Ինչպես հայտնի է, Փաշինյանը հայ ժողովրդին ուղղված իր ելույթներում շատ ազատ է մեկնաբանում Հայաստանի տարածքով ադրբեջանցիների անխոչընդոտ անցնելու մասին Վաշինգտոնում ստորագրված փաստաթուղթը։
Այսպես, վարչապետը պնդում է, թե հռչակագիրը երաշխավորում է Հայաստանի իրավազորությունը Սյունիքով անցնող ճանապարհի նկատմամբ, մինչդեռ փաստաթղթից նման բան չի հետևում։ Այնտեղ օգտագործված է խորամանկ ձևակերպում՝ «ինքնիշխանություն, իրավազորություն, տարածքային ամբողջականություն» բառերը իսկապես առկա են տեքստում, բայց ոչ այն իմաստով, որ դրանք երաշխավորվում են Հայաստանին, այլ այն իմաստով, որ լավ կլիներ, եթե բոլորը՝ միշտ և ամենուր, հարգեին դրանք։ Փոխարենը՝ Ադրբեջանի և Նախիջևանի ԱՀ-ի միջև անխոչընդոտ կապի մասին նշված է հստակ՝ «նախատեսվում է անխոչընդոտ հաղորդակցություն»։ Իսկ ահա Փաշինյանը փորձում է մոլորության մեջ գցել ժողովրդին՝ պնդելով, թե Զանգեզուրի միջանցքի արտատարածքային կարգավիճակը փաստաթղթով չի նախատեսվում, և ամեն ինչ ճիշտ հակառակն է։
Բայց Վաշինգտոնում տեղի ունեցած դիվանագիտական ձախողումը հետաքրքրում է ոչ միայն հայ հասարակությանը, որին իշխանությունները հեշտությամբ հանգստացնում են բացահայտ ստերով և փաստերի խեղաթյուրումով։ Զանգեզուրի միջանցքի կարգավիճակի հարցերը շուտով հնչեցվեցին նաև Հայաստանի հարևանների և գործընկերների կողմից։ Ոչ թե ԵՄ-ից այն երևակայական բարեկամների, որոնք առանց իրավիճակը վերլուծելու Փաշինյանին ողողեցին միանման շնորհավորական հեռագրերով, այլ իրական հարևանների և գործընկերների, որոնք շահերի խորը փոխկապակցության պատճառով իսկապես մտահոգված են Հայաստանի ինքնիշխանությամբ և տարածքային ամբողջականությամբ։ Եվ, ինչպես տեսնում ենք, այդ մտահոգությունը իրենց մոտ շատ ավելի խորն է, քան Փաշինյանի։
Այսպիսով, Իրանը, ինչպես և կանխատեսվում էր, ցավոտ արձագանքեց Վաշինգտոնի գագաթնաժողովի արդյունքներին։ Ադրբեջանա-թուրքական (և նույնիսկ Միացյալ Նահանգների հայտարարված մասնակցությամբ) արտատարածքային գոտի, այսինքն՝ ռազմական բազա, որը տարածվում է ամբողջ իրանական սահմանի երկայնքով։ Այ քեզ նվեր հարևանին։
Կարդացեք նաև
Սակայն Իրանը արագ կողմնորոշվեց և ընտրեց չափազանց խորամանկ ռազմավարություն․ սկսեց հրապարակային վստահություն հայտնել Փաշինյանի այն խոսքերին, թե ենթադրվող Զանգեզուրի միջանցքը լինելու է ամբողջությամբ հայկական իրավազորության ներքո, լիովին հսկվելու է հայ սահմանապահների և ուժայինների կողմից, որտեղ ադրբեջանցիները անգամ ծպտուն հանելու իրավունք չեն ունենա, իսկ նրանց մեքենաները մանրակրկիտ զննվելու են։ Ու եթե Փաշինյանը, ըստ իր խոսքերի, Ադրբեջանի հետ պայմանավորվել է նման՝ զուտ հայկական միջանցքի շուրջ, Իրանը հայտարարեց, որ այդ դեպքում որևէ մտահոգություն չունի։ Փաշինյանին մնում էր միայն համաձայնել․ չէ՞ որ նա չի կարող բացատրություններ տալ, որոնք հակասում են այն պատկերին, որ իշխանությունը «վաճառում» էր ժողովրդին։ Խորամանկ պարսիկները անմիջապես կազմակերպեցին մի շարք բարձր մակարդակի հանդիպումներ, որոնց արդյունքում ստիպեցին Փաշինյանին մի քանի անգամ կրկնել միջազգային հանրության համար, որ իր ընկալմամբ Զանգեզուրի միջանցքը վերահսկվելու է բացառապես հայերի կողմից։
Դա հուսադրող է հնչում Հայաստանի համար, բայց բոլորովին նման չէ այն համաձայնագրին, որը տակ ստորագրել է Ադրբեջանը։
Այսպիսով, Փաշինյանը հայտնվում է երկու կրակի արանքում, որոնք հերթով կվառեն իրեն երկու կողմից։ Ադրբեջանը պաշտպանելու է իր տեսլականը Զանգեզուրի միջանցքի վերաբերյալ, ըստ որի՝ «Ադրբեջանից դեպի Ադրբեջան Մեղրիի տարածքով անցնելիս չպետք է լինեն մաքսային և սահմանային կետեր, և Ադրբեջանի քաղաքացիները չպետք է բախվեն որևէ հայի հետ» (ադրբեջանական ԶԼՄ-ներ)՝ հղում անելով «հռչակագրի վկա» ԱՄՆ-ի հեղինակությանը։ Իսկ Իրանը մյուս կողմից պահանջելու է, որ Փաշինյանը հավատարիմ մնա վերջին հանդիպումների ժամանակ տված խոստումներին՝ պահպանելով հայկական իրավազորությունը միջանցքի նկատմամբ։
Ինչի կհանգեցնի այս ամենը՝ հարց է։ Բայց արդեն նկատվել է՝ այն, ինչ վատ է անձամբ Փաշինյանի համար, կարող է շատ լավ լինել Հայաստանի համար, և հակառակը։
Գագիկ ՀԱՄԲԱՐՁՈՒՄՅԱՆ
