Էրեբունի պատմահնագիտական արգելոց-թանգարանի տնօրեն Միքայել Բադալյանը Aravot.am-ի հետ զրույցում հայտնեց, որ Կարմիր բլուր հնավայրում շարունակվում են պեղումները, որոնց արդյունքում բացվում է մոնումենտալ կառույց, որը կարելի է համարել Ուրարտուի եւ տարածաշրջանի երկաթե դարի հնագիտությանը վերաբերող կարեւոր հայտնագործություններից մեկը:
«2019թ.-ից Կարմիր բլուրում սիստեմատիկ պեղումները վերսկսվել են հայ-ավստրիական հնագիտական արշավախմբի կողմից: Սկանավորվել է հուշարձանի տարածքի մի հատվածը՝ ավստրիացի գործընկերների կողմից, նաեւ սկսվել են իրականացվել պեղումներ: 2021թ.-ից հայկական կողմը սկսել է աշխատել ամրոցի մուտքից հարավ-արեւելք ընկած հատվածում, իսկ ավստրիացի մեր գործընկերները՝ ամրոցի մուտքից հարավ-արեւմուտք: Ավստրիացի գործընկերների կողմից իրականացված պեղումների արդյունքում այս տարի ֆիքսվեցին տարբեր շերտեր, որոնք վերաբերվում են ուրարտական ու հետուարարտական ժամանակաշրջանին: Հայկական կողմը շարունակեց պեղումները, եւ 2021թ.-ին արդեն տեղեկացրինք, որ բացվում է մոնումենտալ կառույց՝ պատերով, սալահատակներով, սյան խարիսխներով: Այս տարի պեղումները շարունակում ենք»,-ասաց մեր զրուցակիցը:
Միքայել Բադալյանի հավելեց, որ թեեւ դեռեւս ֆինանսավորում չկա, սակայն թանգարանի թիմը շարունակում է սիրով աշխատել. «Անցյալ տարի ունեինք բավական լավ ֆինանսավորում հայ գինեգործների կողմից, չնայած մեզ խոստացել են, որ մոտ ժամանակներս եւս հնարավոր է ֆինանսավորում լինի: Եթե դա լինի, մենք ավելի մեծ թափով կսկսենք իրականացնել պեղումները: Ես շատ ուրախ եմ, որ թանգարանի աշխատակիցների թիմի համար գումարը կարեւոր չէ: Մեզ է միացել Հայաստանի ճարտարապետության ազգային համալսարանը, եւ արդեն որերորդ անգամն է, իրենց ուսանողները մեզ մոտ պրակտիկա են անցնում: Համալսարանի 4 ուսանող միացել է մեզ, ինչը նախ շատ մեծ օգնություն է, եւ երկրորդ, այդ ուսանողները իրենց ավարտական աշխատանքը գրելու են հենց պեղվելիք կառույցի ճարտարապետության վերաբերյալ:
Բացել ենք դեռեւս որեւէ զուգահեռ չունեցող կառույց, մոնումենտալ շինություն, ապշեցնող սալահատակներով: Արդեն իսկ 10 սյան խարիսխ է բացվել: Ընդ որում, վերջին օրերին գրեթե ամեն օր մենք սյան խարիսխ ենք բացում: Այս կառույցն իր ճարտարապետական հատակագծով հիշեցնում է հայկական միջնադարյան քարավանատները: Այսինքն, մենք ունենք քարավանատների նախատիպը՝ ուրարտական ճարտարապետության մեջ: Սկզբում մտածում էինք, որ սա արքունի ձիանոց է, բայց դեռ շատ հետազոտություններ պետք է կատարվեն:
Կարդացեք նաև
Իսրայելում եւ Պաղեստինում եւս կան նման կառույցներ, որոնք մեկնաբանվում են կամ որպես արքունի ձիանոց, կամ որպես շուկա: Եթե հանկարծ պարզվի, որ մենք այստեղ ունենք շուկա, դա կլինի Հայաստանում բացված հնագույն ուրարտական շուկան: Քարավանատունը եւ շուկան գործառույթներով իրար բավականին մոտ կառույցներ են:
Հավելեմ, որ հոկտեմբերի 18-ից մեզ Ռուսաստանից գործընկերներ կմիանան, որոնք պետք է իրականացնեն հողի հատուկ հետազոտություններ եւ մենք կփորձենք հասկանալ ինչ կենդանիների հետքեր կան հողի մեջ, մարդկային գործունեության ինչպիսի հետքեր: Դա մեզ մեծապես կօգնի: Հետազոտությունները ցույց են տվել, որ ունենք եւ ձիեր, եւ ցուլ եւ մանր եղջերավոր անասուններ: Այսինքն, սա կարծես միայն ձիանոց չէ: Կարծում եմ, որ մի քսան օր էլ դեռ կաշխատենք՝ անկախ նրանից կունենանք, թե չենք ունենա ֆինանսավորում»,- նշեց Էրեբունի պատմահնագիտական արգելոց-թանգարանի տնօրենը:
Ապա ընդգծեց. «Սա բացառիկ կառույց է: Այն ոչ միայն Հայաստանի, այլեւ ամբողջ Մերձավոր Արեւելքի համար լուրջ նշանակություն ունի, ու պատահական չէ, որ ստացել ենք բազմաթիվ հռչակավոր հնագետների խոսքեր՝ նման կարեւոր հայտնագործության վերաբերյալ: Սա կարող է նաեւ Կարմիր բլուր հուշարձանի մի մասը կազմել, դառնալ այցելելի հատվածներից մեկը»:
Գոհար ՀԱԿՈԲՅԱՆ
Լուսանկարները՝ Միքայել Բադալյանի ֆեյսբուքյան էջից
