«Սպիտակ տան հանդիպման ժամանակ Փաշինյանին ուղիղ հարց են տվել, ասել են՝ արցախցիների վերադարձի հարցն ի՞նչ է լինելու, արդյոք այս փաստաթուղթն ինչ-որ բան նշանակո՞ւմ է, նա պատասխանել է, որ պետք է Թրամփին Նոբելյան մրցանակ տալ։ Հետո էլ Ալիևն ասել է, որ համատեղ կդիմենք, որ Նոբելյան մրցանակ տան։ Սա նշանակում է, որ հարցը՝ որպես այդպիսին, գոյություն չունի»,- Aravot.am-ի հարցին՝ Սպիտակ տան հանդիպումների, դրանից հետո հրապարակված համաձայնագրի համատեքստում ի՞նչ եք կարծում՝ որքանո՞վ է շոշափված արցախցիների՝ Արցախ վերդարձի հարցը, այսպես պատասխանեց Արցախի ԱԺ պատգամավոր Արամայիս Աղաբեկյանը։
Հղում կատարելով համաձայնագրի հրապարակված տեքստին՝ նա ասաց․ «Այդ պայմանագրի դրույթներում մի հետաքրքիր կետ կա, որ եթե հանկարծ ուրիշ մեկի տարածքային ամբողջականության վերաբերյալ խոսակցություն լինի, ապա ներքին օրենսդրություններով այդ պետությունները պարտավոր են պատժել։ Ստացվում է՝ որոշակի իրավական հիմք է ստեղծվելու, որ եթե քաղաքական գործիչներից ինչ-որ մեկը հանկարծ Արցախի հայկականության մասին խոսի, այդ մարդուն քրեական հետապնդման ենթարկեն։ Ընդհանուր քաղաքական գնահատական տալ Արցախ վերադարձի մասին այն պայմաններում, ինչ պայմաններում ադրբեջանական կողմը հիմա էլ ասում է՝ քննարկման ենթակա չէ։ Եթե այդպես լիներ, արցախցիները դուրս չէին գա Արցախից։ Մնացած բոլոր ձևաչափերն այս փաստաթուղթը՝ որպես այդպիսին, մերժել է, ավելին, մերժել է նաև միջազգայնորեն գոյություն ունեցող ամենակարևոր փաստաթուղթը, որը Մինսկի խմբին է վերաբերվում, որտեղ խոսվում է ինքնորոշման իրավունքի մասին, և այնտեղ հստակ կետ կա, որ Արցախի ներկայացուցիչները պետք է խնդրին մասնակից լինեն։ Սա է իրականությունը»։
Մեր այն փաստմանը՝ միջազգային իրավական ակտերով էլ է այդ իրավունքը սահմանված, և բազմիցս միջազգային տարբեր դերակատարներ արցախցիների վերադարձի իրավունքի մասին հայտարարել են, ու հարցին՝ մի՞թե մի տողատակ չի թողնում այս ամենը, որ դրա համար հնարավոր լինի իրավական առումով պայքարել ու հասնել, Արամայիս Աղաբեկյանը պատասխանեց․ «Ես իրավական առումով պայքարել ու հասնելուն լուրջ չեմ վերաբերվում, եթե կոնֆլիկտի հիմնական կողմը՝ ՀՀ-ն, որը հիմնական խաղացողն է՝ ասում է՝ ձեռքերս լվանում եմ, նման խնդիր գոյություն չունի, ուրիշ մեկը մեր տեղը չի գալու, այդ հարցով զբաղվի, եթե մենք համարում ենք, որ այդ հարցը փակ է։ Մնացած պարագաներում, եթե աշխարհաքաղաքական կոնյուկտուրա փոխվի, ՀՀ-ում իշխանություն փոխվի, ստեղծվի իրավիճակ, որտեղ մենք ուժի դիրքերից հանդես գանք, ամեն բան էլ հնարավոր է։ Բայց մենք խոսում ենք այս պահին գոյություն ունեցող ստարտային չափորոշիչներից, որոնք ամենևին էլ հայկական շահը որևէ կերպ չեն արտացոլում»։
Մեր այն դիտարկմանը՝ այս իշխանության քաղաքականությունն ընդունող շրջանակներից գուցե Ձեզ ի պատասխան կասեն, որ եթե խաղաղության համաձայնագիր է կնքվում ու խաղաղություն լինում, հետևաբար ի՞նչն է խնդիրը գնալ ու Արցախում ապրել, Արամայիս Աղաբեկյանը պատասխանեց․ «Հիմա շատ կարևոր արձանագրում եմ ուզում անել։ Մեկ այլ հարց հնչեց Սպիտակ տանը, թե պատկերացրեք, եթե փաստաթղթի որևէ կետ խախտվի, ինչպիսի՞ հետևանք է լինելու, Ալիևն ուղղում արեց, ասաց՝ դա խաղաղության պայմանագիր չէ․ դա ընդամենը նախաստորագրում կոչվածն է։ Այս նախաստորագրում տերմինը 2023-ից հետո՝ Արցախի հայաթափումից հետո Ալիևն ինքն է առաջին անգամ մտցրել, թե նախաստորագրում կլինի, հետո կխոսենք խաղաղության պայմանագրի մասին։ Անգամ այս պարամետրերով, ինչ պարամետրերով կա, ես այդ խաղաղությանը որևէ կերպ չեմ հավատում։ Էս պահին դա միայն մեկ խնդիր է լուծելու՝ Նիկոլի վերարտադրությունը։ Եթե 2020-ի նոյեմբերի 9-ից հետո Նիկոլի վերարտադրությամբ ակտիվ զբաղվել են ռուսները՝ Պուտինի բերանով ասել են, որ հեչ էլ դավաճան չէ, լավ էլ ազգային տղա է, հիմա էլ այդ նույն խնդրով զբաղվում են ամերիկացիները։ Տեսնենք՝ վերջը ինչ կլինի։ Երբ խաղաղություն հաստատվի, այդ ժամանակ կխոսենք։ Սա խաղաղության պայմանագիր չէ, սա շատ կարևոր արձանագրում է, որն անում է Ալիևը, այլ ոչ թե մեկ ուրիշ՝ երրորդ կողմ կամ փորձագիտական հատված»։
Կարդացեք նաև
Տաթև ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆ
