Ինչպես արդեն տեղեկացրել ենք, Եվրոպայի խորհրդի խորհրդարանական վեհաժողովի (ԵԽԽՎ) ամառային նստաշրջանի ժամանակ ընթացիկ հարցերի ընթացակարգով քննարկվեց «Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանը՝ մեր ժամանակների մարտահրավերներին դիմակայելով» թեման։
Այս բուռն քննարկման ընթացքում ԵԽԽՎ պատվիրակները մտահոգություն հայտնեցին, որ անդամ պետություններից որոշները չեն կատարում ՄԻԵԴ վճիռները՝ այդպիսով խաթարելով մարդու իրավունքների պաշտպանությունը։
Նշենք, որ եվրոպական որոշ երկրների մտահոգում են ՄԻԵԴ որոշ վճիռներ միգրացիոն հարցերի առնչությամբ։
Միացյալ Թագավորության պատվիրակության անդամ Լորդ Ռիչարդ Քինը հայտարարեց, որ այս քննարկման հիմք է դարձել 9 անդամ պետությունների բաց նամակը․ «Ես լիովին վստահ չեմ, թե այս համատեքստում ինչ էր նկատի առնվում բաց նամակով, քանի որ ես այն չեմ ստացել։ Ես չեմ կարծում, որ նամակը Դատարանի իրավասության և իրավասության վերաբերյալ հարցեր բարձրացնելու ամենահարմար մեխանիզմն էր։ Բայց միևնույն ժամանակ, ես չեմ կարծում, որ այն, ինչ ենթադրվում էր այս քննարկման նախնական վերնագրում, նախատեսված էր՝ որպես Կոնվենցիան խաթարելու փորձ կամ որպես Դատարանի անկախության և անաչառության վրա հարձակում:
Կարդացեք նաև
Դա միգրացիոն խնդիրների նկատմամբ դժգոհության արտահայտություն էր, որոնք ընկալվում էին՝ որպես Կոնվենցիայի մասնակից շատ պետությունների համար ծանրաբեռնող: Այդ մտահոգությունը հնչել է քաղաքական տարբեր շրջանակների կողմից՝ սկսած Դանիայի՝ սոցիալիստ վարչապետից: Մասնակից պետությունները կարող են առաջարկել Կոնվենցիային կից լրացուցիչ փաստաթուղթ, որը կարտացոլի այն, ինչը նրանք համարում են միգրացիայի նկատմամբ ներկայիս վերաբերմունքը:
Ես կասկած չունեմ, որ առաջարկվող նման փաստաթուղթը՝ լինի դա ուղեցույցների, արձանագրության, թե հետագա կոնվենցիայի տեսքով, կդառնա այս Վեհաժողովում ինտենսիվ ուսումնասիրության և քննարկման առարկա: Եթե նման փաստաթուղթը վավերացվի, ապա այն կհարգի Դատարանը Կոնվենցիոն իրավունքների կիրառման հարցում: Նման հարգանքը, իհարկե, փոխադարձ է: Եթե Դատարանը հարգում է Կոնվենցիայի և դրա արձանագրությունների պայմանները, ապա անդամ պետությունները կհարգեն դրա որոշումները և կիրականացնեն դրանք, ինչը վերջին տարիներին որոշ չափով բացակայում է»։
Սոցիալիստների խմբից բելգիացի պատվիրակ Քրիստոֆ Լաքրուին քննարկման ժամանակ մտահոգություն հայտնեց․ «Արդյոք պետք է անտեսե՞նք այն փաստը, որ որոշ առաջնորդներ ձգտում են թուլացնել Մարդու իրավունքների եվրոպական կոնվենցիան։ Արդյոք պետք է անտեսե՞նք այն փաստը, որ առաջնորդները հարձակվում են Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի անկախության և անաչառության վրա։ Արդյոք պետք է ընդունե՞նք, որ այն մարմինը, որն առաջարկում է մարդու իրավունքների աշխարհի ամենաառաջադեմ պաշտպանությունը, նրա գործունեությունը պետք է այդքան հեշտությամբ և բացահայտ կասկածի տակ դրվի, և դա լեգիտիմացվի»։
Ֆրանսիացի պատվիրակի Բերտրան Բույոն էլ նշեց․ «Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի անկախությանը սպառնացող այսօրվա մարտահրավերների առջև մենք ունենք կոլեկտիվ պատասխանատվություն: Մեր պարտականությունն է վճռականորեն պաշտպանել Կոնվենցիայի համակարգը, որը Եվրոպայի խորհրդում մեր համատեղ պարտավորության անկյունաքարն է»։
ՄԻԵԴ նախագահ Մաթիաս Գույոմարը իր ելույթում նշեց․ «Դատարանն ամրապնդվում է իր՝ ավելի քան 700 անդամներով՝ տիկին Մարիալենա Ցիրլիի ղեկավարությամբ, որի ներկայությունը ես ողջունում եմ։ Ավելի քան 700 մարդկանց հմտություններն ու նվիրվածությունը լիովին նպաստում է Դատարանի գործունեությանը և հաջողությանը:
Դատարանը վայելում է իր անդամ պետությունների ամուր աջակցությունը, ինչպես արտահայտվել է Ռեյկյավիկի գագաթնաժողովում, որտեղ պետությունների ղեկավարները վերահաստատեցին Կոնվենցիայի համակարգի արտակարգ ներդրումը Եվրոպայում մարդու իրավունքների և օրենքի գերակայության պաշտպանության և խթանման, ինչպես նաև ամբողջ մայրցամաքում ժողովրդավարական խաղաղության և անվտանգության պահպանման գործում: Հենց այս վճռորոշ պահին է սկսվում իմ նախագահական ժամկետը։ Եվ մեր ժամանակների մարտահրավերներին դիմակայելու համար ես այն դիտարկում եմ «համատեղ պատասխանատվության» դրոշի ներքո՝ հիմնվելով հետևյալ երեք առաջնահերթությունների վրա՝ արդյունավետություն, տեսանելիություն և հաշվետվողականություն։ Վերջին տարիներին բազմաթիվ բարեփոխումներ են իրականացվել, որոնք մեզ հնարավորություն են տվել զգալիորեն բարելավել արտադրողականությունը, մասնավորապես՝ գործերի ճշգրտված առաջնահերթության շնորհիվ, և այդպիսով մենք կրճատել ենք մեր կողմից քննվող գործերի թիվը՝ մոտ 60 000։ 1959 թվականին իր հիմնադրումից ի վեր Դատարանի վարույթում են եղել մեկ միլիոնից ավելի գործ»։
Հղում կատարելով ԵԽԽՎ նախագահ Թեոդորոս Ռուսոպուլոսի ելույթին, թե պատմությունը ցույց է տվել, որ երբ քաղաքական իշխանությունը միջամտում է արդարադատությանը, դրա գինը վճարում է ժողովրդավարությունը, ՄԻԵԴ նախագահն ասաց․ «Բայց անկախություն չի կարող լինել առանց պատասխանատվության։ Իր առջև ծառացած մարտահրավերների և իրեն ուղղված քննադատությունների առջև Դատարանի լեգիտիմությունը կախված է դրա արդյունավետությունից, տեսանելիությունից և հաշվետվողականությունից: Սակայն Դատարանի լեգիտիմությունը նաև հիմնված է համատեղ պատասխանատվության և սկզբունքի վրա, որը հիմք է հանդիսանում ազգային իշխանությունների և Դատարանի միջև հարաբերությունների համար։ Սակայն թույլ տվեք ասել, որ դատավորները չեն կարող գործել՝ որպես օրենսդիրներ: Դատարանը մշտապես կրկնել է սա: Ազգային իշխանությունները վայելում են ուղղակի ժողովրդավարական լեգիտիմություն և, սկզբունքորեն, ավելի լավ դիրքում են, քան միջազգային դատավորը՝ տեղական կարիքների և համատեքստերի վերաբերյալ կարծիք հայտնելու համար: Եվ ինչ վերաբերում է օրենսդիր մարմնին, Դատարանը վաղուց է ընդգծել խորհրդարանական վերահսկողության որակի կարևորությունը»։
Տաթև ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆ
