Ցնցումի փոխարեն՝ մշակութային ցնծումներ

Մասնագետները Ավետ Տերտերյանի «Երկրաշարժ» օպերան երեւույթ են որակում

Ազգային օպերային թատրոնում դեկտեմբերի 1-ին եւ 2-ին կայացավ Ավետ Տերտերյանի «Երկրաշարժ» օպերայի պրեմիերան:

1984թ. գերմանական Peters հրատարակչության պատվերով Ա. Տերտերյանը գրեց «Das Beben» օպերան ու լիբրետոն, որ թարգմանաբար նշանակում է «Ցնցում», իսկ սյուժետային հենքը՝ «Erdbeben» (երկրաշարժ) թեման է, որն էլ հենց կոմպոզիտորի կողմից օպերային ներկայացման վերնագրային անվանումը ստացավ: Այս օպերան 2003-ին բեմադրվել է Մյունխենում, արժանանալով «Ոսկե աստղ» մրցանակի՝ տարվա լավագույն բեմադրության համար, եւ 2004-ին «Վոլֆ Էբերման» միջազգային մրցանակին՝ որպես լավագույն ժամանակակից երկ՝ ներկայացված 80 աշխատանքների մեջ:

«Առավոտի» հետ զրուցած մասնագետները, այդ թվում՝ կոմպոզիտորներ Էդվարդ Միրզոյանը, Ալեքսանդր Հարությունյանը, երաժշտագետ Նելլի Ավետիսյանը եւ օպերային երգիչ Բարսեղ Թումանյանը ներկայացումը որակեցին երեւույթ: Բ. Թումանյանը մասնավորապես ասաց. «Ստեղծագործական «ղեկավար քառյակին» (բեմադրող դիրիժոր՝ Ռուբեն Ասատրյան, ռեժիսոր՝ Լեւոն Իվանյան, խորմայստեր՝ Կարեն Սարգսյան, նկարիչ՝ Ավետիս Բարսեղյան) հաջողվեց համախմբել 200-ից ավելի ստեղծագործական եւ 100-ի հասնող տեխնիկական կազմակերպական անձնակազմին եւ ստեղծել բեմադրական բոլոր առումներով ժամանակակից բարձրակարգ ներկայացում»: Ն. Ավետիսյանի խոսքերով՝ «վաղուց էր սպասվում այսպիսի մի պոռթկում, մշակութային մի ցնցում, որպեսզի ինքներս մեզ կարողանայինք համոզել, որ ուժերի ճիշտ համախմբման դեպքում կարող ենք իրականացնել ամենաբարդ աշխատանքներ, ինչպիսին դարձավ «Երկրաշարժը»: Օպերային արվեստի համար համարձակ եւ ինքնատիպ լուծում է դերասանական պլաստիկայի բավականին մեծ թատերախմբի առկայությունը: Լայնորեն օգտագործված են ժամանակակից թվային տեխնոլոգիայի միջոցները (պրոյեկցիոն համակարգեր եւ երկու մեծ էկրան), որոնց վրա ներկայացված են համաշխարհային գեղանկարչություն եւ հայկական մանրանկարչություն, որոնք առնչվում են ներկայացման թեմաներին: Յուրահատուկ է նաեւ լիբրետոյի տեքստի ներկայացումը հանդիսատեսին. էկրաններին ժամանակ առ ժամանակ երեւում են լիբրետոյի թեմատիկ խտացում պարունակող տիտրերը՝ 4 լեզուներով (հայերեն, ռուսերեն, գերմաներեն, ֆրանսերեն), որով հանդիսատեսը հեշտությամբ կողմնորոշվում է ներկայացման բարդ հարաբերություններում»:

Դիրիժոր Ռ. Ասատրյանի ձեւակերպմամբ, տերտերյանական երաժշտությունը ահազանգ է 20-րդ եւ գուցե հետագա դարերի մարդու դեմ ուղղված բոլոր տեսակի բռնություններին, բռնակալություններին եւ կաղապարներին. «Բռնի ուժերը, որոնք վաղուց հայտնի են մարդկությանը (Կալիգուլա, Լենկ Թեմուր, Չինգիզ խան, Ստալին, Հուսեին…), շարունակում են ծնվել ու գոյատեւել, իսկ մարդ արարածը փորձում է պաշտպանական միջոցներ գտնել նրանց դեմ: Տերտերյանական երաժշտությունն ինքն ազատված է կապանքներից եւ իրենով ցույց է տալիս կապանքներից ազատվելու ճանապարհ»: Այս օպերայում սիրող զույգը՝ տղան եւ աղջիկը (որոնց պրեմիերայի երկու օրերին հաջորդաբար ներկայացրին Արծվիկ Դեմուրճյանը, Աննա Մնացականյանը, Տիգրան Կոնինյանը եւ Արմեն Զաքյանը), փորձում են ազատվել ինկվիզիտորական հոգեւորականների՝ իրենց մահապատժի դատապարտող դատաստանից ու խնդրում են երկնավորից փրկել ճիվաղի (Սարգիս Աղամալյան) ու իր «թիմի» ճիրաններից:

Էդ. Միրզոյանը շեշտեց, որ բեմադրությունը հիշատակի տուրք է 1988թ. երկրաշարժից զոհված մեր հայրենակիցների հոգիներին: Ալ. Հարությունյանն էլ հավելեց. «Կյանքում թող երկրաշարժի փոխարեն լինեն «Երկրաշարժ» ներկայացումներ, իսկ ցնցումի փոխարեն՝ մշակութային ցնծումներ»: