Լրահոս
Օրվա լրահոսը

Մարդը չպետք է միջոց լինի

Օգոստոս 17,2022 10:00

«Վերացական դոգման, եթե անգամ ազնիվ է իր հիմքում, բայց որն իրեն ավելի բարձր է դասում, քան կենդանի եւ փխրուն մարդկային կյանքը, եւ դիտվում է որպես միջոց՝ բարձր նպատակների հասնելու համար, դառնում է սպանության գործիք»: Մտքի հեղինակը նշանավոր լեզվաբան եւ գրականագետ Յուրի Լոտմանն է: Համատեքստը Պուշկինի ստեղծագործությունների վերլուծությունն է, բայց պարզ է, որ դա ունիվերսալ ճշմարտություն է: Ընդ որում՝ մեր ժամանակների համար խիստ արդիական:

Երբ քննարկվում էին 2015 թվականի սահմանադրական փոփոխությունները, պաշտոնական քարոզչության մեջ շատ էր տարածված «մարդակենտրոն» որակումը: Իբր՝ առաջարկվող նախագիծը հենց այդպիսին էր: Հիմա մենք գիտենք, թե ինչի համար էր փոխվում սահմանադրությունը, եւ մեր այդ գիտելիքի ֆոնին «մարդակենտրոն» բառը նույնպես վարկաբեկվել է:

Դա չի նշանակում, որ մեր գործողությունները չպիտի լինեն մարդակենտրոն: Ստորեւ կփորձեմ ցույց տալ հակառակ մոտեցումները, որոնք, իբր, սկզբունքային են, գաղափարական կամ քաղաքական, բայց իրականում մարդակեր են:

«Շատ լավ է, որ Արմեն Գրիգորյանը մահացավ է, բա ինչո՞ւ էր նա սխալ բաներ ասում»: «Շատ լավ է, որ Բերձորում եւ Աղավնոյում մարդիկ տեղահանվում են, դա երաշխիք է, որ Ռոբերտ Քոչարյանը չի վերադառնա իշխանության»: «Շատ լավ է, որ Ավետիք Չալաբյանն ազատազրկված է, թող ավել-պակաս մեր վարչապետի մասին չխոսի»: «Շատ վատ է, որ Աղվան Հովսեփյանին ազատ արձակեցին գրավի դիմաց, իր հանցագործությունների համար նա պետք է մահանար բանտում»: «Պետք չէ խոսել Բաքվում պահվող գերիների մասին, դա քաղաքական շահարկում է»:

Բայց կա նաեւ մեկ այլ մոտեցում, որը ես ճիշտ եմ համարում: Նշանակություն չունի, թե ո՞վ է ազատազրկվում քաղաքական հայացքների պատճառով՝ Նիկոլ Փաշինյա՞նը, թե՞ Ավետիք Չալաբյանը: Տարբերություն չկա, թե ո՞վ է մահանում Հայաստանի պատժիչ համակարգի դաժանության պատճառով՝ «Հաց բերողը», թե՞ Արմեն Գրիգորյանը: Կարեւոր չէ, թե քաղաքական ի՞նչ հաշվարկներից ելնելով են մեր քաղաքացիները շարունակում գտնվել գերության մեջ կամ Արցախի մեր հայրենակիցները գաղթական դառնում:

Գուցե դուք ասեք, որ այս՝ երկրորդ մոտեցումը միամիտ է եւ իդեալիստական: Բայց այդ դեպքում մի զարմացեք՝ «Սուրմալուի» ողբերգության հանդեպ մեր հասարակության մեծ մասի անտարբերության վրա:

 

Արամ Աբրահամյան

Համաձայն «Հեղինակային իրավունքի եւ հարակից իրավունքների մասին» օրենքի՝ լրատվական նյութերից քաղվածքների վերարտադրումը չպետք է բացահայտի լրատվական նյութի էական մասը: Կայքում լրատվական նյութերից քաղվածքներ վերարտադրելիս քաղվածքի վերնագրում լրատվական միջոցի անվանման նշումը պարտադիր է, նաեւ պարտադիր է կայքի ակտիվ հղումի տեղադրումը:

Մեկնաբանություններ (1)

Պատասխանել

  1. Nimar says:

    «Մի դավաճանիր ճշմարտությանը, փոխիր ճշմարտությունը» (Եժի Լեց): Մարդակենտրոն վերաբերմունքն ընդամենը կարգախոս է, բայց «մարդ» ասելով հասկանում են «մարդ, որը մերոնցից է»։ Եվ ես հեշտությամբ պատկերացնում եմ այս կերպարը, ով իր հարազատներին դասավորում է եկամտաբեր աշխատանքի, «լեզու է գտնում», երբ կարող է իր նպատակին հասնել սպառնալիքներով կամ կաշառքով։ Նա այդպիսին է՝ առերեւույթ հայկական ավանդույթներին հավատարիմ, ընտանիքի լավ հայր, առատաձեռն ընկեր ու բարեկամ, քշում է իրեն հասանելիք ամենաթանկ մեքենան, խիստ տարված է հեղինակության նկատառումներով, ինչը բացահայտ դրսևորվում է վարքով և արտաքինով։ «Ազիզ ապեր, թագավոր տղա…»։
    Շատ կարևոր է տարբերել վերացական մարդուն «ընդհանուր առմամբ», և նրա այս տեսակին, քանի որ վերջինս իր «ճիշտ» կարգավիճակից ելնելով բոլորից պահանջում է մի տեսակ «մարդկային վերաբերմունք»։ Դա չի խանգարում նրան թշվառ ապուշներ համարել բոլոր նրանց, ովքեր չեն համապատասխանում «մարդու» մասին իր պատկերացումներին։

Պատասխանել Nimar

Օրացույց
Օգոստոս 2022
Երկ Երե Չոր Հնգ Ուրբ Շաբ Կիր
« Հուլ   Սեպ »
1234567
891011121314
15161718192021
22232425262728
293031