1988 թվականի փետրվարի 27-29-ին Ադրբեջանի Սումգայիթ քաղաքում տեղի ունեցան հայերի ջարդեր: Մոսկվայի թողտվությամբ եւ Բաքվի խրախուսմամբ մետաղյա ձողերով զինված ոճրագործների ամբոխը մտավ հայկական թաղամաս՝ մի քանի տասնյակ հայեր սպանվեցին եւ դաժան խոշտանգումների ենթարկվեցին: Խորհրդային իշխանությունը ոչ միայն նորմալ չքննեց այդ հանցագործությունը, այլեւ քարոզչության մակարդակով պահպանեց «պարիտետը»: Գլխավոր միտքն այն էր, որ հայերն ու ադրբեջանցիները հավասարապես են պատասխանատու այդ իրադարձությունների համար, եւ նույնիսկ հայկական կողմը մի քիչ ավելի մեղավոր է, քանի որ գորբաչովյան «պերեստրոյկան» հասկացել են որպես սահմանների վերաձեւում, եւ ընդհանրապես ղարաբաղյան խնդիրը բարձրացրել են մի խումբ արկածախնդիրներ եւ ծայրահեղականներ: (Հետաքրքիր է, որ այդ ձեւակերպումները սրտամոտ են Հայաստանի ներկայիս իշխանություններին):
Այդ «պարիտետային» մոտեցումը ինձ մի քիչ հիշեցնում է մեր ներքաղաքական բախումների որոշ «չեզոք» մեկնաբանների դիրքորոշումը՝ երկուսն էլ մեղավոր են: Դա հատկապես բնորոշ է «հ/կ-ական» հատվածին, ինչն, իհարկե, ունի իր «բացատրությունը». այո, մահակներով մարդկանց գլուխները ջարդելը, ցուցարարների դեմ «Զարյա» կիրառելը, կամ ՔՊ-ական «տղերքի խմբով» ընդդիմադիր պատգամավորների վրա հարձակվելը վատ է, բայց քանի որ ներկայիս ընդդիմությանը «ռուսամետ է», «ուզում է Հայաստանը գուբերնիա դարձնել», ապա այդ ամենն այնքան էլ վատ չէ:
Իրականում չի կարելի է հավասարության նշան դնել կողմերի միջեւ: Դա կարելի է ցույց տալ հենց վերջին խորհրդարանական ծեծկռտուքի օրինակով: Ենթադրենք, երկու կողմից հնչել են հավասար չափի հայհոյանքներ ու տրվել են հավասար քանակի «աքացիներ»: Էականն այն է, թե ո՞ւմ կողմից է «զորքը»՝ ոստիկանությունը, անվտանգության աշխատակիցները, ում մեջքի հետեւից են «ասլան տղերքը» կռիվ անում: Եթե այդ ծեծկռտուքն իրավական հետեւանքներ ունենա, ապա ո՞ւմ դեմ է քրեական հետապնդում իրականացվելու:
Չկա հավասարության նշան նրանց միջեւ, ում ձեռքում մահակ կա (ուժայինների, դատախազության եւ դատարանի տեսքով) եւ նրանց, ում ձեռքում այդ մահակը չկա: Որովհետեւ մենք տեսնում ենք, որ այդ մահակն ամեն օր օգտագործվում է քաղաքական եւ անձնական հաշիվներ մաքրելու նպատակով:
Կարդացեք նաև
Արամ ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ
