Երբ մեղավորը գիտակցում է իր մեղքը, փրկում է միակը, ինչն իրապես արժի փրկել` խիղճը:
Վիկտոր Հյուգո
Բացակայողները միշտ մեղավոր են, ներկաները միշտ ունեն արդարանալու հնարավորություն:
Բենջամին Ֆրանկլին
Կարդացեք նաև
Յուրաքանչյուր ոք մեղավոր է այն լավի համար, որ երբեւէ չի գործել:
Վոլտեր
Ուղղվելու գլխավոր պայմանը նախ եւ առաջ սեփական մեղքի գիտակցումն է:
Սենեկա
Էշի մեղքի համար, չպետք է թամբին պատժել
Միգել Սերվանտես
Սրանք մեջբերումներ են հայտնի մարդկանց մտքերից:
Ըստ հոգեբանների, խղճի խայթը եւ մեղքի գիտակցումը ոմանց օգնում է ուղղվել, չկրկնել նախկին սխալները, սակայն ոմանց էլ կարող է տանել ինքնաոչնչացման: Խոսքը հատկապես զղջումից հետո ներման չարժանանալու մասին է: Մեղքը գիտակցումը՝ առանց ներման, մարդուն կարող է հասցնել նեւրոզի, քայքայել առողջությունը, դրա համար հարկ է դիմել մասնագետների:
Ըստ հոգեբանների, մեղքի զգացումը բացասական հույզեր է առաջացնում, ինչի հիմքում վախն է: Մարդը մեղքի զգացում է ունենում, երբ գիտակցում է, որ բարոյական եւ էթիկական նորմերին հակասող արարքներ է գործել: Օրինակ, հարբած մարդիկ, խումհարից դուրս գալուց հետո հիշելով իրենց՝ հարբած ժամանակ կատարած արարքները, ամաչում են: Նույն զգացումը կարող են ունենալ բարկության պահին իրենց ոչ պատշաճ պահած մարդիկ եւ հետո երկար ժամանակ նեղսրտել, որ վիրավորել են ինչ-որ մեկին կամ ամոթալի արտահայտություն ու արարք թույլ տվել:
«Երեւակայական եւ իրական մեղք» գրքում հոգեբան Մարինա Սուլդինան օրինակներ է բերում: Նշում է, որ դիցուք, երբ մարդ ուշանում է շատ կարեւոր գործնական հանդիպումից, որն իր ղեկավարն ու գործընկերները չեն կարող սկսել առանց իր ներկայության, այդ պահին ունենում է վախի, անհարմարության, մեղքի զգացում եւ սթրես: Իսկ մեկ այլ իրավիճակում, երբ մարդն ուշանում է ծնողների, սիրելի մարդկանց հետ հանդիպումից, որոնք առավոտից անհամբեր սպասել են իրեն, կրկին մեղքի զգացում է ունենում, սակայն, հոգեբանի կարծիքով, առաջին եւ երկրորդ իրավիճակներում ապրած զգացումները տարբեր են:
Առաջին դեպքում մարդը մտածում է իր մասին, որ գործընկերները եւ ղեկավարը հանկարծ չկարծեն, թե վատ դաստիարակություն ունի կամ անպարտաճանաչ է, իսկ երկրորդ դեպքում մարդը նեղսրտում է ոչ թե իր, այլ ծնողների, հարազատների համար: Հոգեբանը նշում է, որ երբ ուրիշներին ենք ցավ պատճառում, մեղքի զգացումը իրական է, իսկ երբ մեզ համար ենք տանջվում, այն երեւակայական է, նեւրոտիկ:
Հայ գրականության մեջ մեղքի գիտակցման եւ խղճի դատաստանի ամենատպավորիչ օրինակներից մեկը Դերենիկ Դեմիրճյանի «Ավելորդը» պատմվածքում է բերված: Հերոսը՝ Հաճի աղան, թուրքերի գալու լուրը լսելով, առաջին բանը, որ մտածում է, իր տունը, ընտանիքը և հարստությունը փրկելն էր, իսկ եթե դա չհաջողվի, ինքն իրեն գոնե փրկի: Փախչելիս Հաճի աղայի սահմանքի վրա տեղ չի գտնվում նրա անդամալույծ քրոջ՝ Սրբունի համար, քանի որ նրան վերցնելու պարագայում ավելի քիչ տեղ կմնար հարստությունը տեղափոխելու համար:
Վերադառնալուց հետո աղան կորցրած է լինում ոչ միայն քրոջը, այլեւ իր հոգեկան հանգիստն ու խաղաղությունը: Խիղճը մինչեւ մահվան վերջին օրը տանջում է նրան, խղճի դատաստանն ավելի դաժան է մարդկային դադաստանից: Մահից առաջ նա «ավելորդի» հիշատակի համար ոսկի է տալիս տերտերին՝ աղքատներին բաժանելու համար: Ի դեպ, ապաշխարությունը Հայ Առաքելական Սուրբ եկեղեցու յոթ խորհուրդներից երրորդն է:
Պատրաստեց Գոհար ՀԱԿՈԲՅԱՆԸ
Լուսանկարում՝ Ալբրեխտ Դյուրեր «Ադամ եւ Եվա»
