Օգոստոսի 12-ը Միջազգային մարդասիրական իրավունքի օրն է և ևս մեկ առիթ աշխարհին հիշեցնելու Ադրբեջանի կողմից պատերազմական հանցանքների հետևանքով իրենց հիմնարար իրավունքներից զրկված, պատմական հայրենիքից բռնի տեղահանված Լեռնային Ղարաբաղի հայ ժողովրդի իրավունքների պաշտպանության մասին։
Օգոստոսի 12-ը նշանավորվում է նաև նրանով, որ 1949 թ․ հենց այսօր են ընդունվել միջազգային մարդասիրական իրավունքի հիմք հանդիսացող ժնևի 4 կոնվենցիաները, որոնք զինված հակամարտության ժամանակ պետք է ապահովեն քաղաքացիական անձանց, վիրավորների, հիվանդների և ռազմագերիների իրավունքների պաշտպանությունը, այդ թվում՝ նրանց կյանքը, առողջությունը և արժանապատվությունը։
1993 թվականից ի վեր Ադրբեջանը ստորագրվել է Ժնևի բոլոր կոնվենցիաներն ու լրացուցիչ արձանագրությունները՝պարտավորվելով ընդունել մարդասիրական իրավունքի կիրառման ուղղակի պատասխանատվությունը, այդ թվում․ հետևել զինված հակամարտության վարման կանոններին՝ սահմանափակել դրանց կործանարար ազդեցությունը, պաշտպանել ռազմական գործողություններին չմասնակցող անձանց իրավունքները, խոշտանգումներից և ռասայական ատելությունից զերծ պահել ռազմագերիներին, պաշտպանել մշակութային արժեքները։
Այս կոնտեքստում ընդգծենք, որ միջազգային մարդասիրական իրավունքը՝ լինելով զինված հակամարտության և պատերազմի ժամանակ կիրառվող կանոնների ամբողջություն, պետք է կանխեր ու սահմանափակեր 2020 թ․ 44 օրերի ընթացքում և 2023 թվականի սեպտեմբերի 19-ին սկսված պատերազմների ծանր հետևանքներն ու կործանարար ազդեցությունը, պաշտպաներ ռազմական գործողություններին չմասնակցող անձանց իրավունքները, և սահմանափակեր Ադրբեջանի կողմից կիրառվող պատերազմի անզուսպ միջոցներն ու մեթոդները, ծավալապաշտական նկրտումներն ու ռասայական ատելության դրսևորումները։
Կարդացեք նաև
ՈՒ թեև Ժնևի 1949 թ. օգոստոսի 12-ի կոնվենցիաները պետք է պատերազմից տուժածներին ապահովեին մարդասիրական օգնություն և պաշտպանություն, բայց մենք ականատես ենք եղել գերիների խոշտանգնման, անմարդկային գործողությունների ու նվաստացումների, հրապարակային գնդակահարությունների, բռնի անհետացման բազմաթիվ դեպքերի և մի ողջ ժողովրդի սեփական հայրենիքից օտարման։
Բացի այդ, թեև Միջազգային մարդասիրական իրավունքը պետք է պաշտպաներ և քաղաքացիական օբյեկտներն ու մշակութային ժառանգությունը զերծ պահեր հարձակումներից, բայց մենք տեսանք, թե ինչպես 44-օրյա պատերազմի հենց առաջին օրերին Ադրբեջանը հարձակումների թիրախ դարձրեց միջնադարյան եկեղեցիները, դպրոցները, հիվանդանոցները, մանկապարտեզները և բնակելի տները։
ՈՒ թեև Միջազգային մարդասիրական իրավունքի կիրառումը պետք է սահմանափակեր նաև որոշակի զենքերի կիրառումը, բայց աշխարհն ականատես եղավ, թե ինչպես Ադրբեջանը արգելված զինատեսակներով, թունավոր և կյանքի համար վտանգավոր նյութերի կիրառումը դարձրեց հայ ժողովրդի դեմ պայքարի ընդունված ռազմավարություն։
Լեռնային Ղարաբաղի փախստականների իրավապաշտպան միությունը արձանագրում է, որ միջազգային մարդասիրական իրավունքն այսօր գտնվում է ճգնաժամի և լուրջ ճնշման տակ և երբեմն անգամ օգտագործվում է բռնությունը արդարացնելու նպատակով։ Այս պայմաններում միջազգային հանրությունը պետք է վերահաստատի զինված հակամարտությունների ընթացքում անձանց պաշտպանության կարևորությունը և հանդես գա մարդու իրավունքների խախտումների դեմ հետևողական գործողություններով։
Մենք հիշեցնում ենք, որ Ժնևի կոնվենցիաները և լրացուցիչ արձանագրությունները, լինելով աշխարհում ամենաշատ վավերացված միջազգային փաստաթուղթը, պարտավորեցնում են այն ստորագրած բոլոր պետություններին՝ ներառյալ Ադրբեջանին ապահովել դրանց լիարժեք կիրառումը։ Մենք կոչ ենք անում բոլոր պետություններին դարձնել Ժնևի կոնվենցիաների կատարումը քաղաքական առաջնահերթություն։
Լեռնային Ղարաբաղի փախստականների իրավապաշտպան միությունը խստորեն դատապարտում է Ադրբեջանի կողմից միջազգային մարդասիրական իրավունքի կոպիտ խախտումները, որոնք շարունակվում են Լեռնային Ղարաբաղի հայ ժողովրդի բռնի տեղահանումից հետո անգամ։ Ադրբեջանի գործողությունները՝ ներառյալ Կարմիր Խաչի առաքելության փակումը տարածաշրջանում, հումանիտար օգնության մուտքի արգելափակումը, ռազմագերիների նկատմամբ խտրական վերաբերմունքը, խոշտանգումները, նվաստացումները և արդար դատաքննության իրավունքից զրկելը, հակասում են Ժնևի սկզբունքներին։
Մենք կոչ ենք անում միջազգային հանրությանը, պետություններին և բոլոր պատասխանատու կառույցներին անհապաղ և վճռական քայլեր ձեռնարկել՝ ապահովելու միջազգային մարդասիրական իրավունքի լիարժեք կիրառումն ու պաշտպանությունը, երաշխավորելու ռազմագերիների իրավունքները և վերականգնելու բռնի տեղահանված արցախահայերի անվտանգ ու արժանապատիվ վերադարձի իրավունքը։
ԼՂ փախստականների իրավապաշտպան միություն
