նպատակակետին։ Բայց քաղաքականության աշխարհում հարցերը այդպես չեն ընթանում։
Նախեւառաջ, ոչ մի քաղաքական շարժիչ ուժ չի կարող ձեզ վերջնաժամկետ տալ, թե երբ կհասնեք ձեր քաղաքական նպատակին: Իրականում մենք, ովքեր վարում ենք վիրտուալ քաղաքական մեքենա, երբեք չենք կարող երաշխավորել, որ երբեւէ կհասնենք մեր նպատակակետին։ Բացի այդ, մեզ դիտարկող յուրաքանչյուր ոք երբեք չի կարողանա կարդալ մեր խաղի պլանը, եւ մեծ մասամբ նա կհարցնի, թե ինչու ենք մենք, կարծես, հետ ենք գնում, նրան կթվա, թե մենք գտնվում ենք վիճահարույց, հակասական, շփոթված օրինաչափության մեջ, քանի որ, ինչպես շեշտեցի, մենք չենք գնում որոշակի գծով, մեր կողմնացույցները աշխատում են մեկ այլ չափման վրա, ֆիզիկական GPS-ները, քարտեզները չեն ներգրավված։ Այսօր մի քաղաքական ուժ, որը խորը հասկացողություն ունի այս բարդ դպրոցների վերաբերյալ, իշխանության է հասել այսպիսի ստեղծագործ, ճարպիկ եւ խելացի ռազմավարությամբ, եւ որքան էլ որ ես մերժում եմ այս քաղաքական ուժը՝ «Քաղաքացիական պայմանագիրը» քաղաքական մակարդակում եւ նրա գլխավոր մտքի, վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի վերաբերյալ, պետք է խոստովանենք, որ նա մաեստրո է այս ոլորտում: Ցավոք, մեզ համար նրա հմտությունները գերազանց են, բայց կործանարար, ներքին եւ ազգային մակարդակներում, որը ներառում է ամբողջ աշխարհի հայերին, բայց պետական մակարդակներում, սոցիալ-տնտեսական, ֆինանսական, դիվանագիտական եւ արտաքին քաղաքականության, տարածքային անվտանգության մակարդակներում, նրա կառավարման օրերը աղետ էին ազգի համար: Ես հազվադեպ եմ սիրում պիտակավորել, բայց այս դպրոցը կարող է ունենալ մեկ կատարյալ ինքնանկարագրող վերնագիր՝ «Փաշինյանիզմ»: Եվ փաշինյանիզմի դպրոցի փայլուն օրինակներից մեկը նրա՝ հայկական սփյուռքի հակասությունները կարդալու կարողությունն էր, եւ նրա անկանխատեսելի անակնկալներից մեկում լույս տեսավ 2021 թվականի օգոստոսի 10-ին, երբ նա ճեղքեց հայկական սփյուռքի ճակատը եւ բացառեց իր ապազգային քաղաքականության դեմ միասնական սփյուռքի դիրքորոշման ցանկացած հնարավորություն, դաշինք կնքելով Սոցիալ-դեմոկրատ հնչակյան կուսակցության հետ։ Քչերն էին սպասում եւ կարող էին պատրաստ լինել դրան, այս քայլով ապահովելով կաթվածահարված, դիսֆունկցիոնալ եւ բաժանված/պառակտուած ոչ միակամ հայկական սփյուռք, որը այլեւս չէր կարող միասնական կանգնել իր քաղաքականության դեմ։ Սա հատկապես մեծ անակնկալ էր ինձ համար, քանի որ ես միշտ քննարկել եմ այս կուսակցության հետ, մասնավորապես, թե ինչպես են բոլոր նրանք, ովքեր համագործակցել են փաշինյանիզմի հետ, լքվել եւ մոռացվել, կես ճամբուն ուրացուել փաշինյանիզմի կողմից, ես այս քաղաքական մտածելակերպը եւ մարտավարութիւնը, ամենայն հավանականությամբ, նախընտրում է տեսնել իրենց դաշնակիցներին…
Թույլ, պառակտուած, անմիաբան, բաժանուած, ի վերջո, կամ լիովին ենթարկված նրա կամքին, կամ ալ՝ սպառուած: Նոր դաշնակիցներն ակնհայտորեն հմուտ չէին մեքենայի վարորդի եւ քաղաքականության միջեւ եղած տարբերությունը հասկանալու համար եւ մոտեցան սցենարին քաղաքական միամտության մակարդակով եւ պարզունակորեն, ինչպես մեքենայի վարորդը, չկարողանալով տեսնել այս հարաբերություններին դեմ հանդես եկող յուրաքանչյուր հավատարիմ կողմնակիցից վտարելու հետեւանքները։ Հնարավոր է, այս նոր հարաբերություններին անկեղծությունն ու անսասան նվիրվածությունը ապացուցելու համար, որ նրանք այս նոր հարաբերություններին տալիս են գերակա խնդիր եւ գերադասություն ցանկացած այլ նկատառումից վեր։ Բնականաբար, փաշինյանիզմի համար հարմար կլիներ, որ կուսակցության հավատարիմ կողմնակիցները նույնպես արձագանքեին մեքենայի վարորդի պես եւ ներգրավվեին արձագանքների փոխանակման մեջ, որ մենք ներգրավվեինք ներքին բուռն պայքարների մեջ, արձագանքեինք բոլոր տեսակի սադրանքներին, քաղաքական վրեժխնդրություն հետապնդեինք նրանց նկատմամբ, ովքեր հանկարծահայտ էին տասնամյակներ շարունակ գաղափարական նվիրվածությունը փաշինեանիզմի սեւ աչքերուն համար: Պահանջվեց ինձ նման մարդկանցից խորամանկ խաղի պլանը յուրացնելու եւ ամբողջությամբ կարդալու համար լուրջ ժամանակ: Շատ անփորձ մարդիկ չէին կարողանում ըմբռնել, որ հավատարիմ, անկեղծ եւ փորձուած հավատարիմների հետ կապերը խզելը կբացահայտեր նրանց ու կը մերկացներ փաշինյանիզմի դիմաց կդարձներ նրանց բացահայտ եւ մեկուսացված, իսկ հակառակը պահել հավասարակշռուած կապեր հարազատների հետ իրենց կապահովեր հավելեալ խաղաքարտեր, որպեսզի առնուազն պահպանեն հավասարակշռուած հարաբերութիուն նոր զինակիցների հետ, ու չի դառնալ ենթարկուած հետեվորդ: Ուշադիր ուսումնասիրեցի շատ խորամանկ խաղային պլան եւ մարտավարութիւն, սովորեցի ցավոտ դասեր: Հասկացա, որ իրավիճակի դեմ պայքարելու համար պետք է շատ խոհեմ մնայի, որտեղ իմ եսը եւ հպարտությունը, նույնիսկ իմ ինքնագնահատականը պետք է տուժեին եւ ջախջախվեին, ոտնակոխ արվեին։ Տարիներ շարունակ հետեւում էի, թե ինչպես են Փաշինյանին մոտիկ շրջանակները կրկնում գործողություններ, որոնք մեքենայի վարորդը չէր հասկանա, եւ բոլորն էլ վնասակար էին իրենց ենթադրյալ դաշնակիցների համար, հայկական սփյուռքից անընդհատ հարցեր էին գալիս։ «Պետրոս, ինչո՞ւ Փաշինյանը այսպես վարվեց, մենք նրա դաշնակիցներն ենք», եւ պարզ էր, որ նրանք դեռ մտածում էին մեքենայի վարորդի պես։ Ըստ երեվույթին փաշինյանիզմը նախընտրում էր տեսնել իր սփյուռքի դաշնակիցներին։
Կարդացեք նաև
1) թուլացած, 2) բաժանված, պառակտուած:
Թուլացած, որպեսզի ենթարկվեն նրա քմահաճույքին, բաժանված, որպեսզի ոչ ոք, ով դեմ է Փաշինյանին, չկարողանա զգուշացնել եւ օգնել նրանց: Հետաքրքրական, բայց ոչ զարմանալի էր ինձ համար, թէ ինչպես փաշինեանիզմի մոտիկ շրջանակից պարոն Կարեն Սարqսյան հանդես գալով Հնչակեան կուսակցութեան շատ մոտիկ թիվ մեկ թոք Արմենիա Ալիքեն հարցազրույցի մը ընթացքին ասեց հետեվեալը. պատմական 3 հայ կուսակցութիւնները ձախական են՝ իսկ ձախականը ազգայինը չի ճանաչում (ՀՅԴ՝ ՍԴՀԿ եւ ՌԱԿ (Ռակը, որ Լիբերալ կէդրոն է, ի դեպ, իսկ ՍԴՀԿ եւ ՀՅԴ ազգային ընկերվար, իսկ Սովետական Հայաստանի իշխանութիւնը Հնչակեան կուսակցութեն գործունէութիւնը արգիլած էր զայն հռչակելով մանր բուրժուաազգական: ՀՅԴ-ի ծոցին ծնուել է Հայկական ազգայնականութեան խորհրդանիշ Գարեգին Նժդեհը՝ հայ եւ ռուս համայնավարներին հետ Հնչակեանը չէր կարող ընդունել իրենց պահանջքը վերջ տալու ազգային ազատագրական պայքարին եւ կեդրոնանալ դասակարգային պայքարի վրայ-Պ.Մ.):
Վարչապետ Փաշինեանը Հնչակեան կուսակցութեան պատմական հերոսների անունները Փարամազ եւ Սապահ Գուլեան սխալ հնչեցրեց: Վարչապետը հանկարծ մոռացավ, թէ Հայ ազգի պատմութեան առաջին քաղաքական կուսակցութիւնը եղել է Հնչակեան կուսակցութիւնը եւ ասեց թէ. «բոլորս ալ Դաշնակցական արմատ ունենք»: Մի տարի առաջ նաեւ Ուան Թոք Արմենիա Ալիքի վրայ Հնչակեան ղեկավար մը կը դժգոհեր, որ Սփյուռքի հետ հարաբերութեան գրասենակի լիազոր ղեկավար պարոն Զարեհ Սինանեանը մի համագումարի կուսակցութիւնները չեր ուզում հրավիրել (նշենք նաեւ, որ երբ պարոն Սինանյանը այդ պաշտոնին նշանակուած էր՝ տարիներ առաջ ՍԴՀԿ-ը իր ուժեղ վերապահութիւնը հայտնած էր-Պ.Մ.)…
Արդեո՞ք այս բոլորը պատահական դիպուած էր: Ինձանից պահանջվեց շատ վիրավորանքներ հանդուրժել, ստիպված էի խեղդել իմ ես-ը, եւ 4 տարի միջամտել եւ հետ եմ մղել նրա արտասահմանեան դաշնակիցների դեմ ուղղված բոլոր նման վիրավորական գործողությունները: Նրանք, ովքեր աջակցում են փաշինյանիզմի վիրավորանքներին, եւ նրանք, ովքեր դեմ են նրան, ինձ մեղադրեցին կրկնակի չափանիշների մեջ, քանի որ քչերն են հասկանում, որ մենք քաղաքականություն ենք խաղում, այլ ոչ թե մեքենա վարում։
Լիբանանի 2025-ի ընտրությունները
Ու վրայ հասավ Լիբանանի քաղաքապետարանի եւ թաղապետի ընտրություններն, ու դասերս լավ սովորած հասկանում եմ, որ ժամը հասած է հակադարձելու փաշինեանիզմի օգոստոս 10-ին ելույթին, 4 տարի հարատեվ համբերելէ ետք:
Կարծո՞ւմ եք փաշինյանիզմը գոհ է արդյունքներից: Ես խորապես կասկածում եմ: Համոզուած եմ, որ այս զարգացումները կանհանգստացնեն այս պոպուլիստական դպրոցին։ Նախեւառաջ, հայկական քաղաքական կուսակցությունները անկեղծ դաշինք կազմեցին, համոզված եմ, որ սա վատ լուր է «Քաղաքացիական պայմանագրի» համար, որը գոյատեւել է այս բոլոր տարիների ձախողումների շնորհիվ հակառակորդների ու ազգային խոր պառակտումի «անդագոնիզմի», անհանդուրժողականութեան, Հայաստանեն Սփյուռք: Երկրորդ, Հայկական քաղաքական կուսակցությունների դաշինքը ցնցող հաղթանակ տարավ, եւ նրա գլխավոր դաշնակիցը՝ Սոցիալ-դեմոկրատ հնչակյան կուսակցությունը, գերազանց արդյունքների հասավ ոչ միայն արդյունքների մակարդակով, այլեւ երիտասարդ, դինամիկ, կրքոտ կողմնակից սերնդի պատկերներով ու տեսարաններով, ինչը նշանակում է, որ կուսակցությունը վերադարձել է եւ ձեռք է բերել ինքնավստահություն, այնպիսի ինքնավստահություն, որը այսուհետեւ չի զիջի հովանավորչական քաղաքականությանը։ Ես անձամբ գիտեմ, որ Հայաստանի համար փաշինյանիզմի շղթան կոտրելու բանալին այն էր, որ միասնական հայկական քաղաքական դաշինքը սահուն աշխատի եւ հասնի լիակատար հաղթանակի, եւ դա տեղի ունեցավ։ Երբ վերջնական երաշխիքներ ստացանք, որ Սցիալ-դեմոկրատ հնչակյանները հաղթել են Լիբանանում, բոլոր հայկական քաղաքական կուսակցություններից, Ռամկավարներից եւ Հայ Հեղափոխական Դաշնակցությունից (ընդդիմություն) կազմված դաշինքում, կարող եմ ավետել, թէ սա հայկական սփյուռքում նեոլիբերալ պոպուլիստների խաղային ծրագրի ավարտն է, եւ փրկությունը անցյալ կիրակի Բեյրութի հաղթանակի շնորհիվ էր:
Պետրոս ՄԱՆՈՒԿԵԱՆ
Հ.Գ. Հոդուածը հարգում է Հայաստանի վարորդներին ու իրենց հմտութիւնները եւ չէ ուղուած հեգնելու նրանց կարողութիւնները:
«Առավոտ» օրաթերթ
27.05.2025
