«ԳԻՐՔԸ ՊՐՈՊԱԳԱՆԴԵԼՈՒ ՊԵՏԱԿԱՆ ՀՈԳԱԾՈՒԹՅՈՒՆ ՉԿԱ»

ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ն Երեւանը հռչակել է 2012թ.-ի գրքի միջազգային մայրաքաղաք: Որոշ հրատարակիչներ մտահոգված են: Նրանց հավաստմամբ, գրքի ոլորտում ներկա վիճակը լավատեսություն չի ներշնչում, թե կարող ենք 2012-ին մեզ մոտ անցկացնել «Գրքային օլիմպիական խաղեր»:
Այս առիթով «Առավոտը» զրույցի հրավիրեց «Անտարես» հրատարակչության ղեկավար Արմեն Մարտիրոսյանին: Մեր զրուցակիցը նախ հավաստիացրեց, թե մեզանում հեղինակ-ընթերցող արժեքային շղթայում բացակայում են մի շարք օղակներ: Հետո մանրամասնեց. «Հայաստանում մենք հայ գրքի մասնագիտացված գրախանութներ չունենք: Կամ գործում են գրենական պիտույքների խանութներ՝ հայկական գրքերի փոքրածավալ բաժնով կամ ռուսական գրքի գրախանութներ՝ համարյա չերեւացող հայկական գրքերով: Գիրքը պրոպագանդելու պետական հոգածություն չկա։ Չկա պետական քաղաքականություն գիրքը պրոպագանդելու բնագավառում: Բացի մշակույթի նախարարից՝ ոչ մեկը չի զբաղվում այդ գործով: Մինչդեռ յուրաքանչյուր կառույցի ղեկավար պարտավոր է պրոպագանդել գիրքը: Ընդ որում, ղեկավարն ինքը պետք է կարդա, հետո նոր գործի անցնի: Բայց եթե ընթերցասեր չի, հետեւաբար՝ դրա մասին չի էլ կարող խոսել: Արդյունքում ունենք կիսամեռ կրթական ոլորտ, կադրերի մեծ դեֆիցիտ տնտեսության բնագավառներում: Չկան գրքի վերաբերյալ հեռուստահաղորդումներ, լռել են գրաքննադատները…»։ Ա. Մարտիրոսյանը շեշտեց հեղինակային իրավունքների համատարած խախտումների մասին: Նրա խոսքերով՝ երբ դիմում ես ոստիկանությանը, որ միջոցներ ձեռնարկեն «պիրատներին» բացահայտելու, նրանց գործունեությունը կասեցնելու ուղությամբ, ապա նրանք սկսում են օրերով իրենց մոտ հրավիրել եւ հարցաքննել բողոքող կազմակերպության աշխատակիցներին, խոչընդոտելով նրանց գործունեությունը։ Արդյունքում, կարծես, շահում է «պիրատը»։ Նման գործերը՝ որպես օրենք, ձգձգվում-ձգվում ու փակվում են։
Զրույցի ընթացքում պարոն Մարտիրոսյանն անդրադարձավ պետպատվերին։ Նրա համոզմամբ՝ պետությունը չպետք է ֆինանսավորի այն ժանրի գիրքը, որով հանրապետության գոնե մեկ հրատարակիչ գիրք է հրատարակում։ Օրինակ, այսօր մանկական գրքի ոլորտը կայացել է Հայաստանում, սակայն պետությունը շարունակում է մանկական գրքեր ֆինանսավորել։ Արդյունքում ստացվում է, որ պետական միջոցներով հրատարակված գիրքը հայտնվում է ավելի շահեկան վիճակում, քան՝ մասնավոր հրատարակչի միջոցներով հրատարակվածը։ Անդրադարձ եղավ նաեւ հարկային դաշտին։ «Կարծում եմ, բոլոր հարկերին անհրաժեշտ է լուծում տալ պետական մակարդակով։ Առաջարկում եմ պետության մասնակցությամբ (ոչ 100%-անոց), ստեղծել հիմնադրամ, որը կաջակցի այն օտարերկրյա հրատարակիչներին, ովքեր ցանկություն կհայտնեն լավագույն գրողի լավագույն երկը թարգմանել իրենց լեզվով։ Առաջին հայացքից թվում է, թե գումար ենք դուրս տալիս, մինչդեռ այդ հիմնադրամը հոնորար կվճարի տվյալ հեղինակին, այսինքն՝ օտարերկրացուն միայն հայ գրողից իրավունքներ ձեռք բերելու համար։ Ստացվում է, որ գումարը, փաստորեն, վերադառնում է Հայաստան, այն էլ՝ արդար ճանապարհով, քանի որ հրատարակիչը շահագրգռված է գիրքը իր երկրում վաճառելու»,- ասաց պրն Մարտիրոսյանը։ Մյուս խնդիրը մեր զրուցակցի հավաստմամբ, գրքի համար նախատեսված թուղթը սահմանի վրա հարկելն է ԱԱՀ-ով։ «Պետք է հասկանալ, որ թուղթը հումք է, ինչը քաղաքակիրթ երկրներում չի հարկվում։ Գեղարվեստական գրականության վրա, օրինակ, արտադրության եւ վաճառքի փուլերում դրված է ԱԱՀ, իսկ, օրինակ՝ ուկրաինական գրքերը ազատված են ԱԱՀ-ից եւ շահութահարկից։ Եվրոպական երկրներում էլ հարկվում է 0-5%, քանի որ գիրքը ոչ միայն ապրանք է, այլ նաեւ՝ հոգեւոր արժեք»,- հայտնեց Ա. Մարտիրոսյանը։
Մեր զրուցակիցը տեղեկացրեց նաեւ, որ հուրախություն հրատարակիչների, հուլիսի 23-ին ՀՀ վարչապետ Տիգրան Սարգսյանը գրահրատարակիչների հետ հանդիպման ժամանակ խոստացել է, որ առաջիկայում թուղթը ներմուծման ժամանակ կազատվի ԱԱՀ-ից։ Վերջինից կազատվի նաեւ գիրքը՝ ինչպես արտադրության, այնպես էլ վաճառքի փուլում։