Երբեմն ուզում ես ինքդ քեզ հարցնել. արդյո՞ք Վրաստանն ու Հայաստանը միասին ասելիք չունեն այս աշխարհում։
Մենք արդեն սովորել ենք այն փաստին, որ Հարավային Կովկասի այս երկրներին բոլոր կողմերից դասախոսություններ են կարդում եւ հրամայում են իրականացնել ինչ-որ տեղերում ընդունված «համընդհանուր որոշումներ»։ Ամեն ոք, ով շատ ալարկոտ չէ, արտահայտում է իր «միակ ճիշտ» դատողությունները Հարավային Կովկասի հաղորդակցությունների եւ անվտանգության համակարգի ապագա ճակատագրի վերաբերյալ։ Միեւնույն ժամանակ, նրանք չեն դադարում ենթադրել, որ Վրաստանի եւ Հայաստանի համար տարածաշրջանում որոշելու ոչինչ չկա, բացի ուրիշների «իմաստուն» որոշումներին հնազանդվելուց։ Եվ, որպես այդպիսի հիմնական լուծում, ներկայացվում է Եվրոպայից Չինաստան տանող խորհրդավոր «միջանցքը», որը բոլորին է պետք։
Հատկանշական է, որ Ադրբեջանն ու Թուրքիան ձգտում են խաղալ գաղափարի գլխավոր տերերի դերը։ Այս երկրներն են, որ բարձրաձայն պնդում են՝ «Եվրոպա-Չինաստան» գծով հաղորդակցությունները կկառուցվեն բացառապես իրենց գաղափարների ու ցանկությունների համաձայն։ Նրանք կարծում են, որ այս ճանապարհին որեւէ խոչընդոտ չեն կարող ունենալ, քանի որ իրենց գաղափարներն արդար են եւ ոչ ոք չի կարող մերժել։ Ըստ երեւույթին, այս «եղբայրական» երկրները վերջապես նույնացրել են Եվրոպայի եւ Չինաստանի շահերը իրենց սեփական շահերի հետ։
Բայց ո՞րն է այստեղ պարադոքսը։ Տարածաշրջանի երկրները, որոնց տարածքները մենաշնորհային ռեսուրս են այս հաղորդակցությունների ծրագրերի իրականացման համար, լուռ նահանջել են անկյուն եւ իրենց պահում են որպես ուրիշի խաղի հանդիսատես։ Բոլոր կողմերից անկյուն մղված Վրաստանն ու Հայաստանը մեկ անգամ չեն ասել. հարցրե՞լ եք մեզ, թե արդյոք մենք ցանկանում ենք մեր տարածքներն առաջարկել ձեր «իմաստուն» ծրագրերի իրականացման համար։ Նրանք ոչ մի անգամ չեն հայտարարել, որ իրենք ենք որոշում Եվրոպա-Չինաստան գծի երկայնքով ցանկացած հաղորդակցության ճակատագիր, այլ ոչ թե «տարբեր նորեկներ»:
Կարդացեք նաև
Մենք լսում ենք միայն նեղացկոտ բողոքներ նրանց ճակատագրի նկատմամբ բոլորի անարդար վերաբերմունքի մասին։ Վրաստանը, որը խճճվել է փլուզվող Արեւմուտքի եւ Ռուսաստանի միջեւ, հատկապես հաջողակ է այս հարցում։ Բայց Հայաստանը լիովին հանձնվել է։ Շատերը կարող են սովորությունից դրդված ասել, որ Վրաստանն ու Հայաստանը չունեն այնպիսի ռազմավարական ռեսուրսներ, որ կարողանան առարկել այդ հաղորդակցություններով հետաքրքրված այդքան մեծ թվով երկրների դեմ։ Բայց սրանք ընդամենը Լենին-Աթաթուրքի պակտի ժամանակաշրջանի քաղաքական դոգմաների մնացորդներ են։
Մարդիկ չեն կարող հասկանալ, որ մենք ապրում ենք այլ աշխարհում, որտեղ 20-րդ դարի կանոններն ու բարքերն անտեղի են։ Եվ այս աշխարհում Վրաստանի եւ Հայաստանի կարողությունները տվյալ հարցում շատ ավելի մեծ են, քան՝ տարածաշրջանի մյուս խաղացողներինը։ Այս երկրների տարածքները «ոսկե» կշիռ են ձեռք բերել միջազգային քաղաքականության մեջ։ Ո՛չ Թուրքիան, ո՛չ էլ, առավել եւս, Ադրբեջանը չեն կարող իրենց հայեցողությամբ իրականացնել հաղորդակցություններ Եվրոպա-Չինաստան գծի երկայնքով, քանի որ կան չափազանց շատ խոչընդոտող գործոններ։ Բացի հիմնական խաղացողներից՝ Վրաստանից եւ Հայաստանից, նրանք պետք է «կոտրեն» Իրանին ու Ռուսաստանին եւ համոզեն նրանց իրենց ծրագրերի «արդարության» մեջ:
Մանվել ՍԱՐԳՍՅԱՆ
Հոդվածն ամբողջությամբ՝ «Հայացք Երեւանից» թերթի այս համարում
