«Այս տարի մարտի վերջին շաբաթվա ընթացքում հաշմանդամություն ունեցող անձանց իրավունքների ՄԱԿ-ի կոմիտեն վերանայելու է Հայաստանի Հանրապետության առաջին հաշվետվությունը և ներկայացվելու է 2010 թվականին Հաշմանդամություն ունեցող անձանց իրավունքների մասին կոնվենցիան վավերացնելուց հետ Հայաստանի կառավարության առաջին հաշվետվությունը: Եվ ես գրեթե համոզված եմ, որ սրանով է պայմանավորված օրինագծի ընդունման այս շտապողականությունը»,- «Հենարան» մամուլի ակումբում լրագրողների հետ հանդիպման ժամանակ ասաց Հաշմանդամություն ունեցող անձանց հարցերով փորձագետ Զառա Բաթոյանը:
Նրա խոսքով՝ շատ տարբեր օրինագծեր են եղել, շատ երկար է այս աշխատանքը ներկայացվել. օրինակ 2013 թ-ին ներկայացվել է առաջին նախագիծը, բայց 2015 թ-ին այն դուրս է եկել օրակարգից, որովհետև կամ պարզապես ճիշտ ժամանակին նախագծի հեղինակը այն չի ներկայացրել, կամ ուղղակի չի կարևորվել. «Սա ես այդքան էլ չեմ ողջունում, որովհետև ճիշտ է շատ հասարակական կազմակերպություններ ներգրավված են եղել տարբեր գործընթացներում, բայց թե որքանով է սա արդյունավետ եղել, որքանով են ընդունվել բոլոր կազմակերպությունների առաջարկությունները, որքանով են տարբեր խմբեր ներգրավված եղել այս ընթացքում, դեռևս հարց է, որովհետև ես խիստ կասկածում եմ, որ լսողության և տեսողության, հոգեկան առողջության և մտավոր խնդիր ունեցող մարդիկ ակտիվորեն ընդգրկված են եղել այս նախագծի քննարկման ժամանակ»:
Զառա Բաթոյանն ասաց, որ անթույլատրելի է այս նախագծի այսքան շտապողական քննարկումն ու այսպես վերջանական օրենք ունենալը: Ինչպես նշեց փորձագետը՝ 2-րդ ընթերցման ժամանակ եղել են որոշ փոփոխություններ, որոնք շատ խնդրահարույց էին, և նույնիսկ ՄԱԿ-ի կոմիտեն էր ներկայացրել իր առաջարկների մեջ. «Օրինակ` հաշմանդամություն ունեցող անձանց կանխարգելումը, որը չպետք է ներառվեր այս օրենքում կամ սահմանումների հետ կապված խնդիրները»:
Հարցին՝ եթե նա լրացումներ աներ, որոնք կլինեին դրանք փորձագետը պատասխանեց, որ առաջինը կլիներ հաշմանդամության սահմանման փոփոխությունը: «Հաշմանդամության սահմանումը այս նախագծում դեռևս բժշկական մոդելի վրա է հիմնված: Այն խնդիրը տեսնում է անձի մեջ, անձի առողջական խնդիրների կամ ֆունկցիայի խանգարման մեջ: Իսկ կոնվենցիան մեզ խրախուսում է հաշմանդամության սահմանումները ձևակերպել մարդու իրավունքի վրա՝ նկատի ունենալով շրջակա միջավայրի փոխազդեցությունը: Նախորդ օրենքի սահմանումը ավելի նախընտրելի էր, այսինքն` նոր օրենքում գրեթե բացառում ենք միջավայրային գործոնը, իսկ դրա բացառման դեպքում նշանակում է, որ մենք քիչ անելիք ունենք կամ էլ անելիք չունենք»:
Կարդացեք նաև
Փորձագետը կարևորեց նաև մատչելիության հոդվածում ծառայությունների մատչելիության ներառումը և խտրական մոտեցումների բացառումը օրենքում. «Օրինակ` երբ մենք խոսում ենք տրանսպորտային միջոցների մատչելիության մասին, էստեղ խոսվում է նվազագույն պայմանների կամ քանակի մասին: Երբ մենք խոսում ենք ժեստերի լեզվով հաղորդումների մասին, նորից նշվում է առնվազն մեկ մանկական և մեկ լրատվական հաղորդման ապահովումը պետության կողմից, իսկ օրենքը պիտի առավելագույնը ամրագրի»:
Զառա Բաթոյանի խոսքով՝ մեկ այլ ծիծաղելի խնդիր է կանգառների մատչելիության մասը. հաշմանդամություն ունեցող անձանց համար նախընտրելի և անհրաժեշտ վայրերում տրանսպորտային միջոցների կանգառների սահմանումը. «Իսկ ո՞վ կասի՝ որո՞նք են նախընտրելի և անհրաժեշտ վայրերը, արդյոք դրանք տարբերվո՞ւմ են մյուս անձանց համար նախընտրելի և անհրաժեշտ վայրերից: Սրանք անընդունելի ձևակերպումներ են օրենքում»,- ասաց փորձագետը:
Ռոզա ՀԱԿՈԲՅԱՆ
