Հանրային բաց նամակ
Եվրոպայի Մարդու իրավունքների դատարանի 21.01.2016 թ. վճռով իմ հարցը փաստացի լուծված է եղել։ Վճռի պահանջը հստակ է՝ պետությունը պարտավոր էր ապահովել սեփականության իրավունքի լիարժեք իրականացում։ Սակայն անցել են տարիներ, իսկ ՀՀ կառավարությունն ու Երեւանի քաղաքապետարանը շարունակում են անգործության մատնել այդ վճռի կատարումը։
Խոսքը վերաբերում է իմ հասցեի չգրանցված հողամասերին՝ 59 քմ եւ 244.44 քմ, որոնք իրավական եւ փաստական բոլոր հիմքերով պատկանում են մեր ընտանիքին՝ 1928 թ. կազմված սեփականության վավեր փաստաթղթով։ Այդ փաստաթուղթը երբեւէ չի վիճարկվել որեւէ պետական մարմնի կողմից եւ շարունակում է ունենալ լիարժեք իրավական ուժ։ Այնուամենայնիվ, Երեւանի քաղաքապետարանը մինչ օրս չի իրականացրել հողամասերի սահմանազատում եւ որոշում չի կայացրել՝ ի կատարում ՄԻԵԴ-ի վճռի։
Երեւանի քաղաքապետը, որպես օրենքով լիազորված մարմին, պարտավոր է իրականացնել հողամասի տեղատեսություն, սահմանազատում եւ ընդունել համապատասխան վարչական ակտ։ Դա իրավական առումով պարզ եւ պարտադիր վարչական գործընթաց է, ոչ թե դատական հարց։ Սակայն տարիներ շարունակ այդ պարտականությունը մնում է չկատարված՝ առանց որեւէ իրավական պատճառաբանության։
Կարդացեք նաև
Հասարակական գաղտնիք չէ, որ նմանատիպ տարածքային հարցեր քաղաքապետարանում հաճախ լուծվում են կարճ ժամկետներում՝ անթաքույց կոռուպցիոն մեխանիզմներով։ Իսկ երբ պահանջը հիմնված է օրենքի, փաստերի եւ ՄԻԵԴ-ի վճռի վրա՝ պատասխանը մնում է լռությունը։
Իրավական հիմքերն ու չկատարված պարտավորությունը
Հասցեիս շուրջ եղած հողամասերի սահմանները հաստատվել են դեռեւս 1894 թվականից եւ մինչեւ այսօր չեն փոփոխվել՝ համաձայն կադաստրային գործերի եւ քարտեզների։ Սա նշանակում է, որ տարածքային վիճաբանություն գոյություն չունի, եւ իրավական փաստաթղթերը հստակ սահմանում են սեփականության ծավալը։
Հատկապես կարեւոր է այն հանգամանքը, որ 1928 թ. կազմված Գույքաթերթը, որի անբաժանելի մասն են կազմում չգրանցված 59 քմ եւ 244.44 քմ տարածքները, հանդիսանում է իրավական վավեր հիմք։ Այդ տարածքների նկատմամբ քաղաքացի Վ. Սաֆարյանի իրավանախորդի իրավունքները լիարժեքորեն փոխանցվել են 1967 թ. առուվաճառքի պայմանագրով, որն ուժի մեջ է մնացել մինչեւ այսօր եւ երբեք չի վիճարկվել։
Այսպիսով, այդ հողամասերի պետական գրանցման հարցի լուծումը 2007 թվականից ի վեր փաստացի գտնվում է օրենքի դաշտում։ ՄԻԵԴ-ի 2016 թ. վճռի պահանջը՝ կայացված Հայաստանի Հանրապետության դեմ, հենց այդ հարցի վրա է հիմնված։ Վճռի էությունը պարզ է՝ պետությունը պարտավոր է ապահովել 1928 թ. Գույքաթերթով սահմանված սեփականության իրավունքի ճանաչումը եւ գրանցումը, ինչը համարվում է Կոնվենցիայի առաջին արձանագրության պահանջի պարտադիր կատարում։
Պետության պարտավորությունը եւ հանրային պատասխանատվությունը
Վերոնշյալ փաստերը՝ սկսած 1894 թ. հաստատված սահմաններից մինչեւ 1928 թ. Գույքաթերթն ու 1967 թ. առուվաճառքի պայմանագիրը, վաղուց հայտնի են պատկան մարմիններին։ Այդ փաստաթղթերը բազմիցս ներկայացվել են իմ կողմից՝ շուրջ տասնյոթ տարի շարունակ, տարբեր պետական մարմինների։
Փաստաթղթերի առկայությունն ու փաստացի վիճակը միշտ եղել են իմ պնդումների իրավական հիմքը։ Սակայն պատկան մարմինների պաշտոնական գրություններում երբեք չի նշվել 1928 թ. Գույքաթերթը՝ որպես իրավունքը հաստատող փաստաթուղթ։ Փոխարենը, այդ գրություններում անհիմն կերպով հիշատակվել է պատմականորեն չգոյ 1954 թ. Գույքաթերթ, ինչը փաստացի կեղծիք է։ Այդ գործողությամբ թույլ է տրվել քրեական պատասխանատվության ենթակա արարք՝ համաձայն «Տեղեկատվության ազատության մասին» ՀՀ օրենքի, քանի որ պետական մարմինը տարածել է ակնհայտ սխալ եւ չհիմնավորված տեղեկատվություն։
Այս կեղծ փաստաթղթի հիշատակումն է, որից բխել է Եվրոպական կոնվենցիայի խախտումը՝ 13-րդ հոդվածի (արդյունավետ իրավական պաշտպանության իրավունքի) եւ Առաջին արձանագրության 1-ին հոդվածի (սեփականության իրավունքի պաշտպանության) տեսանկյունից։ Այս հանգամանքը բազմիցս ներկայացվել է նաեւ ՀՀ պաշտոնատար անձանց՝ ներառյալ Ազգային ժողովի պետաիրավական հանձնաժողովի նախագահին, Դավիթ Հարությունյանին (նախկին արդարադատության նախարար)։ Վերջինս 02.08.2012թ. գրությամբ պատասխանել է, որ իր լիազորությունների սահմանում նման հարցով զբաղվելու իրավասություն չունի՝ օրենքով սահմանված կարգի համաձայն:
Արդյունքում՝ շուրջ տասնյոթ տարի այս ակնհայտ իրավական փաստերը մնում են առանց պատշաճ արձագանքի, իսկ պետությունը շարունակում է անտեսել ՄԻԵԴ-ի վճռի պահանջը եւ իր սեփական սահմանադրական պարտավորությունները։
Օրենքի ուժի վերականգնումը՝ որպես պետական պարտավորություն
Այս իրավիճակը վաղուց անցել է անհատական վեճի սահմանները։ Այն դարձել է պետական պատասխանատվության եւ հանրային վստահության խնդիրը։ Եվրոպայի մարդու իրավունքների դատարանի 2016 թ. վճիռը՝ կայացված Հայաստանի Հանրապետության դեմ, ուղղված էր ոչ թե մեկ քաղաքացու պաշտպանությանը, այլ պետության՝ սեփական օրենքներն ու միջազգային պարտավորությունները կատարելու պարտադիր պահանջին։
Այսօր այդ նույն վճիռը՝ ուղղված Վարյա Սաֆարյանին, մնում է չկատարված։ Քաղաքապետի մակարդակով մեկ ստորագրությամբ լուծվող վարչական հարցը տասնյոթ տարի շարունակ վերածվել է պետական լռության։ Այդ լռությունը չի կարելի անվանել վարչական ընթացք. դա իրավական անգործություն է, որը փաստացի չեղարկում է օրենքի գերակայության սկզբունքը։
Պետության պարտականությունը պարզ է. ապահովել ՄԻԵԴ-ի վճռի կատարումը՝ 1928 թ. Գույքաթերթով հաստատված սեփականության իրավունքի գրանցման միջոցով, վերացնելով այն կեղծ փաստաթղթային հիմքերը, որոնց վրա կառուցվել է տարիների մերժման պրակտիկան։ Այս հարցը չի պահանջում նոր հետաքննություն կամ իրավական վեճ։ Այն պահանջում է միայն քաղաքական կամք եւ օրենքի կիրառություն։
Այս նամակը հանրային է, որովհետեւ յուրաքանչյուր նման չկատարված վճիռ ոչ միայն մեկ ընտանիքի, այլեւ ողջ հասարակության հանդեպ անարդարություն է։ Երբ պետությունը չի կատարում միջազգային դատարանի պարտավորությունները, վտանգվում է ոչ միայն սեփական իրավական հեղինակությունը, այլեւ՝ քաղաքացիների վստահությունը պետական համակարգի նկատմամբ։
Կոչ եմ անում Հայաստանի Հանրապետության վարչապետին եւ Երեւանի քաղաքապետին՝ վերականգնել օրենքի ուժը՝ կատարելով ՄԻԵԴ-ի վճռի պահանջը եւ ապահովելով սեփականության իրավունքի գրանցումը՝ այն հիմքերով, որոնք ճանաչված են դեռեւս 1928 թ. փաստաթղթերով։
Արդարությունը երբեմն ուշանում է, բայց երբ գալիս է, պիտի գա օրենքի անունից։ Հենց այդ օրինական վերադարձի սպասումով էլ գրվել է այս նամակը։
Անահիտ ՍԱՖԱՐՅԱՆ
2007 թ.-ից՝ Վարյա Սաֆարյանի լիազորված ներկայացուցիչ
«Առավոտ» օրաթերթ
14.11.2025
