Վերջին շրջանում Փաշինյանի թիմի PR մասնագետները ջանում են համոզել հանրությանը, թե Ադրբեջանը շուտով կդառնա Հայաստանի բարի հարևան։ Խոսվում է առևտրի, բարեկամության, համագործակցության մասին։ Սակայն նման քարոզչական արշավը չի կարող լայն աջակցություն ստանալ՝ չափազանց շատ հայ ընտանիքներ անձամբ են տուժել պատերազմներից, էթնիկ զտումներից և բռնություններից։ Հիշողությունը դեռ թարմ է, վերքերը՝ չսպիացած։
Այդուհանդերձ, իշխանամետ մեդիաները շարունակում են պնդել՝ հակամարտությունն ավարտված է, քանի որ Բաքուն ստացել է այն, ինչ ուզում էր։ Ասում են՝ Ադրբեջանը նախկինում «չար» էր, որովհետև Ղարաբաղ չուներ։ Իսկ հիմա՝ Արցախը հանձնվել է, Տավուշի գյուղերը՝ նույնպես, Սյունիքի միջանցքն էլ՝ շուտով կգործի։ Ուստի, ըստ այդ նարատիվի, Բաքուն հանկարծակի «բարի» կդառնա։ Եվ կապրենք։
Բայց իրականությունը բոլորովին այլ է։ Ադրբեջանը դեռ նոր է սկսել ստանալ իր ուզածը և ակնհայտորեն չի պատրաստվում կանգ առնել։ Իսկ եթե Հայաստանը փորձի բավարարել նրա բոլոր պահանջները, ապա պարզապես կկորցնի իր պետականությունը։
Երեկ Ադրբեջանի պետական տեղեկատվական գործակալությունը՝ «Ազերթաջ»-ը, հրապարակեց հարցազրույց լեհ լրագրողների հետ՝ «Արևմտյան Ադրբեջանի համայնքի» ղեկավարներից մեկի մասնակցությամբ։ Սա հենց այն կազմակերպությունն է, որի հետ բանակցություններ սկսելու պահանջ է ներկայացրել Հայաստանի կառավարությանը Ալիևը։ Այսինքն՝ այդ «համայնքի» ծրագիրը պաշտոնապես հաստատված է Բաքվի կողմից։
Կարդացեք նաև
Հարցազրույցի հենց սկզբում նշվում է. «1828 թվականին, երբ Ռուսական կայսրությունը օկուպացրեց և անեքսիայի ենթարկեց Երևանի խանությունը՝ ադրբեջանական պետություն, որի տարածքը մեծապես համընկնում էր ժամանակակից Հայաստանի տարածքի հետ, այնտեղի բնակչության ավելի քան 80%-ը ադրբեջանցիներ էին։ Նրանք բոլորը բռնությամբ վտարվեցին իրենց հողերից՝ վերջին հարյուրամյակում իրականացված մի քանի բռնասգաղթների արդյունքում։ Վերջին ալիքը տեղի ունեցավ 1987–1991 թվականներին»։ Հեշտ է հասկանալ, որ Ալիևի առաջ մղած «Արևմտյան Ադրբեջանի համայնքը» պատմական արդարության վերականգնումը տեսնում է այն բանում, որ իրենց հորինած «Երևանի խանություն» վերադառնան այնքան ադրբեջանցիներ, որ կազմեն այդ 80%-ը։
Այսպիսով, Ալիևի պահանջած՝ մեր երկիր 300 000 ադրբեջանցու ներգաղթը, որի մասին մայիսի վերջին ազդարարվեց Ազգային ժողովի նախագահ Ալեն Սիմոնյանի կողմից, դիտարկվում է որպես «Արևմտյան Ադրբեջան վերադարձի» գործընթացի սկիզբ։ Թեև Սիմոնյանը հետագայում պնդեց, թե չի նախատեսվում ոտնձգություն Հայաստանի տարածքային ամբողջականության վրա, իրականում խոսքը վերաբերում է Հայաստանի սահմանների «հարգանքին», որտեղ արդեն բնակվում են ադրբեջանցիներ։
Պետք է նշել, որ ադրբեջանական մեդիաները ակտիվորեն առաջ են մղում «Երևանի» թեման՝ որպես իբր պատմական ադրբեջանական քաղաք, որի բնակչությունը 1883 թվականին 85.2%-ով կազմված էր ադրբեջանցիներից։ Սա խաղաղասիրության հետ որևէ կապ չունի։
Նշանավոր է նաև ադրբեջանական մեդիայի երեկվա արձագանքը Փաշինյանի հայտարարությանը՝ Սյունիքի բնակիչների հետ զրույցում, որտեղ նա հիշատակեց իր «Խաղաղության խաչմերուկ» նախագիծը։ Ադրբեջանական մեդիան, որը սովորաբար հակված է գովել Նիկոլին, այս անգամ շատ նյարդայնացած քննադատեց նրան՝ «Զանգեզուրի միջանցքի» փոխարեն այլընտրանք առաջարկելու փորձի համար։ Մեդիան մեջբերում է Ալիևի խոսքերը, թե Ադրբեջանը երբեք չի համաձայնի «Խաղաղության խաչմերուկին»։
Նրան պետք է հենց էքստերտորիալ գոտի — այսինքն՝ ադրբեջանական տարածքի շերտ, որը հատում է հայկական հողը։
Հետաքրքիր են նաև Ալիևի օգնական Հիքմեթ Հաջիևի վերջին հայտարարությունները՝ «հայկական հասարակությունում ռևանշիզմի նոր ալիքի» և «տարածաշրջանում ձևավորված նոր ստատուս քվոյի» նկատմամբ դժգոհության մասին։ Հաջիևը հորդորում է Հայաստանի իշխանություններին «ուշադրություն դարձնել հայկական հասարակությանը»։ Փաստացի, սա կոչ է Փաշինյանին՝ ուժեղացնել ռեպրեսիաները, ինչը շատ նման է Հայաստանի նկատմամբ արտաքին քաղաքական վերահսկողության աստիճանական հաստատման։
Ընդհանուր առմամբ, հույս ունենալ, թե Ադրբեջանը բավարարված է նրանով, ինչ Հայաստանը արդեն տվել է, և նրանով, ինչ դեռ կարող է տալ՝ առանց պետականությունը կորցնելու ռիսկի, միամտություն է։ Ալիևը՝ «հաղթած ազգի առաջնորդը» (ըստ ուկրաինացի լրագրող Գորդոնի բնորոշման), և ամբողջ ադրբեջանական ժողովուրդը տասնամյակներ շարունակ դաստիարակվել են ոչ միայն «հետ ստանալու», այլև Հայաստանին վրեժ լուծելու մոլուցքով։ Նման մոտիվացիայով մարդկանցից հնարավոր չէ «ազատվել» զիջումներով։
Ուստի պետք է զգուշությամբ վերաբերվել իշխանամետ մեդիայի և խոսնակների նարատիվներին։ Հակառակ դեպքում կարելի է դառնալ այն մարդը, ով հավատում է, որ Փաշինյանի շարասյան հարվածից մահացած հղի Սոնա Մնացականյանը քաղաքական հայացքների պատճառով չի զիջել ճանապարհը վարչապետի մեքենային։
Կամ այն մարդը, ով հավատում է Հայաստանի՝ Եվրամիություն միանալուն։ Կամ այն մարդը, ով հավատում է, որ Ադրբեջանը պատրաստ է հարգել հայ ժողովրդին և հաշվի նստել նրա շահերի հետ։
Գագիկ ՀՈՎՍԵՓՅԱՆ
