«ՊՈՒԳԱՉՈՎԱՆ ԷԼ ԷՐ ԻՆՁ ԽՆԴՐՈՒՄ» «Հայկական էստրադայում այսօր շունը տիրոջը չի ճանաչում,- համոզված է երգչուհի Լոլա Խոմյանցը,- ամեն ինչ այլ էր մինչ ԽՍՀՄ-ի փլուզումը, երբ յուրաքանչյուր երգիչ ուներ իր դեմքը, կերպարը։ Իսկ հիմա բոլորն իրար նման են»։ Զուգահեռներ անցկացնելով նախկին ժամանակների եւ մեր օրերի միջեւ՝ երգչուհին վերհիշում է, թե ինչպես էին ինքն ու Արտաշես Ավետյանը ժողովրդական երգերի էստրադային տարբերակները երգում ու ձայնագրում, սակայն միշտ հեռու էին մնում երգի ոճը, բառերն ու երաժշտությունը աղավաղելուց։ Ձգտում էին նաեւ հարազատ մնալ բնօրինակին։ Այսօր, ըստ Լ. Խոմյանցի, «հայկական երգը ջնջվել-գնացել է», քանի որ նորաթուխ երգիչները (որոնցից յուրաքանչյուրն իրեն մի-մի կոմպոզիտոր է երեւակայում) հայկական ժողովրդական երգերի մեջ ներմուծել են պարսկական, թուրքական, արաբական ու հունական երգերին բնորոշ տարրեր։ Նրանց թերությունները, սակայն, հնարավորինս «շտկվում» են զարգացած տեխնիկական միջոցների շնորհիվ այն դեպքում, երբ Խոմյանցի ժամանակակիցները կենդանի ելույթներ էին ունենում ռադիոյով, «նվագում էր օրկեստրը», իսկ իրենք ուղղակի «երգում էին միկրոֆոնի մեջ»։ Ժամանակին փառքի ու համընդհանուր սիրո արժանացած երգչուհին այսօր մոռացված է ե՛ւ իր գործընկերների, ե՛ւ ընդհանրապես երգարվեստի հետ քիչ թե շատ առնչություն ունեցողների կողմից։ Պատճառն, ըստ Լ. Խոմյանցի, այդ ասպարեզում տիրող դաժանությունն է, որին երիտասարդ տարիքում կարողացել է դիմակայել։ Այժմ հիասթափված է, որ ժամանակին ինքնամոռաց տվել է ամեն ինչ՝ ոչինչ չակնկալելով, իսկ հիմա փոխարենը անտարբերություն է ստանում։ Նախկինում ողջ ԽՍՀՄ-ը իր ոտքի տակ էր. բազմաթիվ շրջագայություններ ուներ տարբեր հանրապետություններում՝ բացառությամբ Միջին Ասիայի (համերգը Տաշքենդում չկայացավ, որովհետեւ այդ օրը երկրաշարժ եղավ)։ Լ. Խոմյանցը երանությամբ է հիշում հատկապես 80-ականները, երբ մի խումբ հայ կոմպոզիտորների ու երգիչների հետ մեկնեց ԲԱՄ՝ համերգի։ Ափսոսում է, որ արտասահմանյան հյուրախաղեր չի ունեցել, որովհետեւ դրանց համար հատուկ ծանոթություն էր հարկավոր։ Իհարկե, մի անգամ կենտկոմում խոստացել էին, որ ԱՄՆ մեկնողների թվում իրեն էլ կընդգրկեն, սակայն վերջին պահին անունը ցուցակից ջնջել էին։ Երգչուհին նաեւ հիշեց, որ իր եւ Արտաշես Ավետյանի առաջին ձայնագրությունները Մոսկվայում են կատարվել, ուր ինքն ավելի հայտնի էր, քան ներկայիս ռուսական երգի թագուհին՝ Ալլա Պուգաչովան, անգամ երդվեց, որ Պուգաչովան հաճախ էր խնդրում բարեխոսել՝ իրեն «այս կամ այն ծրագրում վերցնելու համար»։ «Արտաշեսին Հեքիմյանը համոզեց գալ Հայաստան, որպեսզի նա իր երգերը այստեղ հայերենով կատարի… եւ նույն Հեքիմյանն էլ խոչընդոտեց իմ՝ վաստակավորի կոչում ստանալուն,- ասաց Լ. Խոմյանցը։- Իսկ չէ՞ որ մենք դուետ էինք՝ առաջին դուետը ԽՍՀՄ-ում։ Ոչ մի տեղ չկա նման բան, որ դուետում երգողներից մեկին կոչում շնորհեն, մյուսին՝ ոչ»։ Լոլա Խոմյանցի համար վաղուց ամեն ինչ առաջվանը չէ։ Փոխվել են մարդիկ, «Կոմպոզիտորների միության կազմն էլ այն չէ, եղած երգիչ-երգչուհիներն էլ»։ Հիմա մի երգի մեջ «100 անգամ նույն բառը կրկնում են, իսկ բեմի վրա էնքան վազվզում-թռչկոտում, որ չես իմանում՝ երգը լսես, թե նրանց թեթեւ աթլետիկային հետեւես»։ Դրա համար էլ երգչուհին գերադասում է ապրել մեկուսի կյանքով, հեռու՝ ամեն տեսակ կեղծիքից, շահամոլությունից ու բամբասանքից։ Ժողովրդից նեղացած չէ, վստահ է, որ սիրված է, չի չարանում նրա այս կամ այն ասեկոսեի համար, օրինակ, ամենավերջինի, որի համաձայն Հայկոյի հետ երգելուց հետո, մտածում էին, թե իբր իր որդին է։ Լոլա Խոմյանցը վիրավորված է միայն մշակույթի պատասխանատուներից, որ այդպես հեշտությամբ մոռացել են հներին, որոնք, եթե մրցույթ լինի, անաչառ դատելու դեպքում «հին գվարդիայով դարձյալ ավելի լավ կերգեն», քան օտարին կրկնօրինակող ու կասկածելի մրցանակներ ստացող շատ նոր երգիչ-երգչուհիներ։ ԳՈՀԱՐ ՀԱԿՈԲՅԱՆ