Քրիստոնյաներս տարբերվում ենք ծառայության ձեւով, ոչ թե Աստծուն մոտ կամ հեռու լինելով
Հեգելը, որը փորձում էր կիրառել իր հայտնի եռյակը (թեզիս-հակաթեզիս-սինթեզ) իրականության բոլոր երեւույթների հանդեպ, դա անում էր նաեւ կրոնի հարցում: Դրան նվիրված նա ունի մի ծավալուն աշխատություն, իրականում՝ իր աշակերտների կողմից գրառած դասախոսությունների շարք, որը կոչվում է «Կրոնի փիլիսոփայություն»: Իր դիալեկտիկական մոտեցումը գերմանացի փիլիսոփան տարածում էր, մասնավորապես՝ Սուրբ երրորդության վրա:
Ըստ այդմ՝ «հոր թագավորությունը» Աստծո գոյությունն է աշխարհի ստեղծումից առաջ, տրամաբանական կատեգորիաների ոլորտ է: «Որդու թագավորությունը» ստեղծված աշխարհն է, ոչ միայն բնության, այլեւ՝ ոգու: Քրիստոսը մահանում է այս աշխարհում եւ վերածնվում է «ոգու աշխարհում»: Դա առաջին երկուսի սինթեզն է, հավատացյալների հոգեւոր համայնքն է, որը միավորվում է բարոյական կյանքի սկզբունքներով:
Այդպիսով, ոգու ամենաբարձր դրսեւորումն է հոգեւոր համայնքը, որը հենց եկեղեցին է. հունարեն՝ ἐκκλησία, լատիներեն՝ Ecclesiam, գերմաներեն՝ Gemeinde բառը հենց «համայնք» է նշանակում, բարոյական սկզբունքները միավորող հանրություն:
Կարդացեք նաև
Աշխարհի գրեթե բոլոր իշխանավորների պատկերացումն այլ է. եկեղեցին նրանց համար ինչ-որ մի հաստատություն է, հիմնարկ, նախարարություն, որտեղ նրանք պետք է մարդկանց պաշտոնների նշանակեն, եւ այդ պաշտոնյաները պետք է իրենց՝ իշխանավորների ճաշակով «ղեկավարեն» հոգեւոր կյանքը: Այդ համատեքստում կարելի է հիշել, որ միջնադարյան Եվրոպայում կռվախնձոր էր «ինվեստիտուրայի» խնդիրը: Ով պետք է նշանակի եպիսկոպոսներին (որոնք նաեւ աշխարհիկ դերակատարություն ունեին)՝ այս կամ այն թագավո՞րը, թե՞ Հռոմի պապը: Այդ թեմայով երկու կողմերի միջեւ տեղի էին ունենում լուրջ բախումներ՝ ամենեւին ոչ ակադեմիական բանավեճերի տեսքով:
Այս առումով Հայաստանի ներկայիս իշխանություններն աշխարհի մնացած իշխանավորներից, ըստ էության, չեն տարբերվում: Սակայն, քանի որ նրանք իրենց ցանկությունները սովոր են քողարկել «ժողովուրդ» բառի տակ, բացահայտ չեն ասում՝ «եկեղեցու պաշտոններ նշանակելու արտոնությունը տվեք մեզ»: Նրանք ասում են՝ «այդ արտոնությունը տվեք ժողովրդին», վերջինիս տակ հասկանալով իրենց երկրպագող զանգվածը: Մինչդեռ, ինչպես արդեն ասվեց, եկեղեցին արդեն իսկ ժողովուրդն է, եկեղեցին «ժողովրդին վերադարձնելու» կոչերն անհեթեթ են՝ ժողովրդին հնարավոր չէ ժողովրդին հանձնել:
Այդ ամենը գալիս է նաեւ այն թյուր պատկերացումից, որ եկեղեցին ունի նույն ուղղահայաց կառուցվածքը, ինչ որ պետական համակարգը՝ կառավարություն, նախարարներ, վարչություններ, բաժիններ եւ այլն: Իրականում եկեղեցու կառուցվածքը սկզբունքորեն ուղղահայաց չէ՝ հավատացյալ համայնքի, քրիստոնյաներիս մեջ, իմ ընկալմամբ, հիերարխիա գոյություն չունի: Այնպես չի, որ քահանան ավելի մոտ է Աստծուն, քան՝ ես, վարդապետն ավելի մոտ է, իսկ կաթողիկոսն ամենամոտն է: Այդ իմաստով մեր մեջ որեւէ տարբերություն չկա:
Մեր տարբերությունը ծառայության ձեւի մեջ է, եւ դա, ի դեպ, չի նշանակում, որ մենք՝ «աշխարհականներս» (չնայած այդ բառը չեմ սիրում), մեր չափով, մեզ տրված «տարածքում» ծառայության մեջ չենք: Այլ հարց է՝ մենք՝ Աստծո ծառաներս, բոլորս եւ միշտ, լա՞վ ենք ծառայում: Իհարկե՝ ոչ: Մենք վրիպում ենք, թերանում ենք, մեղքեր ենք գործում: Դա վերաբերում է բոլորիս, եւ դրա մասին, իհարկե, պետք է խոսել:
Բայց երբ դրա մասին խոսում են իշխանավորները, պետական պաշտոնյաները, երբ, մասնավորապես, նրանք սպառնում են՝ պետական ապարատն օգտագործելով, պարզել, թե ով է կուսակրոն, ով՝ ոչ, դա նշանակում է հիերարխիկ, ուղղահայաց համակարգի ներխուժում հորիզոնական համակարգի մեջ: Նման գործողությունները նախ, իհարկե, ապօրինի են՝ հակասում են մեր Սահմանադրությանը: Երկրորդ՝ դա խախտում է հասարակական բնականոն կյանքը, անտեղի լարվածություն է ստեղծում առանց այդ էլ լարված իրավիճակում: Դե, իշխանության նպատակը հենց դա է:
Արամ ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ
«Առավոտ» օրաթերթ
17.06.2025
