Ընկերներիցս մեկն իմ ուշադրությունն է հրավիրել այն հանգամանքի վրա, որ հրապարակախոսության եւ սոցիալական հարթակներում հաճախ հայտնվող արտահայտությունները՝ «երկուսն էլ իրար արժեն», «երկուսն էլ նույն աղբն են» արտահայտությունները մի հնարք են, որը ժամանակակից կոգնիտիվ գիտություններում կոչվում է false equivalence՝ կեղծ հավասարազորություն, հավասարեցում: Ենթադրենք, մի կողմն ասում է՝ «44-օրյա պատերազմում պարտության մեջ մեղավոր է Փաշինյանը», իսկ մյուս կողմը՝ թե այդ պարտության մեջ մեղավոր են 11 հազար դասալիքները: Եվ դուք, իբր օբյեկտիվ լինելու համար, ասում եք՝ «դրանք ծայրահեղություններ են, իսկ ճշմարտությունը մեջտեղում է»: Իրականում այդ «օբյեկտիվությունը» ծառայում է կողմերից մեկի շահերին:
Որոշ իմաստով մենք բոլորս՝ մահկանացուներս, իհարկե, հավասար ենք՝ այն առումով, որ բոլորս բազմաթիվ մեղքեր ենք գործել: «Եթե ասենք՝ «Մենք ոչ մի մեղք չունենք», մենք մեզ ենք խաբում, եւ ճշմարտություն չկա մեր մեջ» (Ա.Հովհաննես, 1:8): Իհարկե, ցանկացած մարդու կարելի է մեղադրել ինչ-որ մեղքերում, բայց դա չի նշանակում, որ բոլոր մարդկանց միջեւ կարելի է հավասարության նշան դնել: Չի կարող իմաստալից լինել այսպիսի մի երկխոսություն. «Դու սերիական մարդասպան ես», «Իսկ դու դավաճանում էիր քո կնոջը»: Չնայած երկուսն էլ մեղք են, դրանց միջեւ false equivalence ստեղծելը հռետորական հնարք է, որի նպատակն է արդարացնել սերիական մարդասպանին կամ գոնե՝ մեղմել նրա հանցագործությունների ընկալումը:
Հետեւաբար, երբ ամեն քայլափոխին հանդիպում ենք՝ «իշխանությունն ու ընդդիմությունն իրար արժեն» բանաձեւը, դա կարող է ունենալ երկու նպատակ. 1/ ապացուցել, որ իշխանությունն, այո, վատն է, բայց դրան արժանի հակակշիռ գոյություն չունի: Կամ՝ 2/ ընդդիմադիր բոլոր ուժերը հեչ բան են, բայց ահա ես կստեղծեմ այնպիսի մի ընդդիմություն, որը կիրականացնի իշխանափոխություն: Երկու տարբերակներն էլ օբյեկտիվորեն աշխատում են իշխանությունների օգտին:
Հենց այդ պատճառով էլ ես հակված չեմ սուր քննադատության ենթարկելու որեւէ ընդդիմադիր ուժի, ոչ միայն՝ առաջին երեք նախագահների հետ կապված, այլեւ ընդհանրապես իշխանափոխության ձգտող որեւէ մեկին՝ անցած մեղքերի եւ ներկայիս սխալների համար: Դա կարող է հանգեցնել կեղծ հավասարեցման: Մինչդեռ, եթե այդ բոլոր մեղքերն ու սխալները դնենք կշեռքի մի նժարին, իսկ Փաշինյանի բերած ավերը՝ մյուսին, ապա երկրորդն, անշուշտ, լինելու է շատ ավելի ծանրակշիռ:
Կարդացեք նաև
Արամ ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ
