Հայաստանում անշարժ գույքի շուկան և հիպոթեքային վարկերի ոլորտը վերջին տարիներին անցել են զգալի փոփոխությունների ու դինամիկ զարգացման շրջան։
Ինչ-որ առումով շուկայում առկա գներն արհեստականորեն ուռճացված են և չեն արտահայտում շուկայում առկա իրավիճակը։ Նույնիսկ անտոկոս և տարաժամկետ վճարումների համակարգի ներդրման տարբերակները լուծում չեն առկա իրավիճակին։ Մի շարք մասնագետներ այսպիսի իրադրությունը համեմատում են անշարժ գույքի շուկայում և շինարարության ոլորտում գերտաքացման կամ շարունակ փչվող փուչիկի հետ, որի պայթելը կարող է ծանր հետևանքներ ունենալ մեր տնտեսության համար՝ իր հետ ներքև քաշելով մյուս ոլորտները։
Առանց այդ էլ Երևանում արդեն իսկ անշարժ գույքի շուկայի ակտիվության նվազում է նկատվում։ Քանի որ այս տարվանից արդեն դադարեցվում էր մայրաքաղաքում եկամտային հարկի վերադարձի ծրագիրը, 2024 թվականի վերջին մեծ թվով պոտենցիալ գնորդներ շտապեցին օգտվել այդ համակարգից, որը դեռ չէր դադարեցրել իր գործողությունը։ Այս միտումը հանգեցրեց վարկերի պորտֆելի կտրուկ աճի, ինչի արդյունքում 2024 թվականի ընթացքում բանկերում հիփոթեքային վարկերի ծավալն ավելացավ մոտ 29 %-ով։ Սակայն 2025 թվականի առաջին կիսամյակում վարկային պորտֆելի աճի նվազման միտումն արդեն ակնհայտ է, հիպոթեքային վարկերի ընդհանուր ծավալը հասավ միայն 1,5 տրիլիոն դրամի՝ տարեսկզբի համեմատ աճելով ընդամենը 4,4 %-ով։
Մյուս կողմից էլ՝ Հայաստանի Կենտրոնական բանկի տվյալները ցույց են տալիս, որ նոր հիպոթեքային վարկերի տրամադրումը կրկնակի նվազել է՝ վերադառնալով իր «նորմալ» մակարդակին՝ առանց պետական սուբսիդիաների խթանման։ Դանդաղեցումը հատկապես ակնհայտ է Երևանում, որտեղ հիպոթեքային վարկերի ծավալն աճել է ընդամենը 2,6 %-ով՝ կազմելով 1,1 տրիլիոն դրամ, մինչդեռ մարզերում աճը հասել է 10 %-ի՝ հասնելով 0,4 տրիլիոն դրամի, ինչը ցույց է տալիս պահանջարկի տեղաշարժը դեպի երևանամերձ քաղաքներ, ինչպես, օրինակ՝ Աբովյան, Հրազդան, Ծաղկաձոր ու Էջմիածին։ Երևանին մոտ քաղաքներում նորակառույցներն առաջարկում են ավելի մատչելի գներ, և դեռևս գործում է եկամտային հարկի վերադարձի ծրագիրը, որը խրախուսում է ինչպես տեղացիներին, այնպես էլ երևանցիներին՝ ներդրումներ կատարել այդտեղ։
Կարդացեք նաև
Բայց ցավալին այն է, որ շինարարության վերելքը, մեծ հաշվով, նկատելի չէ Երևանից հեռու գտնվող կամ սահմանամերձ համայնքներում։ Բնակավայրեր կան, որտեղ խորհրդային ժամանակահատվածից այս կողմ հատուկ բնակարանաշինական ծրագրեր չեն իրականացվել։
Հոդվածն ամբողջությամբ՝ «Փաստ» թերթի այսօրվա համարում։
