Գերմանահայոց կենտրոնական խորհրդի ատենապետ Յոնաթան Շպանգենբերգի ֆեյսբուքյան գրառումը
Գերմանիայի դաշնային արտաքին գործերի գործակալություն,
Դաշնային արտաքին գործերի նախարար, դոկտոր Յոհան Վադեֆուլին
Շվեյցարական խաղաղության նախաձեռնության աջակցություն և քաղաքական բանտարկյալների ազատ արձակման պաշտպանություն Ադրբեջանում
Հարգելի՛ դաշնային արտաքին գործերի նախարար դոկտոր Վադեֆուլ,
Կարդացեք նաև
Ներքոհիշյալ կազմակերպությունների անունից Ձեզ ենք դիմում՝ մարդու իրավունքների և միջազգային իրավունքի հրատապ մտահոգության կապակցությամբ, որը ծագել է Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև խաղաղության գործընթացի համատեքստում։
Վերահաստատում ենք մեր հավատարմությունը Հարավային Կովկասում արդար և կայուն խաղաղությանն ու ողջունում ենք 2025թ․ օգոստոսի 8-ին Վաշինգտոնում կայացած հանդիպումը ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփի, Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի և Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի միջև՝ որպես հակամարտության խաղաղ լուծման կարևոր քայլ։
Միևնույն ժամանակ խորապես մտահոգված ենք, որ խաղաղության վաշինգտոնյան հռչակագիրը լուրջ բացեր է պարունակում, որոնք սպառնում են արդար և երկարատև կարգավորման հեռանկարներին։ Ճշմարիտ խաղաղությունը հնարավոր չէ առանց բռնի տեղահանված արցախահայերի իրավունքների և անվտանգության ապահովման։ Ուստի մենք կոչ ենք անում Դաշնային կառավարությանը՝ Եվրոպական միության և նրա անդամ երկրների հետ միասին սկզբունքային ու գործուն դեր ստանձնել այս վճռորոշ խաղաղության գործընթացում։
2024 թվականի նոյեմբերի 12-ին Ն.Գ. Սերովպե եպիսկոպոս Իսախանյանի եւ Գերմանիայի հայերի Կենտրոնական խորհրդի նախագահ ԱՊՀ պատգամավոր պարոն Ֆրիդրիխ Մերցի համատեղ նամակին ի պատասխան, Ձեր խորհրդարանական գործընկեր պարոն Միշայել Բրանդն (Michael Brand) ընդգծել է մարդկային CDU/ԱՊՀ պատգամավորական խմբի իրավունքների դիրքորոշումը.
«Գերմանիայի Բունդեսթագի Մարդու իրավունքների և մարդասիրական օգնության հանձնաժողովում CDU/CSU խմբակցությունը բազմիցս քննարկել է Ադրբեջանի կողմից ամիսներ շարունակ իրականացված պաշարումը և ապօրինի ռազմական հարձակումը, որոնք հանգեցրել են միջազգային իրավունքի կոպիտ խախտումների»։
Պարոն Բրանդը նաև ընդգծել էր․
«Ավելի քան 100,000 հայեր, որոնք 2023թ․ սեպտեմբերին բռնագաղթեցին իրենց հայրենիքից՝ Լեռնային Ղարաբաղից, պետք է կարողանան անհապաղ և անխոչընդոտ վերադառնալ՝ համաձայն ՄԱԿ-ի Արդարադատության միջազգային դատարանի 2023թ․ նոյեմբերի 17-ի վճռի»։
«Շատ անհրաժեշտ է անհապաղ դադարեցնել Լեռնային Ղարաբաղի կրոնական, մշակութային և պատմական ժառանգության ոչնչացումը»։
COP29-ի համատեքստում Գերմանիայի դիրքորոշման վերաբերյալ պարոն Բրանդը նշել էր․
«2024թ․ նոյեմբերի 13-ին կայացած նիստում Բունդեսթագի Մարդու իրավունքների և մարդասիրական օգնության հանձնաժողովը քննարկելու է Ադրբեջանի մարդու իրավունքների իրավիճակը՝ ՄԱԿ-ի 29-րդ Կլիմայի համաժողովի շրջանակում։ CDU/CSU խմբակցությունը հստակորեն ներկայացնելու է իր պահանջները ԱԳՆ ներկայացուցիչներին»։
«Արտաքին գործերի նախարարը, որպես Գերմանիայի կառավարության պատվիրակության անդամ, պետք է օգտագործի բոլոր դիվանագիտական հնարավորությունները՝ բարձրագույն մակարդակով պաշտպանելու համար հայ ռազմագերիների և պատանդների ազատ արձակումը»։
Հարգելի՛ նախարար, հիմնվելով Ձեր խորհրդարանական խմբակցության այս հստակ դիրքորոշման վրա՝ մենք Ձեզ հրատապ կոչ ենք անում ստանձնել այս պատասխանատվությունը դիվանագիտական վճռականությամբ։
Մասնավորապես, խնդրում ենք իրականացնել երեք հիմնական քայլ․
1․ Շվեյցարական Խաղաղության նախաձեռնության աջակցություն Լեռնային Ղարաբաղի համար
2025թ․ մայիսի 26-ին Բեռնում հրապարակված Շվեյցարական Խաղաղության նախաձեռնության քաղաքական հայտարարությունը մեծ նշանակություն ունի։ Այս նախաձեռնությամբ Շվեյցարիայի Դաշնային խորհուրդը հայտարարեց միջազգային խաղաղության ֆորում կազմակերպելու մտադրության մասին՝ հնարավորություն տալով Ադրբեջանի և բռնի տեղահանված արցախահայերի ներկայացուցիչների միջև բաց երկխոսության՝ միջազգային վերահսկողությամբ։
Այս նախաձեռնությունը համահունչ է Արդարադատության միջազգային դատարանի 2023թ․ հոկտեմբերի 17-ի որոշմանը, որով Ադրբեջանին պարտավորեցվում է․
«Ձեռնարկել բոլոր անհրաժեշտ միջոցները՝ ապահովելու համար, որ Լեռնային Ղարաբաղից փախած անձինք կարողանան անվտանգ և անխոչընդոտ վերադարձ ունենալ»։
Շվեյցարիան, իր չեզոքության և միջնորդական փորձի շնորհիվ իդեալական պայմաններ է առաջարկում այս տասնամյակներով չկարգավորված հակամարտությանը նոր խաղաղ հեռանկար տալու համար։ Ուստի Ձեզ խնդրում ենք ապահովել, որ Դաշնային կառավարությունը պաշտոնապես աջակցի այս կարևոր նախաձեռնությանը։ (Նախաձեռնության հղումը www.swisspeacekarabakh.com
2․ Դիվանագիտական քայլեր հայ պատանդների և քաղաքական բանտարկյալների ազատ արձակման համար Ադրբեջանում
Այս պահին Ադրբեջանում ավելի քան 23 հայ քաղաքացիական անձինք, ռազմագերիներ և Արցախի նախկին պաշտոնյաներ դեռևս պահվում են կալանքի տակ, իսկ շուրջ 80 հոգի համարվում են բռնի անհետ կորած։ Վերոհիշյալ 2024թ․ նոյեմբերի 12-ի նամակում CDU/CSU խմբակցությունը շեշտել էր, որ Գերմանիայի արտաքին քաղաքականությունը պարտավոր է պաշտպանել հայ ռազմագերիների և պատանդների ազատ արձակումը։
Եվրոպայի խորհրդի Խորհրդարանական վեհաժողովի 2580 (2025) բանաձևը նույնպես հստակ պահանջում է․ «Ադրբեջանի կողմից անմիջապես և առանց նախապայմանի ազատ արձակել բոլոր հայ պաշտոնյաներին, ռազմագերիներին և քաղաքացիական անձանց»։
Միևնույն ժամանակ Ադրբեջանում սաստկանում են քաղաքական ճնշումները։ Ոչ կառավարական կազմակերպությունների գործունեությունը խիստ սահմանափակված է, իսկ մոտ 200 մարդ կալանավորված է որպես քաղաքական բանտարկյալ։
2024թ․ վերջին Ադրբեջանը համարվում էր աշխարհի մամուլի ազատության ամենացածր ցուցանիշ ունեցող երկրներից մեկը՝ ըստ CPJ-ի՝ 13 բանտարկված լրագրողով։ 2025թ․ հունիսի 20-ին ութ լրագրողներ, այդ թվում՝ Պրահայում բնակվող քաղաքական վերլուծաբան Բահրուզ Սամադովը, դատապարտվեցին 7,5-ից մինչև 15 տարվա ազատազրկման։ Սամադովը, որը պաշտպանել էր Ղարաբաղյան հարցի խաղաղ լուծումը, մասնակցել էր միջազգային խաղաղ գործընթացներին և գրել միջազգային մամուլի համար, ձերբակալվեց «պետական դավաճանության» մեղադրանքով։ Մեղադրողի ծանր պատժի պահանջը նրան մղեց ինքնասպանության փորձի և հացադուլի։ Նրա գործը խորհրդանշում է խաղաղությանը կողմ մտավորականների համակարգային քրեականացումը։
ՄԱԿ-ի Մարդու իրավունքների խորհրդի 58-րդ նստաշրջանի շրջանակում Ժնևում Քրիստոնեական համերաշխություն միջազգային կազմակերպության (CSI, Christian Solidarity International) կողմից անցկացված միջոցառմանը ներկայացվեցին վկայություններ այս կալանավորների նկատմամբ բռնությունների մասին, այդ թվում՝ ծեծ, կեղծ գնդակահարություններ և հոգեբանական ճնշումներ։ Վիճակը ավելի վատթարացավ այն բանից հետո, երբ Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտեին արգելվեց մուտք գործել կալանավայրեր։
Հաշվի առնելով այս ծանր իրավիճակը՝ մենք կոչ ենք անում Ձեզ, հարգելի՛ նախարար, ակտիվորեն միջամտել՝ ինչպես երկկողմ մակարդակով, այնպես էլ Եվրոպայի խորհրդում և ԵՄ հանձնաժողովի շրջանակներում՝ ապահովելու Ադրբեջանի բոլոր քաղաքական բանտարկյալների, այդ թվում՝ հայ պատանդների ազատ արձակումը։
3․ Ցեղասպանության կոնվենցիայի լույսի ներքո իրավական գնահատական Ադրբեջանում շարունակվող կալանքներին՝
Արցախի առաջնորդող գործիչների թիրախային կալանավորումները, բռնի տեղահանումները և ապահով վերադարձի կանխումը, ինչպես նաև հոգեբանական ճնշումները Արցախի ամբողջ հայկական համայնքի նկատմամբ, միջազգային իրավաբանների գնահատմամբ՝ համապատասխանում են ՄԱԿ-ի Ցեղասպանության կոնվենցիայի դրույթներին, մասնավորապես՝ 2-րդ հոդվածի (բ) և (գ) կետերին։
2023թ․ հոկտեմբերի 30-ին Ցեղասպանության կանխարգելման հարցերով ՄԱԿ-ի առաջին հատուկ խորհրդական Խուան Մենդեսը հայտարարեց․
«Հողը լքելու որոշումը՝ պայմանավորված հարձակմամբ և ինը ամիս տևած զրկանքներով, վկայում է էթնիկ հայերին Ադրբեջանի պաշտոնական քաղաքականության հետևանքով պատճառված ծանր հոգեբանական վնասի մասին։ Սա համապատասխանում է Ցեղասպանության կոնվենցիայի 2-րդ հոդվածի (բ) կետի սահմանմանը»։
Ըստ Արդարադատության միջազգային դատարանի՝ ցեղասպանությունը կանխելու պարտավորությունը ծագում է այն պահին, երբ պետությունը գիտի կամ պետք է գիտակցի նման գործողության լուրջ վտանգի մասին։
Այս առումով Ձեզ խնդրում ենք հստակ պաշտպանել անկախ միջազգային իրավական գնահատական իրականացնելու նախաձեռնությունը՝ ուսումնասիրելու Ադրբեջանում կալանքները և հայերի բռնի տեղահանությունը Ցեղասպանության կոնվենցիայի լույսի ներքո, և անհրաժեշտության դեպքում քննարկել միջազգային ընթացակարգի նախաձեռնումը։
Հարգելի՛ նախարար, Գերմանիան կրում է առանձնահատուկ պատասխանատվություն հայ ժողովրդի հանդեպ, և հստակ աջակցությամբ ու դիվանագիտական վճռականությամբ կարող է վճռորոշ ներդրում ունենալ։
Սարա Ռայնկե, «Վտանգված ժողովուրդների ընկերակցություն» (GfbV)
Դոկտոր Թեսա Հոֆման, «Ճանաչում-ընդդեմ ցեղասպանության, հանուն միջազգային փոխըմբռնման» (AGA)
Յոնաթան Շպանգենբերգ, Գերմանիայի հայերի կենտրոնական խորհուրդ (ZAD)
Վալերիո Կրյուգեր, Միջազգային հասարակություն մարդու իրավունքների համար (IGFM)
Դոկտոր Ջոն Այբներ, «Քրիստոնեական համերաշխություն միջազգային կազմալերպություն» (CSI)
«Ստեֆանուս հիմնադրամ՝ հալածյալ քրիստոնյաների համար»
Բեռլին, Գյոթինգեն, Ֆրանկֆուրտ,
2025թ․ օգոստոսի 21
