Վերջերս տեղեկացանք, որ Գերմանիայի Համբուրգ քաղաքի պետական օպերայի շենքի նախագծման մրցույթում որպես հաղթող է ճանաչվել միջազգային Bjarke Ingels Group (BIG) ճարտարապետական բյուրոյի ներկայացրած նախագիծը, որի համահեղինակներից է մեր հայրենակից Սարգիս Սարգսյանը: Միջազգային լրատվամիջոցները գրեցին, որ նախագիծը հաղթել է ճարտարապետական համարձակ, ժամանակակից ու նորարարական լուծումների շնորհիվ:
Սարգիս Սարգսյանը գործունեություն է ծավալում նաև Հայաստանում: Նա Proforma ճարտարապետական բյուրոյի թիմի հետ Դիլիջանում կառուցվող Dilijan Terraces (Mountain Village) ժամանակակից ու նորարարական բնակելի համալիրի հայեցակարգի հեղինակն է: Dilijan Terraces (Mountain Village)-ի նախաձեռնությունը պատկանում է Ռուբեն Վարդանյանին և Վերոնիկա Զոնաբենդին, որոնք նաև Դիլիջանի միջազգային դպրոցի հիմնադիրներն են և մշտապես կարևորել են միջազգային լավագույն տեխնոլոգիաներն ու փորձը Հայաստան բերելը:
«Առավոտը» զրուցել է ճարտարապետ Սարգիս Սարգսյանի հետ նրա հաջողությունների, ճարտարապետության մեջ իր առանձնահատուկ մոտեցման, Դիլիջանում աշխատելու մոտիվացիայի և այլ հարցերի շուրջ:
-Շնորհավորում ենք միջազգային խոշոր մրցույթում հաղթանակի համար: Բայց մինչ այս մասին խոսելը, մեր ընթերցողին մի փոքր կպատմե՞ք Ձեր մասին:
Կարդացեք նաև
-Սկզբնական մասնագիտությունս բոլորովին այլ էր: Ճարտարապետությամբ սկսեցի հետաքրքրվել, երբ մի անգամ Պուշկինի թանգարանում եղա բրիտանացի հայտնի ճարտարապետ Նորման Ֆոսթերի ցուցահանդեսին: Շատ էի տպավորվել ու ոգեշնչվել: Հասկացա, որ ճարտարապետությունն իսկապես հզոր ու հետաքրքիր ուղղություն է, որը հնարավորություն է տալիս ստեղծել գործեր ոչնչից, ստեղծել կառույցներ, որտեղ մարդիկ ապրում են: Այսինքն, դու ինչ-որ առումով ազդում ես մարդկանց բնակության ոլորտի վրա:
Սկզբում գնացի սովորելու Մոսկվայի ճարտարապետության ինստիտուտում, այնուհետև մոտս ցանկություն առաջացավ ծանոթանալ նաև արևմտյան ճարտարապետական դպրոցին: Ուզում էի զգալ նաև նրանց մոտեցումները: Ինձ հաջողվեց ընդունել Հարվարդի համալսարան և այնտեղ շարունակել մասնագիտացումս ճարտարապետության մեջ: Հարվարդից հետո մի քանի տարի աշխատել եմ ԱՄՆ-ում , և այդպես ես հայտնվեցի Bjarke Ingels Group-ում (BIG), որի թիմի կազմում հաղթեցինք Համբուրգի պետական օպերայի շենքի նախագծի միջազգային մրցույթում:
– Ստացվում է, որ եվրոպական խոշոր քաղաքներից մեկի օպերայի շենքը կառուցվելու է Ձեր ու Ձեր գործընկերների նախագծով: Նման միջազգային խոշոր մրցույթներում վստահաբար մրցակիցների պակաս չի լինում: Ո՞րն էր ձեր նախագծի հաջողության գաղտնիքը, կամ ինչպիսի՞ առանձնահատկությունների շնորհիվ կարողացաք աչքի ընկնել:
-Անկասկած, հարգանքով ենք վերաբերում մեր բոլոր մրցակիցներին: Կխոսեմ մեր նախագծի առանձնահատկությունների մասին: Օպերայի շենքը կառուցվելու է յուրահատուկ տարածքում՝ Համբուրգի գրեթե կենտրոնական՝ արդյունաբերական մասում, փոքր թերակղզու վրա: Որոշվել էր այդ հատվածում ինչ-որ եզակի բան կառուցել: Երբ մենք ձեռնամուխ եղանք աշխատանքներին, հասկացանք, որ վայրն իսկապես շատ առանձնահատուկ է և զուտ միայն Օպերայի շենք կառուցելը բավարար չէ: Օպերային թատրոնների շենքերը սովորաբար աչքի ընկնող, նշանակալի կառույցներ են: Հարցն այն էր, թե ինչպես օպերային թատրոնների նշանակալիությունը պահպանելով ՝ ստանալ յուրահատուկ, վայրին համահունչ կառույց, որն այնպիսի տպավորություն կթողնի, որ կարծես «աճել է» այդ վայրում, այլ ոչ թե պարզապես բերվել-տեղադրվել է: Իրականում նախագիծն հենց այդպես էլ ստացվեց, թվում է, թե շենքը «աճել է» հենց այդ վայրում:
Այն իրականում կարելի է այգու մեջ մխրճված շենք համարել: Երբ ներկայացնում էինք նախագիծը, մեր ուղերձը հետևյալն էր. մենք ասում էինք, որ այն ոչ միայն օպերայի սիրահարների, այլ՝ Համբուրգի բոլոր բնակիչների համար է:
Համբուրգ քաղաքի պետական օպերայի ապագա շենքի ընդհանուր տեսքը
Այսինքն, մարդիկ կարող են այցելել օրվա ցանկացած ժամի, զբոսնել հարակից այգում, առանց որևէ սահմանափակման բարձրանալ պատշգամբային հատված և վայելել գեղեցիկ տեսարանները: Համբուրգի բնակիչների համար սա իսկապես եզակի կենդանի օբյեկտ է դառնում, որը գործում է միշտ և միայն օպերայի կյանքով չի ապրում:
-Դուք Հայաստանում ևս գործունեություն եք ծավալում, ինչը , անշուշտ, ուրախալի է: Եվ Ձեր նախագծերից մեկը Դիլիջանում կառուցվող Dilijan Terraces կամ Mountain Village բնակելի համալիրն է: Ինչպե՞ս ստացվեց, որ, ապրելով Հայաստանից դուրս, ընդգրկվեցիք այդ նախագծում:
-Ես ծանոթ էի Ռուբեն Վարդանյանի և նրա կնոջ՝ Վերոնիկա Զոնաբենդի հետ, որոնք էլ, ըստ էության, այդ համալիրի նախաձեռնողներն են: Նրանք գիտեին, որ ես արևմտյան փորձ ունեմ, ու քանի որ նախաձեռնել էին Դիլիջանի կենտրոնական այգու վերականգնումը, նաև ինձ դիմեցին, որ ինչ-ինչ հարցերում օգնենք: Ընկերներիս հետ արագ ուսումնասիրեցինք նախագիծը, որոշ ռազմավարական բնույթի առաջարկներ արեցինք՝ բարեկարգման, այգու շրջանառության բարելավման վերաբերյալ:
Dilijan Terraces (Mountain Village) համալիրի ընդհանուր տեսքը
Հետո առաջացավ մյուս ծրագրերով համագործակցելու գաղափարը: Ինձ իսկապես հիացնում էր այն, ինչ Ռուբենը Վերոնիկայի հետ անում էին ՝ առանց ինչ-որ ակնկալիքի, պարզապես մարդկանց համար: Նրանք ամեն կերպ ուզում էին ավելի լավը դարձնել Դիլիջանը, դա ոգևորիչ էր: Ինձ էլ հետաքրքիր դարձավ ինչ-որ բան անել քաղաքի համար, ու համաձայնեցի: Ահա այդպես էլ ստացվեց:
-Դիլիջանում ևս, ինչպես Համբուրգում, հաշվի եք առել լանդշաֆտը, տեղի առանձնահատկությունները…
-Այո, դա մեր մոտեցման հիմքն է: Մեր դեպքում, հնարավոր չէ մի նախագիծը վերցել-տանել մյուս տեղում տեղադրել, կարևոր է, ինչպես ասացի, որ այն հենց տվյալ վայրի համար նախատեսված լինի, կարծես այդ հողից «ծնված» լինի:
Մենք չենք անում նախագծեր, որոնք, այսպես ասած, նմանակում են պատմական շենքերին: Մեր ժամանակներում հնարավոր չէ նախագծել պատմական շենք հիշեցնող շենք, դա, կոպիտ ասած, ճարտարապետական պարոդիա է: 200, 300 տարի առաջ, տարբեր պատճառներից ելնելով՝ տեխնոլոգիաներ, նյութեր, այլ բան էր ակտուալ: Բացի այդ, կա տվյալ վայրի մշակութային բաղադրիչը: Յուրաքանչյուր շենք ունի իր մշակութային անձնագիրը: Ժամանակակից շենքերն ունեն այն տեսքը, ինչպիսին այսօրվա աշխարհն է: Ճիշտ է, հիմա շատ շենքեր միմյանց նման են, որովհետև աշխարհն ավելի փոխկապակցված է, բայց կան նյուանսներ:
Դիլիջանի մասով՝ նույնպես: Մինչև սկսելը մենք մտածում էինք ինչպես նախագծում արտացոլել վայրը, փորձում էինք հասկանալ, որն է այս վայրի ԴՆԹ-ն և, որպես մասնագետ, պետք է ասեմ, որ իրականում դա հեշտ չէր անել: Մեր պատկերացմամբ, լավագույն լուծումն այս դեպքում այն էր, որ հարգանքով վերաբերվեինք Դիլիջանի հիասքանչ լանդշաֆտին և շենքերը դարձնեինք առավելագույնս համահունչ: Այլ կերպ ասած՝ առաջարկեցինք շենքերը շերտ-շերտ, ասես կախարդական գորգ, տարածել լանջի երկայնքով: Ու չնայած յուրահատուկ բնույթին՝ դրանք միաժամանակ բավականին ռացիոնալ են, պրակտիկ և ֆունկցիոնալ:
Եթե նայեք համալիրին, մի կողմից այն կարծես բնական լանջ է, իսկ մյուս կողմից տեսանելի է ընդամենը մեկ հարկը։ Այսինքն, շենքերը կարծես դուրս են գալիս լանդշաֆտից՝ ստեղծելով լանջի վրա տարածվող գորգի տպավորություն: Եվ մեր կարծիքով, սա է նախագծի հաջողությունը. հասնել առավելագույն ինտեգրման, տեսարանների մաքսիմալացման, բայց միաժամանակ ստեղծել բավարար քանակությամբ քառակուսի մետրեր։ Դա սկզբում շատ բարդ էր, բայց որոշակի ստեղծագործական մեթոդներով լուծեցինք խնդիրը, և շատ հաջող ստացվեց։
-Արդյոք օգտագործվե՞լ են Դիլիջանին բնորոշ ոճից տարրեր:
-Նախագծում կան պահեր, որոնք, այսպես ասեմ, տուրք են տալիս դիլիջանյան ավանդական ոճին, բայց ոչ բառի ուղիղ իմաստով: Օգտագործված է հիմնականում բետոն և փայտ: Բետոնե տարածական շրջանակներում տեղադրվում են փայտե ներդիրներ՝ փակելու, պատեր ստեղծելու համար, այդպիսով, պահպանվում է քարե կառույցներում փայտաշեն ներդիրների դիլիջանյան ավանդույթը: Բացի այդ, պատշգամբավոր տների ոճը ևս բնորոշ է Դիլիջանին:
-Այսինքն, կարո՞ղ ենք ասել, որ Դիլիջանում կառուցվում է յուրահատուկ ճարտարապետական լուծումներով համալիր: Ի՞նչ նշանակություն է այն ունենալու հենց քաղաքի համար:
-Համալիրը հեռու չէ Դիլիջանի միջազգային դպրոցից, և միասին բնական առանցք են կազմում: Այսինքն դա և՛ քաղաքի համար գեղեցիկ տեսարան է պահվում, և՛ , անկասկած, այն նոր խթան է հաղորդելու քաղաքի զարգացմանը այն առումով, թե ինչպես է քաղաքն առաջ գնում ու ստեղծում յուրահատուկ ու բացառիկ կառույցներ:
Ես այսպես ասեմ, առանց մեծամտության, կարծում եմ, ճարտարապետական տեսանկյունից այս նախագիծը շատ բարձր մակարդակի է: Սա, առանց չափազանցության, իմ լավագույն նախագծերից մեկն է:
Կարծում եմ, որ ճարտարապետական տեսանկյունից Դիլիջանը ոչ թե պարզապես կունենա այնպիսի նախագիծ, որը շատ յուրահատուկ է Դիլիջանի համար, այլ կունենա նախագիծ, որը շատ յուրահատուկ է Հայաստանի, եթե ոչ՝ աշխարհի համար։ Ես չգիտեմ աշխարհում ուրիշ այնպիսի նախագիծ, որը հենց այսպես է կառուցված։ Այն շատ յուրահատուկ է։ Աշխարհում, անշուշտ, շատ տեռասավոր տներ կան, բայց այս համալիրը պարզապես կարելի է համարել տեռասավոր տների էվոլյուցիայի վերելքներից մեկը, ու այն յուրօրինակ է:
Գլխավոր լուսանկարում՝ Սարգիս Սարգսյանը Proforma -ի թիմի հետ Դիլիջանում
