Թատրոնների մասին ասում է ճանաչված դրամատուրգ, երգիծաբան Սամվել Խալաթյանը
«Դեռ չի եղել այնպիսի մեկը, ով մինչեւ վերջ գրած լինի իր ինքնակենսագրությունը: Որպես կանոն, վերջին նախադասությունն ուրիշներն են գրում,- ասում է երգիծաբան, դրամատուրգ, արձակագիր, լրագրող Սամվել Խալաթյանը, ում 60 տարին վերջերս բոլորեց: – Իսկ գրողի վերջին ստեղծագործությունը մնում է բազմակետագաղտնագրի տակ՝ հա՜ր չընթերցված»:
Ինչպես շատ գրողներ, նա էլ իր գրական ընթացքը մամուլից սկսեց, աշխատեց բազմատպաքանակ շրջանային ու քաղաքային թերթերի խմբագրություններում, նշանակվեց քաղաքային ու մարզային թերթերի գլխավոր խմբագիր, հիմնադրեց ու խմբագրեց «Եղինջ», «Խաթաբալա» երգիծական հանդեսները, «Արփի» օրաթերթը: Տեղական մամուլում դեռ ոչ մի լրագրող այդքան տեւական ու երկարակյաց չի եղել, ինչպես Սամվել Խալաթյանը, ում երգիծանքներն ու ֆելիետոնները, նույնիսկ՝ 70-80-ականներին տպագրված, շատերը թերթերից կտրել ու ցայսօր էլ պահում են իրենց թղթերում:
«Ես սիրել ու սիրում եմ ժուռնալիստիկան: Իմ ուսուցիչները՝ Նարեկ Մեսրոպյանը, Արծրուն Սարգսյանը, Վալտեր Թորոսյանը, Վիկտոր Բալայանը, Աստղիկ Գեւորգյանը, Վարդգես Պետրոսյանը, այլք, հզոր ժուռնալիստներ էին, նրանց դպրոցն եմ անցել: Բայց, ուզենք-չուզենք, ժուռնալիստիկան երկխոսություն է ժամանակակցիդ հետ, իսկ գեղարվեստական գրականությամբ զրուցում ես նաեւ եկող սերունդների հետ»,- պատմում է Ս. Խալաթյանը:
Բազմաժանր ստեղծագործող է Սամվել Խալաթյանը. հրատարակել է վիպակների, բանաստեղծությունների, մենագրությունների, երգիծական պատմվածքների ու պիեսների 16 ժողովածու, թվով 20 պիես բեմադրվել է ավելի քան 30 անգամ, ստեղծագործությունները թարգմանաբար տպագրվել են ռուսերեն, անգլերեն, պարսկերեն, ռումիներեն, բուլղարերեն եւ այլ լեզուներով: «Հայֆեստ», «Արմմոնո» թատերական միջազգային փառատոներում, դրանց հիմնադրման օրից, չի եղել մի դեպք, որ հանրապետության թատրոններից մեկը չմասնակցի Ս. Խալաթյանի պիեսի բեմադրությամբ:
Նրա «40 օր համբառնալուց առաջ» տրագիկոմեդիան գրեթե միաժամանակ բեմադրվեց հանրապետության 5 պետթատրոններում: Հանդիսատեսը ջերմորեն է ընդունել «Վերջի սկիզբը» մոնոդրաման՝ ՀՀ ժողովրդական արտիստ Գուժ Մանուկյանի անկրկնելի դերակատարմամբ («Թեքեյան մշակույթի կենտրոնի» թատրոն), «Աքլորականչ» մոնոդրաման (ՀՀ վաստակավոր արտիստուհի Անահիտ Քոչարյանի դերակատարմամբ), «Վերջին ծաղրածուն» տրագիկոմեդիան («Մհեր Մկրտչյան արտիստական թատրոն»), «Խելակորույս, խելակորույս սեր» (Վանաձորի, Գյումրիի, Կապանի պետթատրոններ, Կիպրոսի հայկական թատերախումբ), «Հրադադար» պիեսը՝ Պատանի հանդիսատեսի թատրոնում եւ այլն:
Գրական, թատերական բազմաթիվ մրցույթների ու փառատոների մրցանակակիր է: 2006թ.-ին դրամատուրգի «Հրադադար» պիեսը «Գրականություն՝ պատանիներին» համահայկական մրցույթում արժանացավ առաջին մրցանակի: Իսկ «Վերջին ծաղրածուն» տրագիկոմեդիան, որը 2004թ. SIBU միջազգային թատերական փառատոնի հանձնախմբի կողմից հրատարակվեց Եվրոպայի տարվա լավագույն պիեսների անթոլոգիայում՝ ռումիներեն եւ անգլերեն, թարգմանվել է նաեւ ռուսերեն, ֆրանսերեն եւ առանձին գրքով լույս տեսել պարսկերեն՝ Թեհրանի «Աֆուզ» հրատարակչության կողմից:
«Պիեսիդ բեմադրությունը աղջկադ մարդու տալու պես բան է: Դրանից հետո եւ՛ քոնն է, եւ՛ քոնը չէ,- կատակում է նա,- իմ պիեսները բախտից բախտ ընկան: Ապրիլի 7-ին, Հալեպում, «Գիսաստղ N ԱԶ AR» կատակերգությանս բեմելն էր, «հարսանիքը»… Ափսոս, չկարողացա գնալ»:
Մեր հարցին՝ կա՞ն նոր ստեղծագործություններ, զրուցակիցս պատասխանում է. «Կան:…«Հանցագործը» կինոսցենարը երիտասարդ շնորհալի կինոռեժիսոր Արտակ Մուրադյանի հայտով ներկայացված է Ազգային կինոկենտրոն, ավարտել եմ արցախյան գոյապայքարում մարտնչած «Անահիտ» ջոկատի հրամանատար Անահիտ Մարտիրոսյանին նվիրված էսսեն»:
Իսկ ի՞նչ կարծիքի է այսօրվա մեր դրամատուրգիայի մասին: «Վստահ եմ՝ մոտ է այն օրը, երբ մեր դրամատուրգներից որեւէ մեկի գրչից կարարվի այն գործը, որը տասնամյակներ կմնա բեմերում՝ պատմելով անհանգիստ, փլուզումներով ու վերելքներով, հաղթանակներով ու խաբկանքներով լի մեր ժամանակների ու ժամանակակիցների մասին: Տաղանդավոր, շնորհալի դրամատուրգներ ունենք, բայց, ցավոք, մեր բեմադրիչների մեծ մասը «ալաֆրանկա» է նախընտրում: Մինչդեռ ազգային, մնայուն թատերագրությունը ստեղծվում է դրամատուրգի ու բեմադրիչի համախոհ գործունեությամբ: Մեր թատրոնները վախենում են դրամատուրգին ներս թողնել, պիեսի հեղինակին հրավիրում են միայն այն ժամանակ, երբ այդ հեղինակի ստեղծագործության բեմելն է»,- ասում է Ս. Խալաթյանը: