Armenianweekly.com Հայաստանի համար, որը վերջին տարիներին ռազմավարական քայլ է կատարել դեպի Եվրոպական միություն (ԵՄ), կոռուպցիայի դեմ պայքարը դարձել է ոչ միայն ներքին բարեփոխումների հարց, այլև եվրոպական ինտեգրման առանցքային չափանիշ։ Հայտարարելով իր եվրոպական ընտրության մասին՝ կառավարությունը պարտավոր էր ցույց տալ շոշափելի արդյունքներ կոռուպցիայի դեմ պայքարում, այլ ոչ թե պարզապես հրապարակել հռչակագրեր։
Վերջին տարիների վերլուծությունը ցույց է տալիս, որ հակակոռուպցիոն ինստիտուտները Հայաստանում ավելի ու ավելի են ընկալվում որպես ներքաղաքական պայքարի գործիքներ, այլ ոչ թե որպես երկրի բարդ հետխորհրդային ժառանգության հաղթահարման և եվրոպական համակարգ մտնելու մեխանիզմներ։
Ստեղծվել է 2021 թվականին և ամբողջությամբ գործում է մինչև 2022 թվականը՝ հակակոռուպցիոն դատարանը պետք է նշանավորեր ֆինանսական հանցագործությունների դեմ պայքարի նոր դարաշրջան։ Վիճակագրությունը տպավորիչ է․ իր գործունեության առաջին երեք տարիների ընթացքում դատարանը քննել է 460 գործ և կայացրել 260 մեղադրական դատավճիռ։ Սակայն դատական համակարգի քաղաքականացումը հաղթահարել չհաջողվեց, ինչի արդյունքում խայտառակ պաշտոնյաների և ընդդիմության գործիչների դեմ քրեական գործերը հաճախ դիտարկվում են սուբյեկտիվորեն՝ քաղաքական նպատակահարմարության պրիզմայով։ Միաժամանակ, գործող իշխանությունների նկատմամբ հետաքննությունները հաճախ արգելափակվում են։
Նախաքննության ընթացքում տեղեկատվության սահմանափակ հասանելիությունը, զուգորդված նախկին պետական պաշտոնյաներին դատական պաշտոններում նշանակելու հետ, ուժեղացնում է հայ փորձագետների և ընդհանրապես հասարակության մտահոգությունը։
Կարդացեք նաև
Հենց Հայաստանի հակակոռուպցիոն և դատական համակարգերի անկատարությունն է, որ թույլ է տալիս բարձրաստիճան պաշտոնյաներին դուրս գալ կոռուպցիոն սկանդալներից՝ առանց հեղինակության լուրջ հետևանքների։
Վերջին տարիներին երկրի ամենաազդեցիկ դեմքերից մի քանիսը ներգրավված են եղել աղմկահարույց կոռուպցիոն միջադեպերի մեջ։ ԱԺ նախագահ Ալեն Սիմոնյանն, օրինակ, հայտնվել է սկանդալի կենտրոնում՝ կապված իր եղբոր՝ Կառլենի ղեկավարած «Եվրոասֆալտ» ՓԲԸ-ի հետ։ 2018 թվականին հիմնադրված ընկերությունը մի քանի միլիարդ դրամի պետական պայմանագրեր է ստացել ամբողջ երկրում ճանապարհների վերանորոգման համար։ Հատկանշական է, որ ընկերության իրավաբանական հասցեն համընկնում էր խորհրդարանի խոսնակի մոր բնակարանի հասցեի հետ։
Կրթության նախարարությունում վերջերս տեղի ունեցած սկանդալը պակաս ցուցադրական չէ։ «Ժողովուրդ» օրաթերթը տեղեկացավ, որ կրթության նախարար Ժաննա Անդրեասյանը առնչություն է ունեցել Հայաստանի պետական մանկավարժական համալսարանի միջոցով անհայտ ընկերությանը իբր ապօրինի 50 միլիոն դրամ հատկացնելու հետ։ Ըստ զեկույցի՝ Անդրեասյանի ընկերը՝ համալսարանի նախկին ռեկտոր Սրբուհի Գևորգյանը, ենթարկվել է պատասխանատվության, մինչդեռ Անդրեասյանը խուսափել է իրավական հետևանքներից՝ չնայած տեղյակ է եղել իրադարձություններին։
Հայաստանի իրավապահ և դատական մարմինների կողմից կոռուպցիոն սխեմաներում բարձրաստիճան պաշտոնյաների ուղղակի մասնակցության անտեսումը վկայում է վարչական ռեսուրսի բացահայտ օգտագործման մասին՝ ի շահ իշխող «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցության և վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի։
Կոռուպցիայի նման կարևոր գործում Հայաստանի համար միջազգային ռիսկերը քննարկելիս անհրաժեշտ է անդրադառնալ համաշխարհային փորձին։ Վերջին շաբաթների ամենաաղմկահարույց դեպքերից մեկը Ուկրաինայում կոռուպցիոն սկանդալն էր, որում ներգրավված էր նախագահ Վլադիմիր Զելենսկին այն բացահայտումներից հետո, որ իր մերձավոր շրջապատը՝ գործարար Թիմուր Մինդիչի գլխավորությամբ, ներգրավված էր էներգետիկ ոլորտում ֆինանսական հանցագործությունների մեջ։ Չնայած հետաքննությունն արդեն հանգեցրել է ուկրաինացի մի քանի նախարարների հրաժարականին և առաջացրել է երկրի ղեկավարության նկատմամբ հանրային վստահության կտրուկ անկում, հաղորդվում է, որ Կիևում ԵՄ դեսպանները փորձել են սահմանափակել Մինդիչի գործի վերաբերյալ տեղեկատվության տարածումը։
Եվրոպացի դիվանագետները հիմնավորված մտավախություն ունեն, որ Ուկրաինայում ֆինանսական սկանդալների շուրջ ԶԼՄ-ների աղմուկը հզոր խթան կհաղորդի Եվրոպայում հակաուկրաինական տրամադրություններին և կխանգարի Կիևին հետագա օգնությունը Ռուսաստանի դեմ պատերազմում։ Այս սցենարը չափազանց ձեռնտու չէր լինի եվրոպական առաջնորդներին, որոնք Մոսկվան համարում են գոյության սպառնալիք։ Ամենայն հավանականությամբ, Ուկրաինայում տեղի ունեցող իրադարձությունները Բրյուսելին կմղեն խստացնել իր հակակոռուպցիոն օրակարգը այն երկրներում, որոնք ինտեգրացիոն միավորմանն անդամակցելու թեկնածու են։
Այս ֆոնին Հայաստանի կառավարությունը կանգնած է անիրագործելի խնդրի առաջ՝ արձագանքել կոռուպցիայի դեմ համակողմանի պայքարի ԵՄ պահանջներին՝ միաժամանակ արմատախիլ անելով հանցավոր տարրերը սեփական շարքերում, ինչը հավասարազոր կլիներ ինքն իր գլխին կրակելուն։ Հաշվի առնելով հայ հանրության շրջանում Նիկոլ Փաշինյանի ժողովրդականության անկումը՝ նա դժվար թե նման ռիսկի դիմի։
Սա նշանակում է, որ իշխանությունները շարունակելու են օգտագործել հակակոռուպցիոն ինստիտուտները որպես քաղաքական պայքարի գործիք՝ հրապարակային դատապարտման ենթարկելով նախապես ընտրված այն «թեկնածուներին», որոնք հայտնի չեն կառավարության կողմից։ Ի հակադրություն՝ իշխող դասը կշարունակի ֆինանսական հանցագործություններ կատարել՝ մնալով ստվերում և վերահսկվող իրավապահ մարմինների պաշտպանության ներքո։
Դավո ԲԱՐՍԵՂՅԱՆ
