Զարմանալի չէ Արցախի մէջ վերջին օրերու զարգացումները, մասնաւորաբար բազմաթիւ շրջաններու մէջ ծագած անտառային հրդեհները: Պարզ աչքով տեսանելի է, ու բազմաթիւ աղբիւրներ կը հաստատեն, որ Պաքուի իշխանութիւնները ինչպիսի՜ նախնական միջոցառումներով իբրեւ թէ կը պայքարին հրդեհներուն դէմ՝ իր բնիկ եւ հողատէր ժողովուրդէն պարպուած, լուռ եւ տխուր Արցախի մէջ։
Ամառնային հրդեհներու շրջանին, երբ բազմաթիւ երկիրներ բռնուած են բնական այս աղէտին ճիրաններուն մէջ, մարդ կրնայ մտածել, որ Արցախի մէջ ծագած հրդեհներն ալ այդ շղթային մաս կը կազմեն եւ որոշ վերապահութեամբ կը մօտենայ այն հաւաստիքներուն, որ ազերիական իշխանութիւնները հրձիգութիւն կատարած են: Բայց եթէ այս աղէտը դիտենք աւելի լայն շրջագիծի մէջ, աւելի ծանր կը կշռէ դիտաւորեալի հաւանականութիւնը, որովհետեւ հրդեհները մարելու եւ կացութեան տէրը դառնալու ճիգերը բազմաթիւ հարցադրումներու դուռ կը բանան, թէ՝ արդեօք Ալիեւ եւ իր երկրպագուները դիտմա՞մբ շտապ եւ կտրուկ միջոցառումներ չեն որդեգրեր։
Անոնք շատ լաւ գիտեն, թէ հրդեհը կը թակէ Տիգրանակերտի պատմամշակութային արգելոցին դռները, կը սպառնայ Թալիշ համայնքի շրջակայքին եւ շարք մը այլ բնակավայրերու մէջ գտնուող նշանակալի յուշարձաններու, որոնց կարգին է շրջանի ամենահին գիւղը, իր հինգերորդ դարու վանքով եւ ապարանքով, Նոր Շէն համայնքը՝ աւելի քան 200 տարուան պատմութիւն ունեցող թթենիներու այգիներով, եւ յատկապէս պատմական Ամարաս վանքը, հիմնուած չորրորդ դարուն, Գրիգոր Լուսաւորիչի կողմէ։
Կրակի գօտիին մէջ են Հատրութը, Մարտունին, Մարտակերտը, Ասկերանը, այսինքն՝ Արցախի արեւելեան գօտին: Աւելին, Պաքուի տարածած նկարներուն մէջ, յստակ կ’երեւի, որ հրդեհը հասած է Նախիջեւանիկ գիւղ, Վարդաձոր, Նորագիւղ, Մարտունի, եւայլն։
Պատմութիւնը կը վկայէ, որ 13-րդ դարուն, մոնկոլ-թաթարական եւ յատկապէս Լենկթիմուրի արշաւանքներուն հետեւանքով, հայկական շէներ ահաւոր վնասներ կրած են: Կարծէք թէ այսօր ալ ամէն բան կրակի տուող Լենկթիմուր մը «արշաւած» է Արցախ, կրնայ ծանր վնասներ պատճառել եւ միեւնոյն ժամանակ դիւրացնել հայկական ժառանգութիւններու՝ ազերիներու կողմէ սրբապղծման «առաքելութիւնը»: Չմոռնանք, որ անոնք վերջին տարիներուն, այլ պլըֆիզմով մը կը կրկնեն, թէ Ամարասը կառուցուած է Կովկասի ալպանացիներուն կողմէ։ Արդեօք պիտի գա՞յ այն օրը, երբ Գրիգոր Լուսաւորիչն ալ ազերի կամ այլ ազգի պիտի հռչակեն…
Կարդացեք նաև
․․․Արցախցին տարագրեցին, անոր հողը խլեցին, սրբապղծեցին եւ հիմա կը հրկիզեն։
Հոդվածն ամբողջությամբ՝ «Հայրենիք» թերթի այս համարում
