ՀՀ Ազգային ժողովում նոյեմբերի 24-ին տեղի է ունեցել ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ «Զարգացնելով խորհրդարանական բարեվարքության չափորոշիչները. ԵՄ Արեւելյան գործընկերության երկրները եւ ԵԱՀԿ տարածաշրջանային հեռանկարները դիտակետում» թեմայով համաժողովը:
Համաժողովի նպատակը ԵԱՀԿ տարածաշրջանում խորհրդարանական բարեվարքության լավագույն փորձի փոխանակումն է՝ աջակցելու Արեւելյան Եվրոպայի եւ Հարավային Կովկասի երկրներին վարքագծի կանոնագրքեր մշակելու ու արդյունավետ խորհրդարանական բարեվարքության մեխանիզմներ ներդնելու գործում:
Բացման խոսքով հանդես է եկել ՀՀ ԱԺ պետական-իրավական հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ Վլադիմիր Վարդանյանը:
«Երբ խորհրդարանները թափանցիկ են իրենց գործողություններում, ժողովրդավարությունն ավելի է ամրապնդվում, եւ, հետեւաբար, ավելի է ամրապնդվում քաղաքացիների վստահությունը: Մենք ունենք ընդհանուր ըմբռնում առ այն, որ մեր առջեւ ծառացած մարտահրավերներն աճում են: Կան մարտահրավերներ եւ խնդիրներ առ կոռուպցիա, արտաքին ազդեցություն, բայց այսօր կան ավելի նոր զարգացումներ: Մենք տեսնում ենք տեխնոլոգիական փոփոխություններ, որոնք լոբբինգն ավելի հեշտացնում եւ անտեսանելի են դարձնում:
Կարդացեք նաև
Ավելի միջամտություններ ենք տեսնում, որոնք կենտրոնանում են խոցելիության վրա եւ ի փորձ են դնում մեր իրական, քաղաքական համակարգի, ժողովրդավարական քաղաքական համակարգերի դիմակայունությունը: Եվ այս զարգացումները հստակեցնում են, որ բարեվարքությունը տրված չէ. բարեվարքությունը պետք է մշտապես, շարունակաբար պաշտպանվի, ամրապնդվի առ արդյունավետ ստանդարտներ, առ ինստիտուցիոնալ եւ մշակութային, եւ քաղաքական, եւ սահմանադրական մշակույթ: Այսօր ես հպարտ եմ ասելու, որ Հայաստանի Հանրապետությունն էական զարգացումների է հասնում այս ուղղությամբ»,- ասել է Վլադիմիր Վարդանյանը: «Ներդրվել են բարեվարքության ստուգման մեխանիզմներ, ունենք Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողով: Մենք ձգտում ենք կառուցել եւ կերտել այնպիսի համակարգեր, որոնք չեն կարող խախտվել անհատական կամ անձնական շահերով»,- նշել է նա:
Համաժողովի մասնակիցներին տեսաուղերձով դիմել է ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ տնօրեն Մարիա Թելալյանը:
«Ես շատ շնորհակալ եմ Հայաստանի Ազգային ժողովին մեծահոգաբար ընդունելու համար այս համաժողովը Երեւանում: Այս միջոցառումն ընդգծում է մեր համատեղ հանձնառությունն առ բազմակողմ համագործակցություն, որպեսզի մենք կարողանանք միմյանց հետ ձեռք ձեռքի աշխատել եւ առաջ մղել հանրային բարեվարքության բարձր չափորոշիչները: ԵԱՀԿ մասնակից պետությունները վաղուց ճանաչել են, որ ժողովրդավարական կառավարումը՝ հիմնված օրենքի գերակայության եւ մարդու իրավունքների հարգանքի վրա, շատ կարեւոր է երկարաժամկետ անվտանգության եւ կայունության համար: Եվ, հետեւաբար, խորհրդարաններն ունեն կենսական դերակատարում այս առումով»,- ասել է Մարիա Թելալյանը: ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ տնօրենը ցավով արձանագրել է, որ ժողովրդավարական ինստիտուտները ԵԱՀԿ տարածաշրջանում էլ ավելի մեծացող մարտահրավերների են բախվում, նաեւ վստահությունն է նվազում:
Հայաստանում ԵՄ պատվիրակության ղեկավար, դեսպան Վասիլիս Մարագոսը ողջույնի խոսքում անդրադարձել է խորհրդարանների բաց, թափանցիկ ու հաշվետվողական աշխատանքի կարեւորությանը, ինչը ժողովրդավարության լավագույն ցուցիչն է: Նրա գնահատմամբ էթիկայի ու թափանցիկության կանոնները, վարքագծային չափորոշիչներն են պաշտպանում ժողովրդավարական ինստիտուտներն անհարկի ազդեցություններից եւ ամրապնդում հանրային վստահությունը: Վասիլիս Մարագոսը խոսել է Եվրոպական խորհրդարանի ընդունած վարքագծի կանոնների կարեւորության մասին:
Այնուհետեւ պանելային քննարկման շրջանակում խորհրդարանականներն անդրադարձել են կառավարման ոլորտում եւ ժողովրդավարական գործընթացներում հանրային բարեվարքության թեմային:
ԵԱՀԿ ԽՎ փոխնախագահ, Հարավային Կովկասի հարցերով ԵԱՀԿ ԽՎ հատուկ ներկայացուցիչ, Պորտուգալիայի խորհրդարանի անդամ Լուիս Գրասան փաստել է՝ խորհրդարանն անկյունաքար է ժողովրդավարական կառավարման համար, խորհրդարանի դերն առանձնահատուկ է քաղաքականության, հասարակության մեջ: Ընդգծվել է քաղհասարակության, մեդիայի, ակադեմիական շրջանակների հետ երկխոսությունը, միջազգային խորհրդարանական հարթակում համատեղ աշխատանքը: Նշվել է, որ հստակ է կապը ներառականության, բարեվարքության եւ հանրային վստահության միջեւ: Այս երեք հիմնասյուները, ըստ նրա, կարեւոր են ժողովրդավարության համար:
«Անկեղծությունը քաղաքականության մեջ եւ խորհրդարանների դերը՝ յուրահատո՞ւկ են արդյոք քաղաքական գործիչները» խորագրով քննարկմանն Օքսֆորդի համալսարանի դոկտոր Մարչին Վալեցկին անդրադարձել է նշել է, որ աշխարհում ժողովրդավարությունը ճնշումների է ենթարկվում: «Տարբեր երկրներում կոռուպցիան համարվում է ժողովրդավարության ամենամեծ մարտահրավերը: Ապատեղեկատվությունը նույնպես շատ մեծ սպառնալիք է: Այս ամեն ինչը ցույց է տալիս, որ ժողովրդավարությունը մուտք է գործում որոշիչ փուլ, ավտորիտար գործիչների կողմից ազդեցության է ենթարկվում, եւ նվազում է վստահությունը, աճում է բեւեռացումը: Այսպիսի միջավայրերում խորհրդարաններն առաջնագծում են, պատասխանատու են պաշտպանել բարեվարքության չափորոշիչները»,- ընդգծել է նա:
ՀՀ ԱԺ պետական-իրավական հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ Վլադիմիր Վարդանյանի գնահատմամբ էլ ամենաշատ քննադատվող մարմինը խորհրդարանն է: Այս համատեքստում նա խորհրդարանական թափանցիկության ու հրապարակային գործունեության եւ հետսովետական երկրներում օրենսդիր մարմնի մասին քարացած պատկերացումների մասին է խոսել:
«Խորհրդարանը, ըստ էության, հասարակության հայելին է, եւ մենք չենք կարող ժողովրդավարական պետություն կառուցել առանց խորհրդարանի»,- ընդգծել է հայ պատգամավորն ու հավելել. «Եթե դուք գոհ չեք ձեր խորհրդարանից, ուրեմն դուք գոհ չեք ձեր հասարակությունից: Սա ժողովրդավարական երկրներին է վերաբերում»: Նա կարեւորել է քաղհասարակության ակտիվ մասնակցությունը քաղաքական գործընթացներին: Վլադիմիր Վարդանյանը ներկայացրել է մեր երկրում կոռուպցիայի կանխարգելման, վարքագծի կանոնների սահմանման ուղղությամբ իրականացվող քայլերը:
Համաժողովի երկրորդ պանելային քննարկումը նվիրված էր խորհրդարանականների վարքագծին: «Խորհրդարանականների վարքագծի կանոնակարգը՝ որպես խորհրդարանական ներգրավվածության խթանման գործիքե թեմայով քննարկմանը ելույթներ են ունեցել ՀՀ ԱԺ պետական-իրավական հարցերի մշտական հանձնաժողովի փոխնախագահ Արուսյակ Ջուլհակյանը, չափորոշիչների հարցերով խորհրդարանական հանձնակատար Դանիել Գրինբերգը, Լիսաբոնի համալսարանից Լուիս Մասեդո Պինտո դե Սոուսան, Շվեդիայի խորհրդարանից Ուլրիկ Նիլսոնը եւ այլք:
Ելույթ ունենալով՝ Արուսյակ Ջուլհակյանը, մասնավորապես, հայտնել է, որ «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցությունը վարքագծի կանոններ է մշակում կուսակցության անդամների համար, որը նախատեսվում է ընդունել մոտ ապագայում: Ըստ նրա՝ դա շատ կարեւոր է կուսակցության նկատմամբ հանրության վստահության բարձրացման տեսանկյունից: Արուսյակ Ջուլհակյանը խնդրահարույց է համարել Հայաստանի խորհրդարանում էթիկայի մշտական գործող հանձնաժողով չունենալու հանգամանքը, ինչը պայմանավորված է գործող օրենսդրության կարգավորումներով: Հանձնաժողովի փոխնախագահը ներկայացրել է հիշյալ կարգավորումները, անդրադարձել այդ ուղղությամբ նախատեսված քայլերին, որոնք ուղղված են խնդրի կարգավորմանը:
Շվեդիայի խորհրդարանական, Սահմանադրության հարցերով հանձնաժողովի անդամ Ուլրիկ Նիլսոնը թեմայի շրջանակում անդրադարձել է Շվեդիայի օրենսդրական կարգավորումներին:
«Խորհրդարանական ներգրավվածության համապարփակ մոտեցում. շահերի բախման կառավարում» թեմայով պանելային հաջորդ քննարկմանը ներկայացվել են վարքագծի կանոնների սահմանման առանձնահատկությունները, կոռուպցիայի կանխարգելմանն ուղղված միջոցառումները: Ներկայացվել է այս բնագավառում մի շարք երկրների փորձը:
ԱԺ արտաքին հարաբերությունների մշտական հանձնաժողովի նախագահ, ԵԱՀԿ ԽՎ-ում հայկական պատվիրակության ղեկավար, ԵԱՀԿ ԽՎ ժողովրդավարության, մարդու իրավունքների եւ մարդասիրական հարցերի հանձնաժողովի նախագահ Սարգիս Խանդանյանը մեր երկրի փորձն ու ձեռքբերումները ներկայացնելով՝ կարծիք է հայտնել, որ մեր երկրի խորհրդարանին անհրաժեշտ է հստակ բարեվարքության կանոնագիրք, քանի որ առկա է օրենսդրություն, հայտարարագրման համակարգ, բայց հաճախ անհստակության եւ օրենքի պահանջների մեկնաբանման խնդիր է առաջանում: Սարգիս Խանդանյանի գնահատմամբ պետք է շարունակաբար բարելավել օրենսդրությունը եւ զուգահեռ իրազեկման ուղղությամբ աշխատանքներ տանել: Նա ընդգծել է նաեւ քաղաքական գործիչների ու հանրային պաշտոն զբաղեցնող անձանց կրթության հարցը:
Զեկուցողները փաստել են, որ ԵԱՀԿ տարածաշրջանում անհրաժեշտ է ուժեղացնել մեխանիզմները՝ ապահովելու հանրային բարեվարքությունը եւ բարձրացնելու վստահությունը ժողովրդավարական ինստիտուտների նկատմամբ: Ընդգծվել է, որ հանրային բարեվարքությունը ժողովրդավարական կառավարման հիմնաքարն է, որն ամրապնդվում է հանրային հաշվետվողականության եւ խորհրդարանների քաղաքական վստահելիության սկզբունքներով: Ժողովրդավարական գործընթացների առաջմղման տեսանկյունից անդրադարձ է եղել հակակոռուպցիոն հաստատությունների արդյունավետ գործունեությանն ու հակակոռուպցիոն մեխանիզմների կիրառմանը: Մտքեր են փոխանակվել շահերի բախման կանխարգելման մեխանիզմների, այս գործընթացում հասարակական հատվածի մասնակցության, հայտարարագրման գործընթացի վերաբերյալ:
Համաժողովի աշխատանքը կշարունակվի նոյեմբերի 25-ին:
ՀՀ ազգային ժողով
