ՆԱԽԱՐԱՐՆ ԷԺԱՆ ԱՊՐԱՆՔՆԵՐԻ ՏԵ՞Ղ ԳԻՏԻ

Ներսես Երիցյանը պնդում է, որ ներկրվող ապրանքներն էժան են, թոշակներն էլ լրիվ բավարար են՝ հաց, կարագ, ձեթ ու առաջին անհրաժեշտության ապրանքներ գնելու համար:

2008-ի բյուջեն ոմանք համարում են քրտնաջան աշխատանքի, ոմանք՝ սոցիալական, ոմանք էլ՝ հավակնոտ բյուջե: Առեւտրի եւ տնտեսական զարգացման նախարար Ներսես Երիցյանը նույնպես բյուջեի անունը դրել է «հավակնոտ»: Նա «Առավոտին» տված հարցազրույցում մեկնաբանեց բյուջեի լավ ու վատ կողմերը, ինչպես նաեւ՝ իր կարծիքը հայտնեց երկրում տիրող գնաճի եւ փոխարժեքի տատանումների մասին:

– Պարոն Երիցյան, ինչո՞ւ եք բյուջեն համարում հավակնոտ ու ի՞նչ կարեւոր առանձնահատկություններ ունի այն:

– 2008-ի բյուջեին առաջին անգամ սոցիալական շատ մեծ ուղղվածություն է տված, իսկ սոցիալական ծախսերը մեր հասարակության մեջ կարեւոր վստահություն են առաջացնում: Ընդհանրապես, երբ ծախսերը սկսում են կրիտիկականից ավելի արդյունավետ լինել, եւ թոշակառուն գիտի, որ այնպիսի գումար կստանա, որն իր կյանքում ինչ-որ բան կնշանակի, ապա նա ինքը պահանջատեր կլինի, որ հարկերն ավելի շատ հավաքվեն: Բյուջեից փոքր եւ միջին ձեռնարկությունների (ՓՄՁ) աջակցմանն ուղղված գումարները մեծ են: Վերջապես, առաջին անգամ բյուջեում առանձին տողով 100 մլն դրամ է նախատեսված տեղեկատվական տեխնոլոգիաների զարգացման համար: Այդ 100 մլն դրամը ոլորտը զարգացնելու համար լուրջ խթան կհանդիսանա:

– Բայց արդեն քանի տարի է՝ ՓՄՁ-ների աջակցմանն ուղղված հսկայական փողեր են ծախսվում ու արդյունքը չի երեւում: Նույնն էլ ՏՏ ոլորտում է, որտեղ միջազգային դոնոր կազմակերպությունները դարձյալ մեծ գումարներ ներդրեցին, իսկ տեղաշարժ, ըստ էության, չկա: Այդ ոլորտներին ուղղված գումարները չե՞ն փոշիացվում:

– Նայած, թե դուք տեղաշարժն ինչն եք համարում: Ցանկացած բան, երբ ուզում եք բեկումային զարգացնել, նախ պետք է հիմքը պատրաստել: Ներդրված բոլոր գումարներով ընկալումն է ձեւավորվել, որը գործի մեծ մասն է: Գումարները փոքր են եղել եւ շարժվելու տեղ չեն թողել: ՏՏ ոլորտի մասով նույնպես լուրջ առաջընթաց կա, որովհետեւ խոշոր միջազգային կազմակերպություններն իրենց ոտքը դրել են մեր երկիր ու հետաքրքրվում են այդ ոլորտով, ուզում են ներդրումներ անել:

– Լավ, մեր բյուջեն ընդհանրապես որեւէ թերություն կամ բաց կողմ չունի՞, ամեն ինչ իդեալակա՞ն է:

– Եթե իդեալական լիներ՝ մենք արդեն կասեինք, որ զարգացած երկիր ենք: Բնական է, որ մարտահրավերներ կան: Մասնավորապես՝ կրթության, գիտության եւ մշակույթի ծախսերը կարելի է ավելացնել:

– Կարծում եք, որ թոշակառուն 2008-ին իսկապես գո՞հ կլինի թոշակներից՝ հաշվի առնելով, որ գնաճային ճնշումների պայմաններում նա, ըստ էության, այդ ավելացումը չի զգալու:

– Ես համաձայն չեմ: Թոշակների բարձրացումն աննախադեպ մեծ է եւ էական: Որքան էլ գնաճը մեծ լինի, այդ գումարները, կարծում եմ, շատ մեծ ազդեցություն կունենան, հատկապես որ՝ դոլարի փոխարժեքն անկում է ապրել, եւ ներկրվող ապրանքները համեմատաբար էժան են, մարդիկ կարող են ապահովել իրենց գնողունակությունը:

– Չէի՞ք մասնավորեցնի, վերջին շրջանում ներկրվող ո՞ր ապրանքն եք էժան գնել՝ կարա՞գը, ձե՞թը, թե՞ շաքարավազը:

– Կոնկրետ չեմ կարող ասել: Բայց թոշակառուները 30 հազար դրամ թոշակով կկարողանան կարագ ու ձեթ գնել: Այդ 30 հազարը լրիվ բավական է, նույնիսկ միջինից բարձր եկամուտ ունեցողները հացի, կարագի ու ձեթի վրա 30 հազար դրամ չեն ծախսում: Թոշակառուները կարող են բացի հացից, ձեթից՝ հանգիստ ուրիշ ապրանքներ էլ գնել:

– Դուք գնումներ կատարո՞ւմ եք, չե՞ք նկատել, թե ինչպիսի մեծ գնաճ կա մեր երկրում:

– Այո, գնաճ կա մեր կյանքում: Միջին հաշվով 9 ամսվա կտրվածքով 3 տոկոսից ավելի է, բայց մենք պետք է ընդունենք, որ մեր սպառման հակվածությունը փոխվում է՝ սննդից անցնում ենք այլ տիպի ապրանքների գնման: Ընդհանուր գների մակարդակը 3 տոկոս է, որի ներքո մենք ունենք 13 տոկոս իրական տնտեսական աճ:

– Շատ տնտեսագետներ կարծում են, որ գնաճը մեր երկրում արհեստական է, որ ընտրությունների համար ոմանց փող է պետք եւ ժողովրդից այդ ճանապարհով են փող հավաքում: Դուք ի՞նչ կարծիքի եք:

– Միշտ էլ կարելի է միֆեր ձեւակերպել ու այդ միֆերը շատ պոպուլյար կերպով ասել, որ տպավորություն ստեղծվի: Բայց տարիներ հետո իրականությունը երեւալու է՝ վիճակագրության միջոցով: Ցանկացած ինտերնետային կայք էլ մտնեք՝ կտեսնեք, թե մեր երկրում գնաճային ճնշումները որտեղից են գալիս, դրանք համաշխարհային շուկաներից են:

– Որպես Կենտրոնական բանկի նախկին աշխատակից, ի՞նչ եք կարծում, այն, ինչ կատարվեց նոյեմբերի վերջին շաբաթ-կիրակի օրերին փոխանակման կետերում, ինչի՞ հետեւանք էր եւ ո՞վ էր դրա հեղինակը:

– Փոխարժեքի փոփոխություններում որեւէ արհեստական բան գոյություն չունի: Բայց մշտապես շուկայում կարող են հայտնվել սպեկուլյանտներ: Դրանից պետք է դասեր սովորել ու խստացնել վերահսկողությունը փոխանակման կետերի նկատմամբ, որպեսզի մարդիկ ոչ թե հասարակությանը խաբելով գումարներ վաստակեն, այլ խաղան շուկայական կանոններով:

– Պարոն Երիցյան, հավատո՞ւմ եք, որ մեր երկրում որեւէ բիզնեսմեն կարող է լուրջ հաջողության հասնել՝ առանց քաղաքականության հետ առնչվելու եւ առանց «վերեւների» հետ համագործակցելու:

– Այո, քանի որ մեր օրենսդրությունը ցանկացած պետական պաշտոնյայի, պատգամավորի արգելում է զբաղվել գործարարությամբ: Նրանք պետք է բիզնեսից հեռավորություն պահպանեն: Ես ինքս էլ ճշտել եմ, որ մեր նախարարության որեւէ աշխատակից ներգրավված չլինի որեւէ բիզնեսում: Եթե նրանք նույնիսկ փայ էլ ունեն, ապա, ըստ օրենքի, դա հանձնում են հավատարմագրման:

– Մեր նախարարների գերակշիռ մասը հանրապետական է: Դուք, լինելով անկուսակցական, այնուամենայնիվ, ձեր հայացքներով ո՞ր կուսակցությանն եք հարում, եւ հանրապետական չլինելը որոշ դռներ չի՞ փակում ձեր առջեւ:

– Մենք թիմի անդամներ ենք եւ աշխատում ենք հավասար պայմաններում: Եթե ես միացել եմ քաղաքական թիմին, որի մեծամասնությունը հանրապետական է, բնական է, որ ես հարում են եւ ընդունում եմ իրենց ծրագրերը, հատկապես, որ ինձ հոգեհարազատ է իրենց գաղափարախոսությունը:

– Դուք հունիսից նախարարի պաշտոնում եք եւ, բնականաբար, այս ամիսների ընթացքում ուսումնասիրել եք նախկին նախարարի արած եւ չարած գործերը: Կարեն Ճշմարիտյանի վարած տնտեսական քաղաքականությունն ինչպե՞ս կգնահատեք:

– Մարդը արել է այն, ինչ ինքը ճիշտ է համարել: Մինչեւ իմ գալը՝ նախարարությունում հաստիքների կրճատում էր, որը ես ժառանգել եմ եւ ինքս չեմ փոխել, որովհետեւ որոշումը ճիշտ էր, իրականացումը՝ բարդ, բայց պետք էր իրականացնել, թեեւ այդ պահին ինձ համար հարմարավետ չէր հենց այդ պահին դա անել: Ես ընդունել եմ նրա աշխատանքը: Կարեն Ճշմարիտյանն իր ծրագրերն ուներ, ես՝ իմը: