Գեղարքունիքի մարզի Մարտունի գյուղում, արտաքինից փոքր թվացող, բայց իրականում բավականին մեծ քար է ընկած: Գյուղացիները պատմում են, որ քարն իր տեղում է արդեն համարյա 70 տարի:
«Էն ժամանակ էս տարածքներում դաշտեր էին,- պատմում է 81-ամյա Գուրգեն Մուրադյանը,- ու երբ ճանապարհ էին սարքում, որ շուրջը տներ կառուցեին, քարը իր մեծության պատճառով չկարողացան հանել ճանապարհից»:
Նա պատմում է, որ քարը շատ մեծ է եղել, բայց տարիների ընթացքում քարի մեծ մասը հողի տակ է անցել: Հիմա դրա քիչ մասն է երևում, բայց շարունակում է մնալ թաղի երեխաների, և ոչ միայն, նստելու հիմնական տեղը:
44- ամյա Ալբերտ Խաչատրյանը իր մանկության ամենավառ հիշողությունները քարի հետ է կապում: «Պահմտոցի խաղալու համար ամենահարմար թաքստոցն էր, – ծիծաղելով ասում է նա, – իսկ արձակուրդների ժամանակ մենք քարի վրայից մի րոպե անգամ հեռու չէինք գնում՚»:
Քարի մասին գյուղացիները բազմաթիվ առասպելներ են պատմում: Օրինակ՝ հայտնի է, որ Լենկ Թեմուրն իր զորքով անցել է Մարտունու տարածքով և տեսնելով հսկայական քարը՝ որոշել բարձրանալ դրա վրա, ու նրա ծանրությունից էլ քարի կեսը հողի տակն է անցնել:
Թաղի երեխաները քարը սրբության պես են պահում: 14 -ամյա Հովհաննեսն ասում է, որ ընկերների հետ պայմանավորվելիս առաջին կետը հենց այս քարն է: «Երբ խաղալուց հոգնում ենք, առաջինը էս քարի վրա ենք նստում, եթե Երևանում հատուկ նստարաններ են սարքում, որ դրանց վրա նստեն, ապա մերը պատրաստի է,- ասում է նա:
Քարի ճշգրիտ տարիքը դեռևս հայտնի չէ, բայց մի բան հաստատ է, որ գյուղի ամենատարեց մարդն անգամ նստել է վրան, իսկ դրա մասին առասպելները գյուղի պապիկները իրենց պարտքն են համարում փոխանցել փոքրերին:
Խաչատրյան Մերի
