Վերջին տարիներին կլիմայական փոփոխությունների հետևանքով առաջացած բնական աղետները, մասնավորապես անտառային հրդեհները, առավել քան երբևէ, դարձել են համաշխարհային օրակարգի առանցքային հարցերից մեկը։ Գլոբալ տաքացման գործընթացի պայմաններում ամեն տարի բազմաթիվ երկրներում ականատես ենք լինում սովորականից բարձր ջերմաստիճանի, որն էլ պատճառ է դառնում խոշոր հրդեհների։
Ընդ որում, եթե նախկինում հրդեհները հիմնականում ամռան ամիսներին բնորոշ երևույթ էին, ապա ներկա փուլում իրավիճակ է փոխվել, ու արդեն խոշոր հրդեհներ սկսվում են նաև տարվա մյուս եղանակների ընթացքում։ Նոյեմբերի վերջին Տավուշի և Գեղարքունիքի մարզերում բռնկված հրդեհները դրա վառ օրինակ են։
Դրանք նաև բացահայտեցին համակարգային այն թերությունները, որոնք առկա են Հայաստանում հակահրդեհային կառավարման ոլորտում։ Տավուշի և Գեղարքունիքի մարզերում արձանագրված հրդեհները փաստացի ցույց տվեցին, որ կլիմայական նոր պայմաններում ավանդական հակահրդեհային միջոցառումները, ինչպիսիք են, օրինակ՝ անտառային ու դրան հարակից տարածքների պարբերական մաքրման աշխատանքները, հաճախ բավարար չեն։ Այս համատեքստում բացահայտվեց նաև տեխնիկական ռեսուրսների և մարդկային կարողությունների սահմանափակությունը։ Հաճախ հրշեջ տեխնիկան դժվարությամբ էր հասնում հրդեհի օջախներին՝ պայմանավորված անտառային ճանապարհների վատ վիճակով, տեղանքային բարդություններով և նույնիսկ կազմակերպչական թերություններով։
Նման իրավիճակում մեծապես անհրաժեշտ է հակահրդեհային կառավարման նորարարական մոտեցումների ներդրումը, որոնք թույլ կտան ոչ միայն արագ արձագանքել արդեն բռնկված հրդեհներին, այլև մեծապես ուշադրություն դարձնել կանխարգելիչ ռազմավարության մշակմանը։ Իսկ կանխարգելիչ միջոցառումների պլանավորումը պետք է ներառի ոչ միայն անտառտնտեսական, այլև համայնքային մակարդակի համալիր գործունեություն։ Տեղական ինքնակառավարման մարմինների, բնակչության և քաղաքացիական հասարակության ներգրավումը հակահրդեհային աշխատանքներում կարող է էապես բարձրացնել ռիսկերի կառավարման արդյունավետությունը։ Մյուս կողմից՝ համայնքների իրազեկվածության բարձրացումը, բնակչության կրթությունը բնական աղետների կանխարգելման և արձագանքման ոլորտում, կամավորական շարժումների զարգացումը կարող են դառնալ այն մեխանիզմները, որոնք թույլ կտան ժամանակին հայտնաբերել հրդեհի բռնկման վտանգը, արագորեն արձագանքել և նվազեցնել վնասները։ Այս համատեքստում միջազգային փորձի կիրառումը, օրինակ՝ զարգացած երկրների օրինակով անտառային հսկիչ համակարգերի, հեռահար մոնիտորինգի, ցանցային իրազեկման և արագ արձագանքման նորարարական տեխնոլոգիաների ներդրումը, կարող են զգալիորեն բարձրացնել հակահրդեհային կառավարման հնարավորությունները։
Կարդացեք նաև
Հայաստանում հաճախակի դարձած հրդեհներից հետո ակնհայտ է դառնում հակահրդեհային քաղաքականության և օրենսդրական դաշտի արդիականացման անհրաժեշտությունը։ Արագ փոփոխվող կլիմայական պայմաններին զուգահեռ նոր տեսակի ռիսկերի ի հայտ գալը պահանջում են հակահրդեհային քաղաքականության ամբողջական վերանայում՝ այն դարձնելով ավելի կանխատեսելի, ճկուն և գիտահեն։ Անհրաժեշտ է ոչ միայն ավելացնել պետական բյուջեից հատկացվող ֆինանսական միջոցները հակահրդեհային ծառայությունների համար, այլև խթանել մասնավոր հատվածի, միջազգային գործընկերների և տեղական համայնքների մասնակցությունը։
Արթուր ԿԱՐԱՊԵՏՅԱՆ
Հոդվածն ամբողջությամբ՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
