«Ալմաստ» օպերայի բեմադրող ռեժիսոր Գեորգի Իսահակյանը հիասթափված է hայ չինովնիկներից
![\"\"](\"https://www.aravot.am/2009/aravot_arm/June/27/p2.jpg\")
Գ. Իսահակյանի համոզմամբ, չպետք է տնտեսել մշակույթի հաշվին:
«Առավոտի» երեկվա համարում տեղեկացրել էինք, որ այսօր եւ վաղը Ալ. Սպենդիարյանի անվան ազգային օպերային թատրոնում կայանալիք Ալ. Սպենդիարյանի «Ալմաստ» օպերայի նոր բեմադրության պրեմիերան հետաձգվում է: Նշել էինք նաեւ, որ այդ փաստը հարուցել է օպերայի բեմադրող ռեժիսոր, ՌԴ արվեստի վաստակավոր գործիչ, պետական մրցանակի դափնեկիր Գեորգի Իսահակյանի վրդովմունքը: Նա ձեռնպահ մնաց իր «Ալմաստի» մասին խոսելուց, ընդամենն ասաց. «Սխալ է, երբ ռեժիսորը դատում է՝ ինչ է ստացվել, պետք է հանդիսատեսն ասի: Դա նույնն է, թե ծնողին հարցնեն՝ երեխադ լա՞վն է: Չէ՞ որ ծնողն իր երեխային պարզապես սիրում է եւ ոչ թե դատում՝ ինչպիսին է նա: Մյուս կողմից էլ, այս ամենը չի նշանակում, թե ես չգիտեմ ուժեղ եւ թույլ կողմերը»: Բեմադրող ռեժիսորը հայտնեց, որ «Ալմաստն» իր համար բացառիկ է բազմաթիվ առումներով: Արդեն 20 տարի է՝ ապրում եւ աշխատում է Ռուսաստանում, իր դիպլոմային աշխատանքից՝ «Անուշից» հետո ինքը առաջին անգամ բեմադրություն է անում Երեւանի օպերայում: Նրա մեկնաբանմամբ. «Ալմաստը» դժվար նյութ է բեմադրիչի համար: Հայաստանում մարդիկ չեն հասկանում արվեստի եւ կյանքի միջեւ տարբերությունը: Տարօրինակ խոսակցություններ են ծավալվում՝ Ալմաստը դավաճա՞ն էր, թե՞ ոչ, ինչպես անենք, որ շատ դավաճան չերեւա… Դա նույնն է, թե ռուսներն ամեն անգամ «Բորիս Գոդունով» կամ անգլիացիները՝ «Մակբեթ» բեմադրելիս ինչ-որ անհեթեթ խոսակցություններ ծավալեն ու քաղաքականացնեն… Որոշ մարդիկ իրենց իրավունք են վերապահում ինձ անտակտ եւ անկիրթ խորհուրդներ տալ…»:
Պերմի օպերային թատրոնի ղեկավարը ցավով է փաստում. «Տարիներ շարունակ ֆինանսական ծանր վիճակում լինելը, 2-3 տարվա ընթացքում ընդամենը մեկ պրեմիերա ունենալը բացասաբար է անդրադառնում Երեւանի օպերային թատրոնի վրա: Ճիշտ է, վերջին շրջանում մեծացել է պետության ուշադրությունը թատրոնի հանդեպ, բայց ճիշտ կլիներ, որ աջակցությունները ոչ թե մեկանգամյա լինեին, այլ պարբերական բնույթ կրեին: Օպերային թատրոնը հսկա համակարգ է, որը տարիներով կառուցվում է, բայց հեշտությամբ քանդվում: Այն թատրոնը, որ ես եմ ղեկավարում, միայն անցյալ խաղաշրջանում 8 պրեմիերա է ունեցել, միաժամանակ՝ միջազգային փառատոներ, հյուրախաղեր եւ այլն: Այնտեղ պետությունը գիտակցում է, որ օպերային թատրոնը մշակույթում ամենագլխավորն է: Եթե կա օպերային թատրոն, անպայման պետք է լինեն բալետային, երաժշտական դպրոցներ, կոնսերվատորիա… Երկիրը պարտավոր է այդ ամբողջ շղթան պահել բարձր մակարդակի վրա, եթե ուզում է բարձրակարգ օպերային թատրոն ունենալ: Ցավոք, ԽՍՀՄ փլուզումից հետո հանրապետությունների մեծ մասում սկսեցին մշակույթի հաշվին տնտեսել… Արդյունքում, այսօր տաղանդավոր երիտասարդները գնում են Հայաստանից, ու հիմա թատրոնի տնօրենի պատին միայն նրանց լուսանկարներն են»: Գ. Իսահակյանին հարցրինք, այնուամենայնիվ, իրեն ի՞նչ են պատճառաբանել «Ալմաստի» պրեմիերան հետաձգելով: Նա նեղսրտելով ասաց. «Չէի ուզենա դրա մասին խոսել, որովհետեւ իմ կյանքում առաջին անգամ է նման բան պատահում: Ես սովոր չեմ այդպիսի վերաբերմունքի: Անկախ այն հանգամանքից՝ մշակույթի նախարարության հետ համաձայնեցված էր, թե ոչ՝ պրեմիերայի օրը, միեւնույն է, ոչինչ չպետք է անդրադառնար հսկայական կոլեկտիվի աշխատանքի վրա: Հարյուրավոր մարդիկ մի քանի ամիս քրտնաջան աշխատել էին, ուրեմն նրանց պիտի հնարավորություն տրվեր հանդիպելու հանդիսատեսի հետ: Չգիտես ինչու՝ որոշվել է, որ այս ներկայացմամբ պետք է սկսել նոր խաղաշրջանը, ոչ թե փակել նախկինը: Ես իբրեւ հյուր ընդամենը կարող եմ կատարվածն ընդունել ի գիտություն եւ համապատասխան հետեւություններ անել…»: Հարցրինք, եթե հայաստանյան համագործակցության եւս մեկ առաջարկ լինի՝ կընդունի՞: Գ. Իսահակյանը պատասխանեց. «Հազիվ թե… Կան այսպիսի հասկացություններ՝ մասնագիտական էթիկա, փոխհարաբերությունների էթիկա, որոնք չեն պահվել, քանի որ թատրոնը երկար ժամանակ դուրս մղված է եղել նորմալ փոխհարաբերությունների տիրույթից: Այստեղ ավելի շատ խոսում ու խորհուրդներ են տալիս, քան աշխատում: Թատրոնի շուրջ հավաքվել է խորհրդատուների մի մեծ բանակ: Ես գտնում եմ, որ քանի դեռ թատրոնը ինքնուրույն չէ, չունի սեփական կամք, այստեղ չի կարող ամեն ինչ նորմալ լինել: Մի հանգամանք եւս ինձ շատ զայրացնում է. ի՞նչ է նշանակում պատվերը կամ ցանկությունը ձեւակերպել աշխատանքի ավարտից հետո… Նման աշխատաոճի չեմ հանդիպել իմ գործունեության 20 տարիների ընթացքում՝ 80 բեմադրություն անելիս: Մարդիկ այստեղ չեն հասկանում, որ ռեժիսորին մտածել առաջարկելը վիրավորանք է, որովհետեւ ռեժիսորի աշխատանքը, այսպես թե այնպես, օրուգիշեր մտածելն է այն ներկայացման մասին, որի վրա աշխատում է: Եթե, իրենց կարծիքով, իմ պրոֆեսիոնալ մակարդակը չի բավարարում, պետք չէր ինձ հրավիրել: Տարօրինակ է նաեւ, որ բոլոր մյուս թատրոններում բավարարում է, այստեղ՝ ոչ: Հավելեմ, որ այս տարի ինձ ճանաչել են ՌԴ լավագույն օպերային ռեժիսոր: Չեմ կարծում, թե դա վիճարկելի է այնպիսի թատերական երկրի պարագայում, ինչպիսին Ռուսաստանն է»:
Անդրադառնալով «Ալմաստի» նյութին ու Թումանյանի հայտնի պոեմին, չէինք կարող չհարցնել՝ իր կարծիքով՝ ի՞նչը կհաղթի հերոսին, բացի կնոջից ու գինուց: «Հատկապես կինը՝ առաջին հերթին… Բացի կնոջից ու գինուց, նաեւ ամբոխը, խաժամուժը… Ոչինչ այնպես չի խժռում քո թափած ջանքերը, ինչպես ամբոխը՝ լայն հասկացությամբ: Այդ գորշավուն սուբստանցիայի դեմ պայքարելու միակ ձեւը քո արածի ինքնագիտակցումն է՝ դու կոչված ես անելու մի բան, ինչը պետք է մարդկանց…»: